Η τηλεφωνική επικοινωνία Τραµπ-Πούτιν την Πέµπτη 13/2/2025 και η δροµολόγηση σηµαντικών εξελίξεων προκειµένου να σταµατήσει ο Πόλεµος στην Ουκρανία τίναξε στον αέρα την αντιρωσική πολιτική που εγκαινίασε το ∆ηµοκρατικό Κόµµα των ΗΠΑ από την εποχή του Οµπάµα και της δήθεν εξέγερσης του Μαϊντάν στην Ουκρανία πριν από δέκα χρόνια τον Φεβρουάριο του 2014.
Πολύ δε περισσότερο καθώς ο Τραµπ όχι µόνο στέλνει στην ΕΕ να πληρώσει τον λογαριασµό της µελλοντικής ειρήνης στην Ουκρανία, που από διάφορες πλευρές εκτιµάται σε τουλάχιστον 3.1 τρισ., αλλά ταυτόχρονα επιχειρεί να βάλει στο χέρι και τις περίφηµες σπάνιες γαίες της Ουκρανίας.
Και παρά την έκπληξη της ευρωπαϊκής ηγεσίας για την απόφαση του Τραµπ να τερµατίσει τον Πόλεµο στην Ουκρανία και να αναθερµάνει τις σχέσεις του µε τη Μόσχα, για όσους µπορούσαν να εκτιµήσουν µε µια ψύχραιµη µατιά τις µελλοντικές σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας στην νέα εποχή Τραµπ η όλη «σεισµική ακολουθία» που προκάλεσε η προσέγγιση Τραµπ-Πούτιν για την Ουκρανία και όχι µόνο, θα µπορούσε να είχε προβλεφθεί.
Εµείς από την πλευρά µας την εποµένη ακριβώς της εκλογής Τραµπ µεταξύ άλλων είχαµε επισηµάνει στις 6 Νοεµβρίου 2024 ότι ενώ το πρώτο χαρακτηριστικό της εκλογής Τραµπ αφορά την επιβολή δασµών «το δεύτερο χαρακτηριστικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής του Τραµπ αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. Πράγµατι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν φαίνεται να διακατέχεται από την ρωσοφοβία που επικρατούσε στους κύκλους του προκατόχου του. Σύµφωνα µε δηλώσεις των στελεχών του στρατοπέδου Τραµπ αµέσως µετά την εκλογική του νίκη, οι ΗΠΑ θα πρέπει να προσεγγίσουν το θέµα της Ουκρανίας µε ρεαλισµό όπως αυτός εκφράζεται πλέον επί του πεδίου. Πολύ δε περισσότερο καθώς κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Τραµπ επέκρινε τον Μπάιντεν για την έντονη στρατιωτική και οικονοµική εµπλοκή των ΗΠΑ στον Πόλεµο της Ουκρανίας» (www.notismarias.gr 6/11/2024). Και καταλήγαµε ότι «σε αντίθεση µε την ψυχροπολεµική πολιτική των Μπάιντεν-Χάρις, ο Τραµπ, δεν είναι ο εκλεκτός της βιοµηχανίας όπλων αλλά, αντίθετα των συµφερόντων εκείνων που είχαν επενδύσει στη Ρωσία και επλήγησαν από τις κυρώσεις της ∆ύσης κατά της Ρωσίας λόγω Ουκρανίας».
Μιλώντας λοιπόν προ ηµερών για το Ουκρανικό ο Τραµπ δήλωσε µε έµφαση: «Αυτός ο πόλεµος ΠΡΕΠΕΙ και ΘΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΓΡΗΓΟΡΑ – πάρα πολύς θάνατος και καταστροφή. Οι Ηνωµένες Πολιτείες έχουν ξοδέψει ∆ΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ δολάρια, µε ελάχιστα αποτελέσµατα». ∆υο µέρες µετά από την πλευρά του ο Υπουργός Άµυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ ξεκαθάρισε µιλώντας στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ότι οι Ουκρανοί «δεν θα πρέπει να περιµένουν ούτε σηµαντικές ανακτήσεις χαµένων εδαφών αλλά ούτε και την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ». Από κοντά και ο γενικός γραµµατέας του ΝΑΤΟ Μάρκ Ρούτε ο οποίος έχοντας πλέον πάρει το µήνυµα της νέας πολιτικής της Ουάσιγκτον για το Ουκρανικό δήλωσε: «∆εν υποσχεθήκαµε ποτέ στην Ουκρανία ότι θα γίνει µέλος του ΝΑΤΟ εάν συνάψει ειρηνευτική συµφωνία µε τη Ρωσία» .
