Ο σχεδιασμός του ημερησίου μαθήματος

Ο σχεδιασμός του ημερήσιου μαθήματος συνεπάγεται μία σειρά από συμπεριφορές του δασκάλου που εκδηλώνονται πριν την έναρξη της διδασκαλίας. Το σχέδιο του μαθήματος είναι μία λεπτομερή περιγραφή που κάνει ο δάσκαλος για την πορεία της διδασκαλίας σ’ ένα ημερήσιο μάθημα, ή, άλλως ειπείν, το σχέδιο μαθήματος καταστρώνεται απ’ τον δάσκαλο για να ρυθμίσει τη διδασκαλία του μες στην τάξη. Την ώρα που αποφασίζει ο δάσκαλος να σχεδιάσει το μάθημα, οι προηγούμενες εμπειρίες του πάνω στον προγραμματισμό κι η τρέχουσα γνώση του έρχονται να τον συνδράμουν στην προσπάθειά του αυτή.
Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον στα πανεπιστήμια των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής, διδάσκονταν το γραμμικό μοντέλο σχεδιασμού ημερήσιου μαθήματος του Αμερικανού εκπαιδευτικού Ralph W. Tyler (1902-1994) (πασίγνωστο είν’ το σύγγραμμά του Basic Principles of Curriculum and Instruction που από το 1949, όταν πρωτοκυκλοφόρησε, ως και τις μέρες μας γνώρισε 36 εκδόσεις! Στο βιβλίο αυτό συμπυκνώνεται όλη η μέχρι τότε αποκτηθείσα εμπειρία του Tyler πάνω στον προγραμματισμό και την αξιολόγηση). Αρκετά βιβλία διδασκαλίας στηρίζονται πάνω σε τούτο το μοντέλο για να προτείνουν σχέδια μαθήματος και να περιγράψουν τις διαδικασίες που ακολουθεί κανείς στον προγραμματισμό.
Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: (α) Καθορισμός των σκοπών του μαθήματος (ποιους εκπαιδευτικούς σκοπούς πρέπει να προσπαθήσει να πετύχει το σχολείο;)· (β) Επιλογή μαθησιακών δραστηριοτήτων επί τη βάσει των σκοπών (πως μπορούν να επιλεχθούν οι μαθησιακές δραστηριότητες με τρόπο συντελεστικό στην επίτευξη των σκοπών;)· (γ) Οργάνωση των δραστηριοτήτων για την επίτευξη αποτελεσματικότερης μάθησης (πως μπορούν να οργανωθούν οι δραστηριότητες για να υπάρξει το μέγιστο αποτέλεσμα στη μάθηση;)· (δ) Αξιολόγηση της όλης διαδικΟ σχεδιασμός του ημερησίου μαθήματος
Παράγοντες που τον επηρεάζουν και οφέλη για τη μάθησηασίας και αναθεώρηση των φάσεων εκείνων που δεν ήταν αποτελεσματικές (με ποιο τρόπο μπορεί να αξιολογηθεί η μάθηση;). Το παραπάνω μοντέλο είναι γνωστό κι ως μοντέλο σκοπών-μέσων διότι σύμφωνα με τον Tyler κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού οι σκοποί προηγούνται των μέσων για την επίτευξη αυτών των σκοπών.
Πράγματι, ένα πλάνο μαθήματος θα πρέπει να ξεκινά με τον καθορισμό των σκοπών. Στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ιδιαίτερα τις δεκαετίες του 1990 και του 2000, η ψήφιση νόμων σχετικά με τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης σε σαφείς σκοπούς όπου οι μαθητές θα πρέπει να γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν σ’ όλα τα σχολικά μαθήματα, έχει υποχρεώσει τους δασκάλους όλων των ειδικοτήτων να επικεντρώνονται στους μαθησιακούς σκοπούς και να προγραμματίζουν ξεκινώντας απ’ τον καθορισμό αυτών των σκοπών. Παρ’ όλ’ αυτά, τόσο στην περίπτωση της φυσικής αγωγής όσο και στην εκπαίδευση γενικότερα η έρευνα έχει δείξει ότι κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού και του προγραμματισμού των μαθημάτων οι δάσκαλοι δεν ξεκινάνε με τον καθορισμό των σκοπών. Ειδικότερα, οι δάσκαλοι δίνουν προτεραιότητα κυρίως στην επιλογή των δραστηριοτήτων και στο περιεχόμενο του μαθήματος παρά στους σκοπούς και δεν φαίνεται να ακολουθούν το μοντέλο του Tyler όταν σχεδιάζουν το μάθημα. Η έρευνα στη φυσική αγωγή έχει σε κάποιες περιπτώσεις επαληθεύσει αυτό το εύρημα ενώ σ’ άλλες το έχει αναιρέσει.  Η μορφή και το περιεχόμενο του σχεδίου μαθήματος ποικίλλει ανάλογα με το περιεχόμενο του μαθήματος, τη φάση ανάπτυξης στην οποία βρίσκονται οι μαθητές, το εύρος των ικανοτήτων τους, τις ανάγκες τους, τα ενδιαφέροντά τους, τα μαθησιακά τους στυλ και τον δάσκαλο. Επί παραδείγματι, μέσ’ απ’ την έρευνα έχουν εντοπιστεί διαφορές στον τρόπο προγραμματισμού μεταξύ έμπειρων κι άπειρων δασκάλων ή μεταξύ αποτελεσματικών και μη αποτελεσματικών δασκάλων. Επιπλέον, μέσ’ από συνεντεύξεις με καθηγητές φυσικής αγωγής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης βρέθηκε ότι οι σκοποί της δραστηριότητας, η οργάνωση της δραστηριότητας και το κινητικό επίπεδο των μαθητών αποτελούν τα πιο συνήθη κριτήρια για την κατάρτιση σχεδίων μαθημάτων.