Καλοί μου φίλοι, καλό Σαββατοκύριακο!
Για τον Σπύρο Καγιαλέ (Καγιαλεδάκη) και τη Μικρασιάτισσα Μάνα, ο λόγος στον σημερινό Παιδότοπο. Ετσι όπως “παρουσιάστηκαν” στην αφιερωμένη σε πέντε αγάλματα των Χανίων, ειδική έκδοση των παιδιών της Στ1 τάξης της προπέρσινης σχολικής χρονιάς του 16ου Δημ. Σχ. Χανίων, στα γνωστά μας “Διαπολιτισμικούλια”. Υστερα από τον Δασκαλογιάννη, τον μεγαλομάρτυρα της κρητικής λεβεντιάς που ήθελε την Κρήτη Ρωμιοσύνη (βλ. Παιδότοπο, 3.2.2018) και τους δύο πρωτοκαπετάνιους της των Κρητών Ελευθερίας, που αξιώθηκαν να ζήσουν την Ενωση με τη μητέρα πατρίδα (βλ. Παιδότοπο, 9.6.2018), ο Σπύρος Καγιαλές ο ήρωας – θρύλος που έκαμε το κορμί του κοντάρι για να συνεχίσει να ανεμίζει η ελληνική σημαία και η Μικρασιάτισσα Μάνα που επιμένει να κρατά το ένα παιδί της στην αγκαλιά και το άλλο από το χέρι.
«Ολβιος έστιν όστις ιστορίας έσχεν μάθησιν»… Και αν πιστεύει με πάθος στη φράση αυτή, η γνωστή από πολλές εργασίες μαθητών της, για χρόνια δασκάλα του 16ου Διαπολιτισμικού Δημ. Σχ. Χανίων, Ευαγγελία Φατσέα! «Η ιστορία του τόπου μας είναι πλούσια πολύ και για αυτό είμαστε περήφανοι πολύ!». Η “δήλωση” των μαθητών της (τα περισσότερα είναι ξενάκια) στην αρχή της εργασίας τους…
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος
Σπύρος Καγιαλές
Το άγαλμα του Σπύρου Καγιαλέ βρίσκεται στο Ακρωτήρι πολύ κοντά στους Τάφους των Βενιζέλων. Η Παγκρητική Ένωση Αμερικής το έκανε δωρεά το 1997.
Ο Χανιώτης γλύπτης Μαρκαντωνάκης έκανε τον ανδριάντα του Σπύρου Καγιαλέ.
Στις 9 Φεβρουαρίου 1897 η περιοχή στον Προφήτη Ηλία Ακρωτηρίου, στη θέση “Φρούδια” βομβαρδίστηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Εκεί κυμάτιζε η ελληνική σημαία, η οποία ήταν δώρο του εγγονού του Ναυάρχου Κανάρη στον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον τότε αρχιμανδρίτη Χρύσανθο Τσεπετάκη για το Επαναστατικό Στρατόπεδο του Ακρωτηρίου.
Ο Σπύρος Καγιαλές-Καγιαλεδάκης γεννήθηκε το 1872. Η μητέρα του Μαρία, το γένος Ορνεράκη, ήταν από τα Σφακιά. Ο πατέρας του Δημήτρης καταγόταν απο τη Γραμβούσα Κισάμου.
Ο Σπύρος Καγιαλές καταγόταν από ιστορική οκογένεια. Ολοι οι άνδρες της οικογένειας έλαβαν μέρος σε όλους τους αγώνες της εποχής τους για την Ελευθερία και την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Ο Σπύρος Καγιαλές παντρεύτηκε την Μαρία, το γένος Καπνισάκη, η οποία ήταν από τα Κοντόπουλα των Κεραμειών. Απόκτησαν ένα γιο, τον Γιώργο και μία κόρη, την Ειρήνη.
Στο Ακρωτήρι ο Σπύρος Καγιαλές υπηρέτησε από την αρχή της Επανάστασης του 1897 μαζί με τους αδελφούς του Γιώργο, Μανώλη, Αντώνη και Σήφη.
Ο Σπύρος Καγιαλές έλαβε μέρος και στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, όπου και πάλι διακρίθηκε για την ανδρεία του και τιμήθηκε με την απονομή ειδικών μεταλλίων και διπλώματος. Γενναίος πολεμιστής υπήρξε και ο μονάκριβος γιος του Γιώργος, ο οποίος διακρίθηκε στα πεδία των μαχών στη Μακεδονία, όπου και σκοτώθηκε. Ο χαμός του αγαπημένρυ του γιου σημάδεψε την υπόλοιπη ζωή του.
Ο Σπύρος Καγιαλές πέθανε στη Χαλέπα στις 5 Σεπτεμβρίου 1929. Ο τάφος του υπάρχει στο Κοιμητήριο της Αγίας Φωτεινής Χαλέπας.