Στην ουσία ο Τραµπ αυτό που κάνει είναι να αποδεχθεί να συζητήσει τις προτάσεις του Βλαντιµίρ Πούτιν για την Ουκρανία τις οποίες ο Ρώσος ηγέτης διατύπωσε µε ιδιαίτερη σαφήνεια στα τέλη του 2021, δυο µήνες τουλάχιστον πριν την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία. Προτάσεις τις οποίες δεν δέχθηκαν καν να συζητήσουν σοβαρά τόσο ο Μπάιντεν όσο και η ηγεσία της ΕΕ καθώς το µόνο που τους ενδιάφερε τότε ήταν πως θα ολοκληρωθεί η περικύκλωση της Ρωσίας από τις δυνάµεις του ΝΑΤΟ.
Ήταν η εποχή του «America is back» του Τζο Μπάιντεν και της κλασσικής αντίληψης του ∆ηµοκρατικού Κόµµατος που στηρίζει την επανάκαµψη των ΗΠΑ στο ρόλο του διεθνούς χωροφύλακα υπό το πρόσχηµα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ανά την υφήλιο, γεγονός βέβαια που πέραν των άλλων εξυπηρετεί και τα συµφέροντα του στρατιωτικοβιοµηχανικού συµπλέγµατος των ΗΠΑ για αύξηση των πωλήσεων όπλων.
Ήταν επίσης η στιγµή που είχε χτυπήσει κόκκινο η έξαρση της αντιρωσικής υστερίας στην οποία πρωτοστατούσαν οι Βαλτικές χώρες και η Πολωνία που για τους δικούς τους λόγους ήθελαν την καθήλωση της Ρωσίας. Το ερώτηµα βεβαίως είναι για πιο λόγο άλλες ευρωπαϊκές χώρες µε παραδοσιακούς ιστορικούς δεσµούς και σχέσεις µε τη Ρωσία, όπως η Ελλάδα, «τσίµπησαν» και µπλέχτηκαν µέχρι «τα µπούνια» στο αντιρωσικό µέτωπο.
Εµείς από την πλευρά µας µε άρθρο µας στις 24/12/2021 είχαµε επισηµάνει ότι η ∆ύση όφειλε να δει µε την προσήκουσα σοβαρότητα τις προτάσεις που είχε διατυπώσει ο Πούτιν για την Ουκρανία στις 17 ∆εκεµβρίου 2021 (www.notismarias.gr 24/12/2021 και www.political.gr 24/12/2021 σελ. 11).
Έτσι µεταξύ άλλων τονίζαµε ότι «η πρόσφατη πρωτοβουλία της ρωσικής πλευράς η οποία στις 17 ∆εκεµβρίου 2021 δηµοσιοποίησε τόσο το σχέδιο Συνθήκης ΗΠΑ-Ρωσίας για τις εγγυήσεις ασφάλειας όσο και το σχέδιο Συµφωνίας Ρωσίας-χωρών του ΝΑΤΟ για τη διασφάλιση της ασφάλειας της Ρωσίας και των χωρών του ΝΑΤΟ παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς έχει ως στόχο την εµπέδωση της αµοιβαίας εµπιστοσύνης µεταξύ των εµπλεκοµένων µερών, την ενίσχυση του διαλόγου και την αποκλιµάκωση της έντασης.
Μάλιστα σε µια φάση που η πανδηµία λάβωσε την οικονοµία όλων των χωρών είναι προς όφελος της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Ρωσίας η διάθεση κονδυλίων για την ενίσχυση της οικονοµίας και τον περιορισµό της ανεργίας παρά για την δροµολόγηση µιας αλόγιστης κούρσας εξοπλισµών ΗΠΑ, Ρωσίας αλλά και των άλλων χωρών του ΝΑΤΟ.
