Ξεφυλλίζοντας την αθηναϊκή εφημερίδα “ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ” βρήκα στις σελίδες της του Αυγούστου του 1888, τις τελευταίες ημέρες του Σφακιανού δικηγόρου στην Αθήνα και μεγάλου τέκνου της Κρήτης -εν πολλοίς αγνοημένου- Γεωργίου Ξενουδάκη. Ακόμα και τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, οι σκέψεις είναι αφιερωμένες στην αγαπημένη του Κρήτη. Ετσι αλληλογραφεί με τον Αγγλο πρωθυπουργό και ένθερμο φιλέλληνα Γουίλιαμ Γλάδστων (1809 – 1898), αλλά και με τον αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο Γ’ στον οποίο υπενθυμίζει τους ατέλειωτους ξεσηκωμούς των Κρητών κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Τέλος στις 31.8.1888 ο Γεώργιος Ξενουδάκης πεθαίνει στον “Ευαγγελισμό” και την επομένη στην πρώτη σελίδα της η έγκυρη “ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ” αναγράφει την είδηση του θανάτου του, συνοδευόμενη με συνοπτικό βιογραφικό του. Αλλά και με τη διαθήκη, που συστήνει το ομώνυμο Ιδρυμα, το οποίο και εν έτει 2014, 130 περίπου χρόνια από τον θάνατό του, παρέσχε το ποσό των 10.000 ευρώ σε Σφακιανούς πτυχιούχους Πανεπιστημίων για μεταπτυχιακές σπουδές. Αγρυπνος φρουρός του Ιδρύματος και της μνήμης του ο Σφακιανός Νίκος Νταμπακάκης στον οποίο αφιερώνω το μικρό μου αυτό πόνημα.
Αλλά ας παραθέσω επί λέξει τις “ειδήσεις” της “ΝΕΑΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ”, οι οποίες όλες αναγράφονται στο τελευταίο καλοκαίρι του Σφακιανού δικηγόρου.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 5.5.1888 – Παραλείψαμεν να γράψωμεν χθες μετά την επιστολήν του κ. Ξενουδάκη προς τον Γλάδστωνα ότι αμέσως ο κ. Γλάδστων, ως είχομεν ειπεί, απήντησε λίαν φιλοφρόνως τον κ. Ξενουδάκην εκτιμών το ενδιαφέρον όπερ τρέφει προς την Ελλάδα.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 6.7.1888 – Ο κ. Γεώργιος Ξενουδάκης, δικηγόρος, προ ημερών ησθένησε προσβληθείς υπό πυρετού και ήδη ευρίσκεται εις ανάρρωσιν.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 13.8.1888 – ΚΡΗΤΗ και ΡΩΣΙΑ… Αίμα λοιπόν και θυσίας οφείλει η Ρωσία εις την πολυβασανισμένην Κρήτην. Η Κρήτη έχει δικαιώματα παρά την αυλή της Ρωσίας, τα οποία εισί γεγραμμένα εις την ιστορίαν. Ο λαός της Κρήτης δεν λησμονεί τας θυσίας των προγόνων του και ας ευχόμεθα ο νέος αυτοκράτωρ Αλέξανδρος Γ’, να εξοφλήση τους αιματηρούς λογαριασμούς τριών γενεών. Η Βουλγαρία δεν πολέμησε μετά της Ρωσίας κατά της Τουρκίας η Κρήτη όμως επολέμησε και εκατεστράφη. Η ιστορική αύτη αφήγησις εστάλη ρωσιστί όπου δει. Εγραψα εν τω ατμοπλοίω Σφακτηρία προσορμισθέντι εν τω λιμένι Ναυαρίνω, όπου εγένετο το θαύμα των θαυμάτων υπέρ της νυν ελευθέρας Ελλάδος, παραπλεύρως της νήσου Σφακτηρίας.
Γ. Ξενουδάκης, δικηγόρος και πρώην βουλευτής των εν Αδάμαντι Κρητών
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 30.8.1888 – Μετά λύπης αγγέλομεν ότι ο αλόπατρις ανήρ συμπολίτης μας κ. Γ. Ξενουδάκης και πάλιν ασθενεί σοβαρώς, νοσηλευόμενος νυν εν τω θεραπευτηρίω, “Ευαγγελισμώ” χάριν περισσοτέρας περιποιήσεως και λυσιτελεστέρας ιατρικής επιβλέψεως.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 1.9.1888 – ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΟΥΔΑΚΗΣ.
