Η συνάντηση που ξεπερνά κάθε όριο φαντασίας έγινε την περασμένη Παρασκευή στην Παιδική Βιβλιοθήκη Χανίων.
Aφορμή για τη συνάντηση ήταν η δεύτερη εκπαιδευτική δράση της καλοκαιρινής εκστρατείας των παιδικών βιβλιοθηκών.
Η συνάντηση των δύο προσωπικοτήτων ενός πραγματικού, του Σιμωνίδη του Κείου που έζησε στην Ελλάδα τον 5ο π.χ. αιώνα και του φανταστικού ήρωα Σέρλοκ Χόλμς ήταν μια επινόηση για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του εργαστηρίου.
Το οξύμωρο ήταν ότι τα παιδιά γνώριζαν τον Σέρλοκ Χόλμς δημιούργημα του Σκωτσέζου γιατρού σερ Αρθουρ Ντόυλ, το 1897, κι αγνοούσαν τον δικό μας Σιμωνίδη.
Στο σημείωμα παραθέτω χρήσιμα συμπεράσματα από τα δύο 2ώρα εργαστήρια που έκανα στον φιλόξενο χώρο της παιδικής βιβλιοθήκης του Κήπου.
Σημειώνω ότι επέτρεψα την παρουσία στα εργαστήρια μισής ντουζίνας γονιών που συμμετείχαν αθόρυβα μεν, αλλά ουσιαστικά.
Η συνάντηση
Συνδέσαμε τις δύο στρατηγικές του Σιμωνίδη και του Χολμς που τις χωρίζουν 23 αιώνες με μερικούς ξεχωριστούς τρόπους στο 2ο εργαστήρι.
Ο μεν Σιμωνίδης ενσωμάτωσε στη μνημοτεχνική του την παρατηρητικότητα, το χώρο, τις διαστάσεις και τα χαρακτηριστικά μιας αίθουσας, μνημείων και διαδρομών.
Ο δε φανταστικός υπέρ παρατηρητικός Σέρλοκ υιοθέτησε την πολλαπλή κωδικοποίηση μιας πληροφορίας – συμβουλή του δικού μας Αριστοτέλη.
Η υπεροχή της πολλαπλής κωδικοποίησης και η σημασία της αντίληψης του χώρου στην διατήρηση πληροφοριών στη μνήμη μας τονίζονται σε πολλές σύγχρονες δημοσιεύσεις.
Στα Παιχνίδια της Μνήμης, που παίξαμε στη συνάντηση συνυπήρχαν οι μνημοτεχνικές των δύο προσωπικοτήτων. Ετσι, όταν τα παιδιά έπαιζαν η σκέψη τους έτρεχε σε 2 ατραπούς ταυτόχρονα.
Το παλάτι του Σκόπα
Μια από τις πλέον δημοφιλείς ιστορίες για τη μνήμη μας, έρχεται από την αρχαία Ελλάδα, με πρωταγωνιστή το λυρικό ποιητή Σιμωνίδη τον Κείο. Η ιστορία διαδραματίστηκε στο παλάτι του Σκόπα γύρω στο 435 π.χ. Τα παιδιά μαγεύτηκαν ακούγοντας τη συναρπαστική ιστορία βάσει της οποίας γεννήθηκαν μνημοτεχνικές της αρχαιότητας και της αναγέννησης.
“Το παλάτι της μνήμης” είναι μια φανταστική τοποθεσία στο μυαλό μας όπου μπορούμε να φυλάμε εικόνες και πληροφορίες που θέλουμε να κρατήσουμε στη μνήμη μας.
Τα παιδιά και οι μητέρες που παρακολουθούσαν το εργαστήριο έκτισαν το ξεχωριστό τους παλάτι της μνήμης για να το χρησιμοποιήσουν στην καθημερινότητα τους.
Ζήτησα από τα παιδιά να σχεδιάσουν ένα φανταστικό χώρο αποθήκευσης πληροφοριών. Στην περίπτωσή μας, οι πληροφορίες που θα αποθηκεύαμε ήταν ένας κατάλογος με ψώνια του σουπερμάρκετ.
