Είναι γνωστό σε όλους πως οι Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (Σ.Μ.Α.) είναι σε επιλεγμένες -περιβαλλοντικά και με τους ισχύοντες νομοθετικούς περιορισμούς- θέσεις όπου μεταφέρονται τα στερεά αστικά απόβλητα μετά την επί τόπου διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών.
H μεταφορά των απορριμμάτων αυτών γίνεται με τα συνηθισμένα απορριμματοφόρα οχήματα που σήμερα περισυνελέγουν τα χωρίς διαλογή αστικά στερεά απόβλητα από τους διάσπαρτους σε ένα χωριό η κωμόπολη ή πόλη κάδους.
Από τον Σ.Μ.Α. άλλα ειδικά οχήματα μεταφέρουν τα συμπιεσμένα με ειδική πρέσα απορρίμματα στον χώρο τελικής διάθεσης ή επεξεργασίας. Κατά συνέπεια δεν πρόκειται για αποκομιδή, αλλά για μεταφορά συμπιεσμένων και ύστερα από διαλογή αστικών στερεών αποβλήτων. Γενικά οι Σ.Μ.Α. με συμπίεση είναι δύο τύπων. Αυτοί που έχουν πάγιες κτηριακές εγκαταστάσεις και εκείνοι που έχουν κινητό εξοπλισμό. Οι πρώτοι συνιστώνται για ποσότητα απορριμμάτων πάνω από 150 και οι δεύτεροι για 30 – 150 τόνους/ημέρα. Η συμπίεση μπορεί να κυμαίνεται από 1:2.5 ή 1: 4 και το ειδικό βάρος, δηλαδή η πυκνότητα των συμπιεσμένων απορριμμάτων, στα 800 κιλά στο κυβικό μέτρο. Οι εγκαταστάσεις των Σ.Μ.Α. μπορεί να είναι ενός ή δύο επιπέδων. Στην περίπτωση των δύο επιπέδων τα απορριμματοφόρα αδειάζουν από το πάνω επίπεδο (1) το περιεχόμενο στη χοάνη της πρέσας, η οποία το συμπιέζει στα μεγάλα φορτηγά ή ρυμουλκούμενα οχήματα (2).
Οι Σ.Μ.Α. ανάλογα νε τη δυναμικότητα μεταφόρτωσης απορριμμάτων διακρίνονται σε μικρούς με δυναμικότητα κάτω από 30, σε μικρούς με 30 – 100, σε μεσαίους με 100 – 500 και σε μεγάλους με πάνω από 500 τόνους ανά ημέρα. Σε έναν Σ.Μ.Α. μπορεί να προβλεφθεί ειδικός θάλαμος συμπίεσης των ανακυκλώσιμων υλικών, καθώς και δεξαμενή συγκέντρωσης των χρησιμοποιημένων λαδιών των συνεργείων αυτοκινήτων.
Το νομικό πλαίσιο για τις προδιαγραφές μεταφόρτωσης των στερεών αποβλήτων προβλέπεται από την Κοινή Υπουργική Απόφαση 114218/97, Φ.Ε.Κ. 1016/Β/97 “Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών & γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων”.
Η επιλογή των κατάλληλων θέσεων για τη χωροθέτηση του Σ.Μ.Α. βασίζεται στη μεθοδολογία των δύο σταδίων. Κατά το πρώτο στάδιο εντοπίζονται ευρύτατες κατάλληλες περιοχές μέσα από την εφαρμογή κριτηρίων αποκλεισμού και κατ’ αρχήν εξαίρεσης περιοχών σύμφωνα με την ισχύουσα εκάστοτε νομοθεσία με τελικό στόχο την κοινωνική αποδοχή. Κατά το στάδιο αυτό λαμβάνεται υπόψη και η κεντροβαρικότητα του οδικού δικτύου της περιοχής πάντα σε σχέση με τη μεταφερόμενη ποσότητα απορριμμάτων. Στο δεύτερο στάδιο γίνεται οριοθέτηση και ακολουθεί έρευνα πεδίου για τον τελικό καθορισμό των υποψηφίων θέσεων. Οι υποψήφιες για τον σχεδιασμό του Σ.Μ.Α. περιοχές θα πρέπει να διαθέτουν επιφάνεια ικανή να καλύψει τις ανάγκες, να έχουν τις ηπιότερες κλίσεις εδάφους και να βρίσκονται μακριά από υδατορέμματα. Πιο συγκεκριμένα αποκλείονται:
• Ολες οι περιοχές που έχουν ενταχθεί ή έχουν προταθεί για ένταξη στο Δίκτυο Φύση 2000 (NATURA 2000 Οδηγία 92/43), αλλά και όλες οι ειδικά προστατευόμενες περιοχές (Οδηγία 79/409, SPA – προστασία πανίδας και άγριας ορνιθοπανίδας).