Εν των “Ευαγγελισμώ”, όπου πρό τινων ημερών είχε μετενεχθή νοσηλευόμενος, απεβίωσε χθες ο Γεώργιος Ξενουδάκης, ο πατριωτικώτατος εκ Κρήτης ανήρ, υπέρ ης αφιέρωσε την αποκλειστικήν του μέριμναν καθ’ άπαντα τον βίον αυτού, διακαιόμενος υπό του πόθου να την ήδη ελευθέραν, ηνωμένην, μετά της μητρός Ελλάδος. Εισί γνωστά εις τους αναγνώστας της “Νέας Εφημερίδος” προ πάντων, ήτις παρηκολούθησε τον πατριωτικόν αγώνα του, τα διάφορα εν αυτή δημοσιεύματά του περί Κρήτης και αι εν τη βουλή γενναίοι λόγοι του και τα προς ξένους επισήμους και ισχυρούς της Ευρώπης υπομνήματά του, δι’ ων προμαχών αείποτε των δικαίων της αγαπητής Κρήτης επεδίωκε την πλήρωσιν του μυχίου πόθου του, την απελευθέρωσίν της! Αγνός πατριωτισμός και σθένος ψυχής ακατάβλητον διαλάμπει εν τοις λόγοις αυτού, ους είχε την πρόνοια να εκδώση πρότινος εις δύο τεύχη μετ’ άλλων σχετικών εγγράφων, ίνα περισωθώσιν ούτω ως φαεινή διδασκαλία. Ο Γεώργιος Ξενουδάκης εγεννήθη εν τω χωρίω Ίμπρω των Σφακίων περί τας αρχάς αιώνος τούτου. Κατά το 1821 ηχμαλωτίσθη και ήχθη εις Αίγυπτον, όθεν απελυτρώθη υπό του κυβερνήτου Καποδιστρίου και ήλθεν εις Ελλάδα και δαπάνη αυτού εκπαιδεύθη.
Ότε δε κατά το 1841 εξερράγη αύθις εν Κρήτη επανάστασις, ενθουσιώδης έσπευσεν εκ των πρώτων εκεί εις το καθήκον μετά του αοιδίμου Αλεξάνδρου Κουμουνδούρου, όστις υπό των αυτών ενεπνέετο γενναίων αισθημάτων και μετά ταύτα αναδειχθείς εν τη ανωτάτη πολιτική της Ελλάδος κατέβαλεν μέριμναν υπέρ της ηρωίδος νύμφης τους Αιγαίου. Εχρησίμευσε ως γραμματεύς της κρητικής συνελεύσεως και του θείου του αρχηγού των Σφακίων Βουρδουμπορούσου. Κατά το 1843 εισήλθεν εις το ελληνικόν κοινοβούλιον ως βουλευτής μεταναστών Κρητών, διά των ατρύτων δ’ αυτού ενεργειών παρά τω Κωλλέτη κατώρθωσε να ιδρυθή το 1845 ο δήμος των Αδάμαντι συνωκισμένων Κρητών και των εν Μινώα της Ναυπλίας. Ως βουλευτής εξ Αδάμαντος εισήλθε και εις την βουλήν τω 1885, εν η συνηγόρησεν εκθύμως υπέρ των αγώνων της Κρήτης. Ενταύθα μετήλθε τον δικηγόρον, διετέλεσε, δε μέλος διαφόρων εταιρικών συμβουλίων και διά της φιλεργίας του και της δραστηριότητός του εσχημάτισεν περιουσίαν αρκετήν, περί ης λέγεται, κατέλιπε διαθήκην τακτικήν. Ο θάνατος τοιούτου ανδρός κατελύπησεν ημάς, θα εμποιήση δε βαθείαν θλίψιν εν Κρήτη, της οποίας ήτο εις των ενταύθα οιονεί διαρκών αντιπροσώπων της, οίτινες εμερίμνων περί αυτής εν πάση δυνατή συνεννοήσει μετά της ελευθέρας Ελλάδος.