Οι συμμετέχοντες γονείς συνεισέφεραν τις δικές τους πρακτικές στο θέμα μας, δηλαδή πως θυμούνται τα ψώνια τους χωρίς τη χρήση σημειώματος.
Το μυστικό του Σέρλοκ Χολμς
«Θα σας αποκαλύψω τα μυστικά της μνήμης του Σέρλοκ» είπα στα παιδιά στην αρχή του εργαστηρίου και ξαφνιάστηκαν.
«Υπήρχαν μυστικά στα παλάτια της μνήμης του;». «Φυσικά. Ο δημιουργός του ήρωα μας ο γιατρός Ντόυλ ήταν δραστήριος και πολυπράγμων. Γι’ αυτό, έδωσε στον ήρωα του εκπληκτικές ικανότητες παρατήρησης, ανάλυσης και σύνθεσης. Ο Σέρλοκ έκανε πολλαπλή κωδικοποίηση για κάθε ερέθισμα, γι’ αυτό θυμόταν τα πάντα εύκολα. Παρατηρούσε, οσφραινόταν, άκουγε κι ακουμπούσε κάθε τι που θα του ήταν χρήσιμο».
Είναι χρήσιμο τα παιδιά να συνηθίσουν να αναγνωρίζουν όλες τις λεπτές αποχρώσεις χρωμάτων, ήχων, οσμών. Για παράδειγμα, σχεδόν κανείς δεν αναγνώρισε την μυρωδιά του λουλουδιού “Στεφανία”.
Τέλος, τόνισα ότι ο Σέρλοκ άφηνε πάντα χώρο και πιθανότητα να εμπλουτίσει ή να αλλάξει τις εντυπώσεις και τα συμπεράσματα του.
Στα παιδιά έδωσα παραδείγματα αυτής της πολλαπλής κωδικοποίησης με συνδυασμό ήχου, λόγου, κίνησης, όσφρησης και γεύσης.
Αφετηρία ο εγκέφαλος
Αφετηρία του 1ου εργαστηρίου ήταν η αφήγηση ενός απίθανου κατορθώματος τηλεκινησίας μιας μικρής μαθήτριας της Ματίλντα (βιβλίο και ομώνυμη ταινία) που υπέφερε τα πάνδεινα από μια καταπιεστική διευθύντρια.
Επόμενος σταθμός στην εξερεύνηση μας ήταν τα παιδιά να μάθουν για την αποτελεσματικότητα και την δύναμη της διπλής και της πολλαπλής κωδικοποίησης. Επίσης, έμαθαν για το καταπληκτικό έργο που κάνει ο ιππόκαμπος ένας πραγματικός βιβλίο-οικονόμος της μνήμης μας. Τονίσαμε την ανάγκη να κοιμούνται τουλάχιστον 8 ώρες και να μην δοκιμάζουν αλκοόλ.
Φτιάξαμε ένα κολάζ με τα μέρη του εγκέφαλου και τα παιδιά σημείωσαν σε ένα μεγάλο χαρτί τις ιδέες τους για τον εγκέφαλο. Επίσης, έμαθαν για τα διαφορετικά είδη μνήμης και τη συντονίστρια όλων τη μνήμη εργασίας.
Τέλος, απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο (από το βιβλίο μου “Θυμάμαι εύκολα”) για να ανιχνεύσουν πιο είναι το υπερισχύον ημισφαίριο τους.
Συμπερασματικά
• Η ανάγκη για εκπαίδευση παιδιών και γονιών σε τεχνικές μνήμης και σκέψης είναι μεγαλύτερη από ποτέ άλλοτε.
• Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 10-11 ετών διατηρούν μεγάλα αποθέματα φαντασίας και δημιουργικότητας.
• Αποτέλεσμα της αφηγηματικής και παιγνιώδους προσέγγισης στα 2 εργαστήρια της 21 και 22 Ιουνίου είναι τα παιδιά και οι γονείς να κατακτήσουν υψηλά ποσοστά στα παιγνίδια μνήμης που παίξαμε.
• Το χαλαρωτικό περιβάλλον της παιδικής βιβλιοθήκης τρέφει το νου των παιδιών πολλαπλά.
