Τον σκύλο τους πολλοί βοσκοί τον ονομάζανε “οριάκη”, από την τουρκική λέξη που σημαίνει “σύντροφος”, μα πραγματικά ο σκύλος είναι ο πιστότερος σύντροφος. Θα αναφέρω εδώ παρατηρήσεις και εντυπώσεις, ως υπερήλικας, που έζησα από κοντά τον σκύλο σε διάφορες φάσεις και σε διάφορες καταστάσεις επί πολλά χρόνια.
1) Όταν ο αφεντικός του εσυζητούσε με κάποιον άλλο με υψωμένη φωνή και εχθρική διάθεση, ο σκύλος έμπαινε στο νόημα και έδειχνε τα δόντια του και εγουργούριζε. Και αν επιάνονταν στα χέρια, ο σκύλος εδάγκανε τα πόδια του αντιπάλου. Κανένα άλλο ζώο δεν είναι ικανό να μπει στο νόημα εν προκειμένω.
2) Κάποιος χωρικός είχε σοβαρές διαφορές με χωριανούς του και περίμενε πως μπορούσανε να του κάνουνε κακό και περπατούσε με επιφύλαξη. Δεν ξέρω πώς ο σκύλος εκατάλαβε την κατάσταση και όταν πήγαινε πουθενά, ειδικά τη νύχτα, επήγαινε ο σκύλος του μπροστά 200-300 μέτρα και αν αντιλαμβανότανε την ύπαρξη ανθρώπου, εγύριζε πίσω και ετρίβετο στα πόδια του αφεντικού του και έκανε σιγανά: “ιφ, ιφ, ιφ”.
3) Ειδικά στην Κατοχή, που εξουσία δεν υπήρχε ενώ είχανε ανάγκες οι ανθρώποι και υπήρχε η ζωοκλοπή. Έμπαινε ο σκύλος και εκείνος στο νόημα και ήτανε άριστος συνεργάτης στον ζωοκλέφτη. Τον είχε κοντά, και όταν κάνανε λημέρι και αν τύχαινε να περάσει από κοντά ξένος άνθρωπος, του έβαζε στο σβέρκο την παλάμη του το αφεντικό του, εκαταλάβαινε και έκανε σούζα για να μην προδώσουνε την θέση τους.
4) Εγνώριζε και επροστάτευε τα αντικείμενα του σπιτιού. Όταν ένας βοσκός στον Βουβά εζύγωνε τις αίγες του και όπως έτρεχε του έπεσε από τη μέση του το μαχαίρι του και αυτός δεν το κατάλαβε. Το είδε όμως ο σκύλος του. Κάθισε και το έβλεπε. Την άλλη μέρα, πήγε πάλι ο βοσκός στο ίδιος μέρος και όπως τον είδε ο σκύλος από μακριά εγάβγιζε περίεργα και όταν πήγε από εκεί ο βοσκός είδε ότι ο σκύλος έβλεπε το μαχαίρι του.
5) Εγνώριζε τα οικόσιτα ζώα της οικογενείας και όταν τους πετούσαμε κριθάρι ή ελαιοπυρήνα δεν άφηνε ξένα ζώα να πάνε στην αυλή μας.
6) Όταν έσφαζε στην εξοχή ο βοσκός ένα πρόβατο, το κρεμούσε σε ένα δέντρο και αν ήθελε κάπου να πάει για λίγο, άφηνε το σκύλο του και έβλεπε το σφαγμένο πρόβατο.
7) Μετά την απελευθέρωση, οι κτηνοτρόφοι εφτιάξανε υπόστεγα και ταΐζανε τα πρόβατά τους και αποχτήσανε αγροτικά αυτοκινητάκια και όπως πηγαινοέρχονταν στα υπόστεγα, εβάζανε στην καρότσα τους τον σκύλο τους. Αυτός έβαζε τα μπροστινά του πόδια στα κάγκελα, όπως βάζουμε εμείς στα χέρια μας στα κάγκελα. Όμως και οι σκύλοι που τον βλέπουνε όπου περνά τον γαβγίζουνε εχθρικά από φθόνο, μα αυτός αισθάνεται υπεροψία. Ο σκύλος έχει σε μικρογραφία όλα τα προτερήματα και τα ελαττώματα του ανθρώπου. Ακόμα, ένας βοσκός έβαζε στην καρότσα του αγροτικού του δυο νεαρούς σκύλους, σε όλη τη διαδρομή γαβγίζανε δυνατά χωρίς να βλέπουνε τίποτα, από εγωισμό, από υπεροψία θέλανε να δείξουνε την ύπαρξή τους.