• Οι περιοχές που χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες και για τις οποίες έχει θεσμοθετηθεί ειδικό καθεστώς, όπως αισθητικά δάση, τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και διατηρητέα μνημεία της φύσης.
• Οι περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως δάση και ως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας.
• Οι ζώνες Α’ και Β’ θεσμοθετημένων αρχαιολογικών περιοχών.
• Οι περιοχές σημαντικών επιφανειακών υδατικών συστημάτων όπως λίμνες, ποτάμια, κύριοι παραπόταμοι κ.λπ. Στις περιοχές αυτές γίνεται εφαρμογή του κριτηρίου της ελάχιστης απόστασης απ’ αυτά στα 300 μέτρα.
Ακόμα Η χωροθέτηση του Σ.Μ.Α.:
• Πρέπει να γίνεται σε απόσταση τουλάχιστον 300 μέτρων από τα όρια των Σχεδίων Πόλεως του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου που έχουν θεσμοθετηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1337/83 και των οριοθετημένων οικισμών κάτω των 2000 κατοίκων. Για τους κηρυγμένους παραδοσιακούς και τουριστικούς οικισμούς η ελάχιστη απόσταση χωροθέτησης του Σ.Μ.Α. αυξάνεται σε 500 μέτρα από τα όρια του οικισμού. Για οικιστικές εκτάσεις που προβλέπονται από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων πάνω από 300 μέτρα από τα όρια οικιστικών επεκτάσεων. Η απόσταση από το κέντρο μη οριοθετημένων οικισμών πρέπει να είναι πάνω από 800 μέτρα.
• Σε περίπτωση που πρόκειται για σημειακά αρχαιολογικά και πολιτισμικά μνημεία προτείνεται η εφαρμογή του κριτηρίου της ελάχιστης απόστασης απ’ αυτά στα 500 μέτρα.
• Η ελάχιστη απόσταση από κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους πρέπει να είναι 500 μέτρα από τα μνημεία.
• Η ελάχιστη απόσταση από σημεία απόληψης νερού ύδρευσης (πηγές, γεωτρήσεις πρέπει να είναι πάνω από 600 μέτρα.
Για τη χωρίς προβλήματα απρόσκοπτη λειτουργία ενός Σ.Μ.Α. θα πρέπει:
• Στον χώρο που θα χωροθετηθεί να δημιουργηθεί η απαραίτητη εσωτερική οδοποιία, το πάτωμα ελιγμών και ο χώρος στάθμευσης οχημάτων.
• Κατασκευή προστατευτικής περίφραξης, κατάλληλων διαστάσεων και χαρακτηριστικών, ώστε να αποτρέπεται η ανεξέλεγκτη είσοδος ατόμων και αδέσποτων ζώων, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα στους παρευρισκομένους στον χώρο του Σ.Μ.Α. αλλά και στη λειτουργία της εγκατάστασης.
• Δημιουργία περιμετρικής προκάλυψης του χώρου μεταφόρτωσης με πυκνή υψηλή δενδροφύτευση, η οποία θα λειτουργεί όχι μόνο για τη βελτίωση της αισθητικής του χώρου, αλλά και ως φυσικός ανεμοφράκτης.
