(Ο συνέταιρος) (σιμισακό)
«Μικρά Ασία, μάνα μου, ποτέ δεν θα σε ξεχάσω, θα έρθω στην αγκάλη σου, κοντά σου θέλω να πεθάνω.» Δεν είναι εύκολο να ξεχάσω τα λόγια που επαναλάμβανε συνέχεια η μάνα μου στο σπίτι μας στο χωριό που μέναμε. Οι δυσκολίες που συναντούσανε οι γονείς μου για να διατηρηθούμε όλοι μας στη ζωή ήτανε πολλές. Βλέπανε ότι μια ημέρα θα φύγουμε όλοι μας από τη ζωή και τους ανάγκαζε να λένε ότι τους ερχότανε εκείνη την ώρα στο μυαλό τους. Περισσότερο η μάνα μου έλεγε πολλές κατάρες για τους υπεύθυνους που χάθηκε η πατρίδα τους. Στη συνέχεια παρακαλούσε τον Θεό και τους Αγίους να έχουν τη βοήθειά τους για να γυρίσουν πίσω στο νοικοκυριό τους και στα αγαθά τους. Τα κλειδιά του σπιτιού τους τα είχανε πάρει μαζί τους, και στα όνειρά τους βλέπανε ότι το ανοίξανε και μπήκανε μέσα. Όμως όταν ξυπνούσανε ήτανε ψέματα. Το λέγανε και το θέλανε να πάνε στην πατρίδα τους εκεί να πεθάνουν.
Αυτά και πολλά άλλα μας είπε σήμερα ο ηλικιωμένος γιος της όταν τον συναντήσαμε και είναι τώρα 88 ετών και κατοικεί σε προάστιο της πόλης μας. Συνεχίζοντας είπε: όμως για να κρατηθούμε όλοι μας στη ζωή πέσανε οι παππούδες και οι γονείς μου με τα μούτρα στις εργασίες στα λίγα χωράφια που τους δώσανε και σπέρνανε, φυτεύανε όλα τα απαραίτητα για τη διατροφή τους και ακόμα αποκτούσανε και λίγα πρόβατα ή κατσίκια για να έχουν περισσότερη βοήθεια στη διατροφή τους. Πρέπει να πω ότι από την πατρίδα τους ήτανε άριστοι αγρότες και κτηνοτρόφοι οπότε δεν αργήσανε να αποκτούν αυτά που είχανε ανάγκη.
Όταν δεν τους επαρκούσανε τα χωράφια και τα ζώα συζεύανε με άλλους που είχανε πολλά χωράφια και πρόβατα ή κατσίκια και παίρνανε το μισό εισόδημα με τον συζευτή τους. Έτσι βελτιώνανε την διατροφή και την διαβίωσή τους και ήτανε καλύτεροι από αυτούς που δεν γινότανε συνέταιροι.
Η συζεψά με τα χωράφια και τα ζώα γινότανε όπως παρακάτω: όποια οικογένεια είχε ανάγκη να σπείρει περισσότερα σιτηρά για τις ανάγκες της πήγαινε ο νοικοκύρης της να ζητήσει χωράφια από αυτόν που είχε για να συζέψουνε. Τον συναντούσε στο σπίτι του ή στο καφενείο και του έκανε την πρότασή του. Εφόσον δεχότανε κάνανε την συμφωνία με τα λόγια και αυτό ήτανε το συμβόλαιό τους. Του έλεγε την τοποθεσία τους και να τα σπείρει ότι σιτηρά θέλει και όταν τα θερίσει και τα αλώνια να τον ενημερώσει για να πάει στο αλώνι του να πάρει το μισό καρπό και τα μισά άχυρα της παραγωγής του όπως είχανε κάνει τη συμφωνία της συζεψάς τους. Λόγω της φτώχειας όλοι τηρούσανε τον λόγο τους και έτσι είχανε την εμπιστοσύνη τους και για άλλη φορά να επαναληφθεί η συζεψά τους.
Όμως και ορισμένοι προτιμούσανε να συζέψουνε με κάποιον που είχε πρόβατα ή κατσίκια. Η συνάντησή τους γινότανε με τον ίδιο τρόπο αλλά η συμφωνία με τα λόγια ήτανε διαφορετική. Αφού ζητούσε τον αριθμό των ζώων η συμφωνία τους έλεγε: σου δίνω 20 ή 30 κ.λπ. ζώα πρόβατα ή κατσίκια και μετά από 3 ή 4 ή 5 χρόνια θα τα μοιραστούμε. Αλλά θα πουλάς το γάλα, τα μαλλιά και τα αρσενικά αρνιά που δεν θα σου χρειάζονται και θα κρατάς όλα τα θηλυκά για να γίνουν μάνες και θα μοιραζόμαστε τα λεφτά. Αύριο έλα στη μάνδρα μου να τα πάρεις και έκλεινε η συμφωνία με τον όρο ότι θα πάρεις 10 πρόβατα λιγότερα όταν θα χωρίσουμε ενωρίτερα επειδή δεν θα τηρούσες τους όρους της συμφωνίας μας ενώ κανονικά θα παίρνει ο καθένας τα μισά.
Στη συνέχεια ο παραπάνω ηλικιωμένος είπε και ένα συμβάν που είχε προκύψει από την συζεψά στο χωριό του. Ο γείτονάς μου είχε πάρει 25 πρόβατα σιμισακά για πέντε χρόνια με τους παραπάνω όρους. Τον πρώτο χρόνο όταν γεννήσανε τα θηλυκά αρνιά ήτανε τα περισσότερα και τρία αρσενικά. Πούλησε μόνο τα μισά θηλυκά χωρίς να ενημερώσει τον συζευτή του και του έδωσε τα μισά λεφτά. Όμως αυτός το έμαθε και του έκανε μόνο την παρατήρηση γιατί η συμφωνία ήτανε να τα κρατήσει για μάνες και αυτός του απάντησε ότι είναι ψέματα. Και τον δεύτερο χρόνο πάλι μαζί με τα αρσενικά πούλησε και τα μισά θηλυκά. Όταν του έδωσε τα χρήματα ήρθανε σε λογομαχία γιατί δεν τηρεί τον λόγο του. Έτσι τον Ιούνιο που τα κούρευε μόλις τελείωσε η κουρά τον κάλεσε και του είπε: Συζευτή μέχρι εδώ σήμερα χωρίζουμε τα πρόβατα και θα πάρω τα μισά και δέκα από τα δικά σου γιατί δεν τήρησες την συμφωνία μας και σταματάει η συζεψά μας.
Τέλος, σήμερα η συζεψά με τα χωράφια και τα ζώα δεν πραγματοποιείται.
Έχει αντικατασταθεί με την ενοικίαση των χωραφιών για να βόσκουν ή να τα σπέρνουν οι κτηνοτρόφοι για τα ζώα τους όμως όχι με τα λόγια αλλά με την σύνταξη συμφωνητικού και με την υπογραφή και των δύο συζευτών. Οι νέοι μας αυτή τη συνήθεια δεν την γνωρίζουν εκτός ολίγων που κατοικούν στα ορεινά χωριά που έτυχε να ενημερωθούν από τους γονείς τους και την ζούνε μαζί τους. Όμως και ορισμένοι ηλικιωμένοι την έχουν γράψει μαζί και με άλλες σε βιβλία και όποιος επιθυμεί μπορεί να ενημερωθεί για να βεβαιωθεί σίγουρα πως οι πρόγονοί τους τα βιώσανε και είχανε επιτυχίες.
*O Γιάννης Τσακπίνης είναι απόστρατος aξιωματικός