8) Πάντα ο χωρικός όπου πηγαίνει, σέρνει και τον σκύλο του, όπου αυτός συνέχεια κυνηγά στην μια και στην άλλη μεριά του δρόμου και κάπου κάπου έπιανε λαγούς, τότε που υπήρχανε πολλοί. Η μητέρα μου, κάποια φορά πήγε από τον Βουβά στ’ Ασφένδου μαζί με μια άλλη γυναίκα και ακολουθούσε ο σκύλος μας, όπου μέχρι να περάσουνε τ’ Ασφενδιώτικο φαράγγι έπιασε ο σκύλος τρεις λαγούς (παρακαλώ να μην θεωρηθεί απίστευτο).
9) Στους Ποταμούς Ρεθύμνου, ο Μανώλης Κοτσίφης, είχε ένα σκύλο που όταν έβαζε τα πρόβατα στη μάντρα, έβαζε και τον σκύλο και τον πλησιάζανε 10-15 πρόβατα κάθε φορά, για να τ’ αρμέγει. Αυτά δεν κατεβαίνουνε από μόνα τους.
10) Όταν η σκυλίτσα μας είχε κουτάβια, εμείς θέλανε να δώσουμε ένα. Για να μην αντιδράσει αυτή, όπως το σπίτι μας είχε δύο πόρτες και συνεχόμενα από το δικό μας σπίτι είχε αρκετά σπίτια, από τη μια μεριά και από την άλλη. Την βγάλαμε έξω και την κλείσαμε, μα σε δυο λεπτά απογύρισε 300 μέτρα και ήρθε από την άλλη πόρτα. Δεν νομίζω ότι άλλο ζώο διαθέτει τόση εξυπνάδα.
11) Ο σκύλος διαθέτει και προσωπική ζωή. Στο σπίτι που ανήκει δεν πειράζει τίποτα, μα αρκείται σε ό,τι του δώσουνε. Όμως αν καταφέρει να μπει σε ξένο σπίτι, αρπάζει ότι μπορεί και το παίρνει και τρέχει μακριά να το φάει. Ξέρει και να κλέψει μα και να διαχειριστεί τα κλοπιμαία.
12) Ο σκύλος διεκδικεί τα δικαιώματά του. Όταν είναι στο σπίτι δύο σκύλοι, αν χαϊδεύουνε τον ένα, πάει και ο άλλος από κοντά γιατί πιστεύει ότι κι αυτός δικαιούται χάδια.
13) Άμα θα βρει έστω ένα αρνί ψόφιο, θα φάει όσο μπορεί και ότι περισσεύει σκάβει έναν λάκκο με τα πόδια του και το σκεπάζει με χώμα και το τρώει την άλλη μέρα. Όταν σκάβει ο σκύλος μοιάζει με μηχανή (από ταχύτητα).
14) Στην Κατοχή που πεινούσαμε κι εμείς, πεινούσανε κι οι σκύλοι. Όταν ο βοσκός εκάθιζε να φάει, εκαλολάδωνε και του σκύλου του ένα κομμάτι ψωμί και του το πετούσε, όπου το έπιανε στον αέρα και έτρεχε έξω να το φάει.
15) Είναι το μόνο ζώο που εκδηλώνει την ικανοποίησή του και λέει “ευχαριστώ” κουνώντας την ουρά του.
16) Είναι πολύ σπάνιο, συμβαίνει όμως, κάποια φορά που ξυπνά το θηρίο μέσα του και πηγαίνει παρέα με ακόμη ένα – δύο σκύλους, σε ένα κοπάδι και μπορούν να σκοτώσουνε 10-15 πρόβατα. Δεν πειράζουνε στο χωριό τους, μα πάνε, σε αρκετά χιλιόμετρα, σε ξένα χωριά.
Οι ειδικοί, έχουνε τον σκύλο στην πρώτη οκτάδα των έξυπνων ζώων. Εγώ δεν είμαι καθόλου ειδικός, μα επιμένω ότι δεν υπάρχει εξυπνότερο. Επικοινωνεί με τον άνθρωπο σχεδόν όσο ένας άλαλος και είναι άριστα συνεργάσιμος και πιο έμπιστος από τους ανθρώπους, σε κάποιες περιπτώσεις.