• Είναι αναγκαία η δημιουργία αντιπυρικής ζώνης στην περίμετρο του γηπέδου ελάχιστου πλάτους 8 μέτρων.
• Δημιουργία τάφρου συλλογής ομβρίων υδάτων. Η τάφρος κατασκευάζεται περιμετρικά του ανώτερου υψομετρικά επιπέδου.
• Κατασκευή στεγανού βόθρου για τη συγκέντρωση των ενδεχόμενων υγρών αποβλήτων και των χρησιμοποιούμενων νερών για την πλύση του δαπέδου και των οχημάτων.
• Κατασκευή δεξαμενής νερού, την οποία και θα χρησιμοποιεί ο Σ.Μ.Α. για την κάλυψη των αναγκών σε ύδρευση, άρδευση και πυρόσβεση.
Θα πρέπει να ειπωθεί ότι σχετικό ενυπόγραφο άρθρο από αρμόδιο υπάλληλο του Δήμου Καντάνου – Σελίνου που είδε το “φως” της δημοσιότητας σε τοπική εφημερίδα για την εγκατάσταση Σ.Μ.Α. σε συγκεκριμένη περιοχή ήρθε ως “κεραυνός εν αιθρία”. Ο συγκεκριμένος Δήμος χρόνια τώρα αγωνίζεται για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υγρών αστικών αποβλήτων χωρίς ακόμα να λυθεί το οξυμένο αυτό πρόβλημα.
Η εύρυθμη λειτουργία ενός Σ.Μ.Α. προϋποθέτει την αποδοχή από τους πολίτες του προγράμματος ανακύκλωσης των αστικών στερεών αποβλήτων. Κι αυτό χρειάζεται χρόνο για να γίνει. Να ευαισθητοποιηθεί ο πολίτης για τη σημασία της ανακύκλωσης, για να συμμετάσχει στην προσπάθεια αυτή. Μόνο έτσι θα περιοριστούν τα στερεά απόβλητα που θα οδηγηθούν στον Σ.Μ.Α. και οι ενδεχόμενες διαφυγές υγρών αποβλήτων και οι δυσάρεστες οσμές.
Πριν γίνει αυτή η δημοσίευση θα έπρεπε να γνωρίζει ο κάθε πολίτης του Δήμου τις λεπτομέρειες της μελέτης για τη δημιουργία του Σ.Μ.Α. στη συγκεκριμένη περιοχή. Να ξέρει ακόμα, αν είχαν επιλεγεί άλλες ευρύτερες περιοχές και γιατί αποκλείστηκαν; Αν τηρήθηκαν ευλαβώς τα κριτήρια αποκλεισμού θέσεων; Η δημοσιότητα και η πλήρης διαφάνεια σε τέτοια ευαίσθητα θέματα βοηθά τον Δήμο στην προσπάθεια αυτή. Ο ενημερωμένος δημότης έρχεται αρωγός και συμμετέχει δυναμικά στην επίλυση του προβλήματος. Η κοινωνική αποδοχή ενός τόσο μεγάλου και ωφέλιμου έργου είναι η πεμπτουσία της επιτυχίας.
Ο δημότης έχει πολλούς λόγους να είναι δύσπιστος, γιατί έχει ιδία αντίληψη για τη μελλοντική ιδανική λειτουργία του Σ.Μ.Α. Δεν χρειάζονται αναφορές σε άλλους Σ.Μ.Α.
Ο Σελινιώτης γνωρίζει καλά την απόληξη από ενδεχόμενη πλημμελή λειτουργία του Σ.Μ.Α. στο μέλλον. Η πειθώ ενισχύεται με την ενημέρωση και αυτή με τη σειρά της θα φέρει με την κοινωνική συναίνεση την επιτυχία του έργου.
Αντίθετα το “ξαφνικό” φέρνει κοινωνική “αναμπουμπούλα” μέσα από την οποία “φυτρώνουν” και οι κάθε μορφής “επιτήδειοι” διαταράκτες της κοινωνικής γνώμης.
* γεωπόνος, ερευνητής, οικοτοξικολόγος
