Βρισκόμαστε την εποχή που οι Σαρακηνοί πειρατές έκαναν επιδρομές στα νησιά του Αιγαίου και λήστευαν, έκαιγαν κι αιχμαλώτιζαν τους κατοίκους για να τους στείλουν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.
Η Λέσβος, πλούσιο και όμορφο νησί, είχε γίνει περιζήτητη λεία για τους κουρσάρους πολλές φορές.
Το μοναστήρι των Ταξιαρχών (18ου – 19ου αιώνα) είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον των πειρατών και είχαν βάλει σκοπό να το πατήσουν. Όμως ήταν οχυρωμένο καλά με ψηλά τείχη και πύργο και δεν τα κατάφερναν.
Την ιστορία του στην συνέχεια την μαθαίνουμε από την τοπική παράδοση:
Κάποια άνοιξη λέει, το τσούρμο του αρχιπειρατή Σιρχάν (ενός άγριου μελαμψού γίγαντα ζωσμένου με σπαθί και τσεκούρι) έβαλαν πλώρη για τη Λέσβο και το μοναστήρι σίγουροι πως αυτή τη φορά θα έμπαιναν μέσα. Μάλιστα, το θεώρησαν μια εύκολη υπόθεση. Τα λάφυρα από το κούρσεμα θα τα μοιράζονταν μεταξύ των όπως τους υποσχέθηκε ο Σιρχάν, ενώ για τον ίδιο τους ζήτησε να του πάνε πίσω γυρίζοντας το χρυσό “ποτήρι” που είχαν οι καλόγεροι στη θεία Κοινωνία, για να πίνει το… κρασί του! Έφθασαν στο μοναστήρι μεσάνυχτα μια χειμωνιάτικη βραδιά και κρύφθηκαν στα γύρω δέντρα, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή. Σε λίγο χτύπησε το σήμαντρο για την ορθρινή ακολουθία και αμέσως συγκεντρώθηκαν οι καλόγεροι στο Καθολικό της μονής από τα κελιά τους. Η φρούρηση δεν επαρκούσε για εκείνη τη σκοτεινή βραδιά, και σε κάποια στιγμή ένας πειρατής βρήκε ευκαιρία έριξε στα τείχη ένα γάντζο, σκαρφάλωσε, πήδηξε μέσα στην αυλή, έτρεξε και άνοιξε τη μεγάλη πόρτα της εισόδου και όρμησαν μέσα οι πειρατές προς το ναό με μουγκρητά, σφάζοντας τους αιφνιδιασμένους μοναχούς.
Ένας δόκιμος μοναχός, που τον έλεγαν Γαβριήλ βρισκόταν στο ιερό. Σκαρφάλωσε γρήγορα στη στέγη του ναού, ενώ ακολουθούσαν και οι πειρατές. Ξαφνικά ακούστηκε μια δυνατή βουή, η σκεπή μετατράπηκε σε φουρτουνιασμένο πέλαγος και πάνω στ’ αφρισμένα κύματα ήταν ένας πελώριος με αγριωπή όψη Στρατιώτης με σπάθα στο χέρι που έβγαζε φωτιές και πήγαινε προς τους πειρατές, κι εκείνοι να παρατάνε τα όπλα τους και ό,τι είχαν κλέψει και όπου φύγει – φύγει. Ο Γαβριήλ παρακολουθούσε όλα αυτά τα συμβάντα άφωνος και βαθιά συγκλονισμένος. Πήγε και γονάτισε στο εικονοστάσι του Ταξιάρχη, το πρόσωπο του οποίου ήταν στην ζωγραφισμένη εικόνα φαινόταν ζωντανό.
Ο δόκιμος αφού προσευχήθηκε για την ανάπαυση των ψυχών των φονευθέντων καλογέρων, ζήτησε να ζωγραφίσει αυτή τη γλυκιά εξαίσια μορφή του Αρχαγγέλου. Πριν αρχίσει την εργασία, μάζεψε ευλαβικά με ένα σφουγγάρι το αίμα των σφαγιασθέντων και το έβαλε σε μία λεκάνη. Το ανακάτεψε με ασπρόχωμα και άρχισε να πλάθει το πρόσωπο (ένιωθε πως του καθοδηγούσε τα χέρια στον πηλό ο αρχάγγελος Μιχαήλ) και όταν το τελείωσε παρατήρησε ότι: ήταν το ίδιο πρόσωπο του Στρατιώτη που είχε δει στη σκεπή του ναού…
Σημειώσεις:
– 37 χλμ. από την πρωτεύουσα της Λέσβου, βρίσκεται ο Μανταμάδος όπου στο ιστορικό μοναστήρι των Ταξιαρχών φυλάγεται μία σπάνια εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ ανάγλυφη σε ξύλο
– Ο Μανταμάδος, είναι γνωστός για την παράδοση στην αγγειοπλαστική και εδώ κατασκευάζονται όμορφα κεραμικά.