Οταν έγινε το περιστατικό με τη σημαία σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις οι φοιτητές, διανοούμενοι και πολιτικοί άρχισαν να αναφέρονται σε αυτό το γεγονός. Το επεισόδιο της σημαίας έγινε θρύλος και σύμβολο. Ολοι εξακολουθούν να θαυμάζουν τον Σπύρο Καγιαλέ για την ηρωική του πράξη.
Συγκλονιστικό γεγονός και παράδειγμα προς μίμηση είναι η αυτοθυσία του ήρωα Κρητικού πολεμιστή που έβαλε το σώμα του ενάντια στα βόλια.
Tα παιδιά της τάξης (η καταγωγή τους από Ελλάδα, Γεωργία, Αλβανία, Ρωσία και Βουλγαρία) είναι:
Βένετης Κώστας, Δασκαλάκης Ηλίας, Ηλιάκη Χριστίνα, Ιβάνοβα Ελένη, Καζάκος Νικόλαος, Μαυρακάκης Παναγιώτης, Μουχσιάδης Χρήστος, Ντανατσίδης Χρήστος, Ντιμιτρόβ Αλέξανδρος, Παπαδογιαννάκης Γιώργος, Παπαδογιάννη Ειρήνη, Παπουτσάκης Μανώλης, Πετράι Ειρήνη, Σαχμπατζίδη Χριστίνα, Σκέγια Γκέστι, Σόλακ Νιάζι-Νίκος
Η Μικρασιάτισσα μάνα
Στα Χανιά στην είσοδο της πόλης βρίσκεται το μνημείο που είναι αφιερωμένο στη Μικρασιάτισσα μάνα και στη Μικρασιατική Καταστροφή. Στο άγαλμα αναπαρίσταται μια μάνα που κρατά στην αγκαλιά της το μωρό της, ενώ δίπλα της βρίσκεται το άλλο της παιδί.
Ένας Κύπριος έφτιαξε το άγαλμα.
Το μνημείο εγκαινιάστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2009 και βρίσκεται σε ένα πολύ κομβικό σημείο, στην είσοδο της πόλης. Είναι αδύνατον να μην το προσέξει κάποιος.
Το μνημείο συμβολίζει τους ανθρώπουςπου ξεριζώθηκαν από τη Μικρά Ασία προς τον τόπο μας, αλλά και το πείσμα που είχαν αυτοί οι άνθρωποι, προκειμένου να συνεχίσουν τη ζωή τους. Σήμερα εκτιμάται ότι το 40% των Χανιωτών είτε έχουν μικρασιάτικες ρίζες είτε έχουν άμεσες ή έμμεσες σχέσεις με απογόνους Μικρασιατών.
Στο μνημείο είναι η Μίκρασιάτισσα μάνα μαζί με τα δυο παιδιά της (το μωρό το έχει στην αγκαλιά της). Παρόμοια αγάλματα που εικονίζουν μητέρα με τα παιδιά της υπάρχουν στη Λέσβο, στην Ελευσίνα, στη Νίκαια, στη Λήμνο, στο Αγρίνιο, στην Ανάβυσσο, στο Αϊβαλί και αλλού. Άλλες φορές θέλουν να δείξουν την προσφυγιά, ενώ άλλες φορές τη γυναίκα-μητέρα που πρέπει να είναι δυνατή για να φροντίσει τα παιδιά της.
Τα περισσότερα γλυπτά που απεικονίζουν τη μάνα έχουν φιλοτεχνηθεί ως φόρος τιμής στις χιλιάδες μητέρες πρόσφυγες, οι οποίες αντιμετώπισαν την απόλυτη απόγνωση μη έχοντας σπίτι, ρούχα, νερό, χρήματα, φαγητό, ακόμα και λίγο γάλα για να θρέψουν τα παιδιά τους. Πάντα αυτή η μητέρα είναι λυπημένη, γιατί κοιτά απέναντι τα μικρασιατικά παράλια από τα οποία ήρθε.
Στη Λέσβο, στην Πάνω Σκάλα, η Μικρασιάτισσα μάνα έχει στην αγκαλιά της ένα μωρό, ενώ δίπλα της στέκουν τα άλλα δύο της παιδιά. Το άγαλμα φτιάχτηκε το 1984.
Στο Αϊβαλί (Μοσχονήσια) η μητέρα έχει στην αγκαλιά της το κοριτσάκι της και αγναντεύει τη θάλασσα για να δει να έρχεται ο ναυτικός σύζυγός της.
Στο Περιστέρι υπάρχει το άγαλμα της Μάνας του Πόντου, η οποία έχει στην αγκαλιά της το μωρό της, ενώ δίπλα της είναι το μεγαλύτερό της παιδί.
