Ο σταυρός ως σύμβολο

Παίρνω ως αφορμή, για να αναφερθώ σ’ ένα τόσο «κρίσιμο» για τον άνθρωπο σύμβολο, με αφορμή την καταστροφή των Σταυρών, στο μικρό εκκλησάκι των Αγ. Αποστόλων, στα Χανιά.
Όποιος κι αν το έκανε, λειτούργησε από αντίδραση προς την Ορθοδοξία; Αντίδραση προς τον Χριστιανισμό γενικώτερα; Αντίδραση προς την χώρα και τον λαό που τους φιλοξενεί, αν έχουν έρθει από αλλού;
Τι κατάφεραν τελικά; Μόνο, να έχουν την αρνητική σκέψη όλων.
Θα αναφερθώ στο σύμβολο του σταυρού κυρίως ιστορικά, διότι για την ερμηνεία του είναι άλλοι καταλληλότεροι.
Η ύπαρξη του σταυρού ως συμβόλου ανάγεται στα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας. Η χρήση του είχε και έχει πρώτιστα εσωτεριστικό χαρακτήρα, όσο και εθνικιστικό αλλά και καλλιτεχνικό, διακοσμητικό.
Από την ύπαρξη του ανθρώπου στην γη, ο σταυρός ήταν σύμβολο θρησκευτικής – μυστικιστικής αντίληψης και λατρείας. Με την έννοια αυτή, το σύμβολο του σταυρού έχει χρησιμοποιηθεί ως φυλαχτό, ως σύμβολο προστασίας ενάντια στο κακό.
Δεν είναι γνωστό πότε κατασκευάστηκε το πρώτο ομοίωμα σταυρού. Κάποιες από τις αρχαιότερες εικόνες σταυρών έχουν βρεθεί στις στέπες της κεντρικής Ασίας και στο Αλτάϊ (ορεινές περιοχές κοντά στα σύνορα με το Καζακστάν, την Κίνα και τη Μογγολία). Στην αρχαία Αλταϊκή θρησκεία η οποία ονομάζεται Τενγκριισμός ο σταυρός συμβολίζει τον θεό Τένγκρι. Έμοιαζε με το σύμβολο της πρόσθεσης (+) όπως είναι και ο αρχαιοελληνικός σταυρός.
O σταυρός Ανκχ χρησιμοποιούνταν από την Αιγυπτιακή θρησκεία. Εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα σε τοιχογραφίες τάφων και σε άλλα καλλιτεχνήματα. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές αυτός ο σταυρός είναι σύμβολο της ένωσης των γεννητικών οργάνων. Οι Αιγύπτιοι φορούσαν τον σταυρό Ανκχ ως φυλαχτό.
Για τους Ασσύριους, ο σταυρός συμβόλιζε την ηλιακή θεότητα καθώς και την θεότητα που ήλεγχε τις καιρικές συνθήκες. Συνήθως συμβολιζόταν με έναν σταυρό τύπου Μάλτας και τρεις δέσμες ηλιακών ακτινών τοποθετημένες σε σχήμα Τ ολόγυρα.
Διάφορες μορφές του σταυρού ανάγονται σε θρησκείες της αρχαιότητας, όπως ο Ζωροαστρισμός, η Χαλδαϊκή/Βαβυλωνιακή θρησκεία, η Αιγυπτιακή θρησκεία, ο Βουδισμός, η Κελτική θρησκεία, κ.α.
Όταν οι Ισπανοί κατακτητές έφθασαν στην γη των Αζτέκων, βρήκαν το Σταυρό πάνω στους βωμούς τους.
Ισοσκελής σταυρός ήταν αρχαίο ελληνικό σύμβολο. Η Τετρακτύς αποτελούσε ιερό σύμβολο των Πυθαγόρειων και η αποκρυπτογράφηση του απέδιδε τα τέσσερα βασικά στοιχεία της φύσης (αέρας, φωτιά, νερό, γη). Οι Πυθαγόρειοι ορκίζονταν σε αυτόν καθώς είχε άμεση σχέση με την βασική θεωρία τους περί της αρμονίας των αριθμών η οποία και αντικατόπτριζε την αρμονία του σύμπαντος.
Ο ισοσκελής σταυρός ήταν ανέκαθεν ιερό σύμβολο των θαλασσοπόρων Ελλήνων, καθώς συμβόλιζε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Οι Κρήτες αλλά και γενικότερα οι θαλασσινοί Έλληνες με τα αναρίθμητα νησιά και τα μακρυνά ταξίδια τους, όφειλαν να γνωρίζουν στοιχεία προσανατολισμού με κάθε δυνατή λεπτομέρεια.
Κάτι που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν σήμερα, είναι ότι η Ελληνική σημαία στην σημερινή της μορφή, αποτελούσε την σημαία των Ελληνικών πλοίων, πολεμικών και εμπορικών.
Στα ρωμαϊκά χρόνια ο σταυρός εθεωρείτο σύμβολο τιμωρίας, ντροπής και κατάρας. Εκεί επάνω σταύρωναν τους εγκληματίες για να πεθάνουν μέσα σε φρικτούς πόνους. Πάνω στο σταυρό κάρφωσαν και τον Ιησού Χριστό, σαν να ήταν κακούργος. Από τότε ο σταυρός, από σύμβολο ντροπής, έγινε καύχημα και καμάρι για τους χριστιανούς. Υπάρχει σαν σύμβολο στις σημαίες πολλών κρατών και στην ελληνική. Βρίσκεται ψηλά στα καμπαναριά και στους θόλους των εκκλησιών μας. Στολίζει τα στήθη πολλών χριστιανών κι είναι το φυλαχτό τους. Για τους χριστιανούς ο σταυρός είναι σύμβολο αγάπης και θυσίας.
Ο Χριστιανικός Σταυρός έχει μεγαλύτερη έκταση προς τα κάτω, στο κάθετο σκέλος του και μικρότερη στο οριζόντιο.
Το κατακόρυφο ξύλο συμβολίζει την αγάπη, τον πνευματικό δρόμο που πρέπει να έχουνε προς το Θεό. Το οριζόντιο ξύλο του Σταυρού συμβολίζει την πορεία μας στην ζωή. Σκοπός του ανθρώπου είναι να ανεβάσει τον οριζόντιο δρόμο του, αυτόν της καθημερινής ζωής του, όσο πιο ψηλά μπορεί στον πνευματικό δρόμο. Αυτός ήταν και πρέπει να είναι ο στόχος του κάθε ανθρώπου. Γι’ αυτό και λέμε ουσιαστικά και μεταφορικά ότι «ο καθένας κουβαλάει τον σταυρό του».
Όταν το οριζόντιο ξύλο, η πορεία της ζωή μας πέσει χαμηλά, τότε ο σταυρός γίνεται σύμβολο αρνητικό, δαιμονικό.
Είναι σύμβολο λοιπόν ο Σταυρός και ως σχεδόν πανανθρώπινο σύμβολο, πρέπει όλοι να το σεβόμαστε και να μην το καταστρέφουμε, κυρίως από χριστιανικούς ναούς, δείχνοντας έτσι το πόσο «χαμηλά πέφτουμε».