Η κηδεία του γενήσεται σήμερον 9 π.μ. ώραν εκ της παρά το Υπουργείον των στρατιωτικών οικίας του, εκφωνήσει δε λόγον ο δικηγόρος κ. Τριτάκης. Τρεις στέφανοι είχον κατατεθή χθες επί του νεκρού του πολυκλαύστου και σεβαστού φίλου μας, σημαντικοί στέφανοι: εις των εξ Αδάμαντος Κρητών, έτερος των γενναίων Σφακιανών και τρίτος ενταύθα τεθλιμμένων Κρητών.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 2.9.1888 – Χθες την 9 π.μ. εγένετο η κηδεία του Γεωργίου Ξενουδάκη. Απόσπασμα μηχανικού μετά της μουσικής της φρουράς συνώδευσε μέχρι της πλατείας των Στύλων, αποδίδων τας τιμάς εις το παράσημον του Σωτήρος, όπερ έφερεν ο θανών, παρηκολούθουν δ’ οι ενταύθα συμπατριώται του Κρήτες, ο υπουργός της Παιδείας κ. Παναγιώτης Μανέτας, βουλευταί τινές και άλλοι πολιτευόμενοι, ο κ. Ρενιέρης, οι διευθυνταί των διαφόρων πιστωτικών και ασφαλιστικών καταστημάτων, δικηγόροι, στρατιωτικές τινες και άλλοι τιμώντες την μνήμη του ανδρός. […] Επιτάφιον εξεφώνησεν εξάροντα το αίσθημα και τας πατριωτικάς ενεργείας του ανδρός ο δικηγόρος κ. Αγαμέμνων Τριτάκης, ελεγείον δε θερμόν και μετ’ ευγνώμονος αισθήματος ο συμπατριώτης του νέος κ. Εμμ. Φαφουτάκης. Ο νεκρός δεν ετάφη, αποτεθείς εν τω νεκροφυλακείω και ταριχευθείς όπως, καθ’ αφήκεν εντολήν, μετενεχθή εις την γενέτειράν του Ίμπρον των ηρωικών Σφακίων και ταφή παρά τω σχολείω, όπερ ιδία δαπάνη πρότινος ανήγειρεν. Η πατρώα γη ευγνώμων θα εγκολπωθή το σώμα τέκνου της, αφιερώσαντος την αποκλειστικήν του βίου του μέριμναν υπέρ των ιερών αυτής πόθων.
– Ο μακαρίτης Ξενουδάκης την εκ 400 χιλιάδων δραχμών περιουσίαν του, κληροδοτεί σχεδόν όλην, πλην ποσού τινός, όπερ καταλίπει απόρω τινί συγγενεί του, εις την επαρχίαν Σφακίων προς φιλανθρωπικούς σκοπούς. Η διαθήκη του δημοσιευθήσεται σήμερον, εκτελεστής δε ταύτης είναι ο Ανδρέας Κορδέλλας.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 3.9.1888 – Χθες ανεγνώσθη εν τω Πρωτοδικείω η διαθήκη του μακαρίτου Γ. Ξενουδάκη. Η όλη περιουσία του ανέρχεται εις 350 χιλιάδας δραχμών, ήτοι 215.000 εις χρεώγραφα και τας λοιπάς εις κτήματα. Ταύτας καταλίπει εις την επαρχίαν Σφακίων της Κρήτης προς ανέγερσιν ελληνικών σχολείων, ιδιαιτέρως δε εις το χωρίον του Ίμπρον, αφήνει προσέτι 5.000 εις τον αυτόθι ναόν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ένθα θέλει ταφή. Μικρά δε άλλα ποσά αφίνει εις πτωχούς συγγενείς του ονομαστί.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 4.9.1888 – Ο απαγγείλας ελεγείον εις τον μακαρίτην Ξενουδάκην νέος εκ Σφακίων καλείται Παύλος Φαφουτάκης αντί Εμμανουήλ ως εγράφη. Η κηδεία του Γ.Ξ. Εν Κρήτη, εν Χανίοις 14.9.
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 13.9.1888 – Διά του σήμερον κατ’ ευθείαν εις Κρήτην αποπλέοντος ατμοπλοίου μεταφέρεται ο νεκρός του μακαρίτου Γ. Ξενουδάκη, ίνα ταφή εις την γενέτειράν αυτού κώμην της Ίμπρου Σφακίων. Τον νεκρόν θέλουν συνοδεύσει ο νέος κ. Παύλος Φαφουτάκης, ένθερμος συμπολίτης και ζηλωτής αυτού, όστις απήγγειλε το ελεγείον αυτώ εν τω μητροπολιτικώ ναώ κατά την ημέραν της κηδείας αυτού, και ο κ. Μ. Σαριδάκης αντιπροσωπεύων πολλούς των ενταύθα συμπατριωτών του.