Επιπλέον η ∆ύση θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τις ευαισθησίες της ρωσικής πλευράς σε σχέση µε τα ζητήµατα ασφάλειας καθώς είναι προφανές ότι η Ρωσία, όπως και κάθε άλλη χώρα στην υφήλιο, δεν µπορεί να ανεχθεί την στρατιωτική της περικύκλωση. Πολύ δε περισσότερο την εγκατάσταση οπλικών συστηµάτων και πυραύλων των χωρών του ΝΑΤΟ σε απόσταση αναπνοής από την ίδια τη Μόσχα και τις άλλες µεγάλες ρωσικές πόλεις.
Προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι από την πρώτη στιγµή οι ρωσικές προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων είναι εξαιρετικά σαφείς και µάλιστα είναι διατυπωµένες σε κείµενο διεθνούς Συνθήκης Ρωσίας-ΗΠΑ οκτώ άρθρων και σε κείµενο διεθνούς Συµφωνίας Ρωσίας-χωρών ΝΑΤΟ εννέα άρθρων αντίστοιχα προκειµένου να µην υπάρχει καµία αµφιβολία ως προς το ακριβές τους περιεχόµενο.
Έτσι σε αντίθεση µε την διπλωµατία κυρίως της ΕΕ η οποία δείχνει ιδιαίτερη προτίµηση στην «εποικοδοµητική ασάφεια», η Μόσχα µε σαφή νοµικό τρόπο θέτει τις δικές της κόκκινες γραµµές σε σχέση µε την µη επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς σε χώρες της πρώην ΕΣΣ∆ µε ιδιαίτερη έµφαση στην περίπτωση της Ουκρανίας (www.ft.com 17/12/2021).
Επιπλέον η προτεινόµενη από ρωσικής πλευράς διεθνής Συνθήκη Ρωσίας-ΗΠΑ αφορά τις πτήσεις βοµβαρδιστικών εξοπλισµένων µε συµβατικά ή πυρηνικά όπλα, τους πυραύλους µέσου βεληνεκούς, τα πυρηνικά, την µη εγκατάσταση αµερικανικών στρατιωτικών βάσεων σε χώρες της πρώην ΕΣΣ∆ που δεν είναι ήδη µέλη του ΝΑΤΟ κλπ.
Το µπαλάκι πλέον είναι στο τερέν της ∆ύσης καθώς οι ΗΠΑ και οι υπόλοιπες χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να θέσουν στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων τις δικές τους προτάσεις.
Γιατί το να υπάρχει απλά και µόνο ένας δίαυλος επαφής µεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας είναι µεν µια σηµαντική εξέλιξη πλην όµως δεν αρκεί.
Σε κάθε περίπτωση η κοινή γνώµη της Ευρώπης παρακολουθεί µε εξαιρετικό ενδιαφέρον τις αµερικανορωσικές διαπραγµατεύσεις καθώς οι λαοί της Ευρώπης δεν θέλουν σε καµιά περίπτωση να ξαναδούν να παίζεται το κακοστηµένο παιχνίδι του ψυχρού πολέµου» (www.notismarias.gr 24/12/2021).
Πλην όµως ο Μπάιντεν και η παρέα του στις Βρυξέλλες σνοµπάρισαν κυριολεκτικά τις προτάσεις Πούτιν για το Ουκρανικό και έστειλαν χιλιάδες νέους της Ουκρανίας «να γίνουν κρέας για τα κανόνια», γεµίζοντας ταυτόχρονα τα ταµεία των βιοµηχανιών όπλων που είδαν τα κέρδη τους µόνο το 2023 να φτάνουν στα 632 δισ. δολάρια (www.902.gr 6/12/2024).
*O Νότης Μαριάς είναι καθηγητής θεσµών της ΕΕ στο Πανεπιστήµιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής και βουλευτής Ηρακλείου
