Ο τορπιλισμός της “Ελλης” στον χανιώτικο Τύπο

Η 15η Αυγούστου, εκτός από θρησκευτική γιορτή (το “Πάσχα του θέρους”), ξυπνά και ιστορικές πολεμικές μνήμες με τον τορπιλισμό του καταδρομικού “Ελλη” στο λιμάνι της Τήνου. Σήμερα γνωρίζουμε ότι το ιταλικό υποβρύχιο “Ντελφίνο” με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Τζουζέπε Αϊκάρντι ξεκίνησε από τον ναύσταθμο της Λέρου (τα Δωδεκάνησα ήταν υπό ιταλική κατοχή από το 1912-1948) εκτελώντας αποστολή με διαταγή του στρατιωτικού διοικητή Δωδεκανήσων Τζέζαρε Μαρία ντε Βέκι. Ο τορπιλισμός της “Ελλη” είχε ως αποτέλεσμα τη βύθισή της με οκτώ νεκρούς ναύτες και 24 τραυματίες. Οι Ελληνες δύτες βρήκαν τις ιταλικές τορπίλες, αλλά η κυβέρνηση Μεταξά αποσιώπησε την εθνικότητα του υποβρυχίου για την τήρηση της ουδετερότητας, (https://www.sansimera.gr/articles/810, 17/7/2019).
Η τοπική εφημερίδα των Χανίων, η οποία σώζεται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης και αναφέρει το γεγονός είναι ο “Εσπερινός Ταχυδρόμος”, ο οποίος εκδόθηκε στις 17/8/1940 και όχι 16/8/1940, λόγω της θρησκευτικής γιορτής. Το πρωτοσέλιδο αναφέρει δυο άρθρα με τίτλους: “Πράξις άνανδρος και ευτελής” και “Παρ’ αγνώστου εθνικότητος υποβρυχίου ετορπιλίσθη και εβυθίσθη το ελληνικόν εύδρομον “Ελλη”. Υπάρχουν 6 νεκροί και 29 τραυματίαι. Τα ονόματα των θυμάτων”.
Στο πρώτο άρθρο προσπαθεί να τονώσει το ηθικό των Ελλήνων και την εθνική υπερηφάνεια, τονίζοντας το ένδοξο πολεμικό παρελθόν με τις μάχες στις Θερμοπύλες, το Σούλι, το Αρκάδι, το χάνι της Γραβιάς, καθώς και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Στο δεύτερο παραθέτει χρονολογικά τα γεγονότα ξεκινώντας από τον τορπιλισμό στις 8.30 το πρωί μέχρι την πλήρη βύθιση στις 9.45 π.μ. Επίσης, δίνει τις εικόνες από την Τήνο με τους τραυματίες και τους προσκυνητές που συμμετέχουν στον εορτασμό. Αξιοσημείωτη είναι η ιστορία του καταδρομικού, το οποίο ναυπηγήθηκε στις Η.Π.Α. το 1913 και αγοράστηκε από την Ελλάδα το 1914. Είχε εκτόπισμα 2.115 τόνων, ταχύτητα 20,5 κόμβων, πλήρωμα 232 ανδρών, τρία πυροβόλα των 152 χιλιοστών, 2 ταχυβόλα, 2 αντιαεροπορικά και 2 τορπιλοβόλους σωλήνες.
Η 28η Οκτωβρίου 1940 δικαίωσε την Ελλάδα και η “Ελλη” έγινε σύμβολο αντίστασης και εθνικής υπερηφάνειας. Βέβαια, υπάρχει και ένα μελανό σημείο στην τραγωδία του καταδρομικού μας, το οποίο βεβήλωσε τη μνήμη και τη θυσία των ναυτών. Στα μέσα του 1950 δύτες ανέσυραν από το βυθό του λιμανιού της Τήνου ότι απέμεινε από το πολεμικό σκάφος και το ναυάγιο πουλήθηκε για παλιοσίδερα…
«Τότε λοιπόν αδέσποτο θ’ αφήσω
να βουίζει το Τραγούδι απάνωθέ μου.
Τα χάχανα του κόσμου και του ανέμου
Το σφύριγμα θα του κρατούν το ίσο[…]».
“Δικαίωσις” («Ελεγεία και σάτυρες», 1927).
Κώστας Καρυωτάκης