Τα 7 βασικά ζητήματα του διαλόγου στην ΕΕ για τις προοπτικές του διεθνούς, ευρωπαϊκού και ελληνικού εμπορίου, αναλύονται από τον πρόεδρο του ΕΒΕΠ και τακτικό μέλος του ΔΣ της EuroCommerce Βασίλη Κορκίδη, ως ακολούθως:
1.Οι προοπτικές του εμπορίου από και την Ε.Ε. σε σχέση με τις ΗΠΑ
Η διεθνής οικονομική πολιτική συνέχισε να διαμορφώνεται από την εμπορική ατζέντα του Προέδρου των ΗΠΑ. Τα πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ υποδηλώνουν ότι οι αμερικανικές κυρώσεις κατά της Κίνας και η διακοπή του εμπορίου με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες υποβάθμισαν την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Οι ΗΠΑ κατέληξαν σε συμφωνία με τον Καναδά σε συνέχεια της προηγούμενης συμφωνίας με το Μεξικό σε μια αναθεωρημένη NAFTA. Αυτό περιλαμβάνει μια ποσόστωση για τις εξαγωγές αυτοκινήτων και εξαρτημάτων αυτοκινήτων που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στην ΕΕ όταν οι ΗΠΑ έχουν ολοκληρώσει μια μελέτη σχετικά με το εάν οι εισαγωγές αυτοκινήτων αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ συνέχισαν τις διμερείς συνομιλίες σχετικά με μια πιθανή μηδενική δασμολογική συμφωνία για τα εμπορεύματα (εκτός από τα αυτοκίνητα) και τη ρυθμιστική συνεργασία σε περιορισμένο αριθμό θεμάτων, γεγονός που οδήγησε στο να μην επιβάλλονται δασμοί στις εξαγωγές αυτοκινήτων της ΕΕ, με ενδεχόμενο να επαναφερθούν στις αρχές του επόμενου έτους. Οι αμερικανικές ενδιάμεσες εκλογές έδειξαν ότι οι Ρεπουμπλικανοί κρατούν την πλειοψηφία και ο Πρόεδρος Trump εξακολουθεί να έχει την υποστήριξη των ψηφοφόρων, την οποία ανακοίνωσε ως νίκη. Εν τω μεταξύ, η Βραζιλία επέλεξε έναν νέο πρόεδρο φιλικό προς τις ΗΠΑ, τον Jair Bolsonaro, του οποίου τα σχόλια για τους ομοφυλόφιλους, τους μαύρους και τις αυτόχθονες φυλές και την προστασία της βραζιλιάνικης βιομηχανίας υποδεικνύουν σημαντική μετατόπιση της πολιτικής της Βραζιλίας και θα μπορούσαν να απειλήσουν τη σύναψη συμφωνίας Mercosur-ΕΕ.
2.Τα εμπόδια της επιβολής δασμών στο Διεθνές Εμπόριο
Σε απάντηση στους αυξημένους δασμούς των ΗΠΑ στο χάλυβα και στο αλουμίνιο για λόγους εθνικής ασφάλειας, η ΕΕ ενέκρινε και κατέγραψε στον ΠΟΕ πάνω από 7 δις δολάρια επανισορρόπησης των δασμών στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ (π.χ. μοτοσικλέτες, ουίσκι). Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει καταθέσει καταγγελία στον ΠΟΕ, η οποία αμφισβητεί τη χρήση εθνικών δικλείδων ασφάλειας, μια κίνηση, που δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ, και θα μπορούσε να δώσει στις ΗΠΑ περαιτέρω λόγους για να αποχωρήσει από τον ΠΟΕ. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η αμερικανική κριτική για τον ΠΟΕ και να αποφευχθεί μια τέτοια απόσυρση, η ΕΕ, ο Καναδάς και η Κίνα συγκέντρωσαν τη γνώμη των μελών του ΠΟΕ για να εξετάσουν πιθανές μεταρρυθμίσεις. Με την εκκρεμούσα απειλή επιβολής υψηλότερων δασμών για τα αυτοκίνητα, η ΕΕ και οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται μια συμφωνία εμπορικών συναλλαγών κατά τη διάρκεια των τελευταίων 3 μηνών, αλλά με λίγα αποτελέσματα μέχρι στιγμής. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ξεκίνησε μια έρευνα για το εάν οι εισαγωγές ξένων αυτοκινήτων και εξαρτημάτων αυτοκινήτων αποδυναμώνουν-απειλούν την «εθνική ασφάλεια». Η έρευνα αυτή πιθανότατα θα συνεχιστεί μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου του 2019, αλλά ο Πρόεδρος Trump συναντήθηκε πρόσφατα με αξιωματούχους για να του δώσουν μια εκτίμηση για τα ευρήματα της έρευνας, κίνηση που αποτελεί χωρίς αμφιβολία μήνυμα προς την ΕΕ. Αναφορικά με τις διμερείς συμφωνίες, η Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών ΕΕ-Καναδά, είναι σε προσωρινή εφαρμογή (σε αναμονή επικύρωσης από τα εθνικά κοινοβούλια) από το Σεπτέμβριο του 2017, καταργώντας το 98% των δασμών που ισχύουν επί του παρόντος. Υπάρχουν ορισμένες ανησυχίες σχετικά με τη διατήρηση των νόμων που εισάγουν διακρίσεις κατά των ξένων οίνων και γαλακτοκομικών προϊόντων. Η συμφωνία ΕΕ-Ιαπωνίας υπεγράφη τελικά τον Ιούλιο, η επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου (INTA) του ΕΚ ψήφισε υπέρ στις 5 Νοεμβρίου και η ψηφοφορία στην Ολομέλεια αναμένεται τον Δεκέμβριο. Περισσότερο από 90% των τελών εξαλείφθηκε. Η EuroCommerce έχει πιέσει για ταχεία εφαρμογή και θα είναι ένας από τους βασικούς υποστηρικτές του φόρουμ ΕΕ-Ιαπωνίας που θα διεξαχθεί τον Μάιο του 2019 στο Μιλάνο. Η συμφωνία ΕΕ-Βιετνάμ, η οποία ολοκληρώθηκε το 2016, έχει πλέον αποσταλεί στο ΕΚ και στο Συμβούλιο για επικύρωση. Οι διαπραγματεύσεις ΕΕ-Mercosur εξακολουθούν να διεξάγονται, με μια τελευταία ευκαιρία για αποτέλεσμα κατά τη συνάντηση της G20 στο Μπουένος Άιρες στις 30 Νοεμβρίου. Η επικαιροποιημένη συμφωνία ΕΕ-Μεξικού ολοκληρώθηκε τον Μάιο. Οι διαπραγματεύσεις με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, σημειώνουν καλή πρόοδο και η ΕΕ θέλει να ολοκληρωθούν το 2019.
3.Η τελική συμφωνία ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου για το “BREXIT”
Η αποκαλούμενη συμφωνία “Chequers” επιδίωξε να συμβιβάσει τις διαμάχες στο εσωτερικό της κυβέρνησης μεταξύ των σκληροπυρηνικών Brexiteers και των μετριοπαθών που ανησυχούσαν για τις πιθανές ζημίες μιας αποτυχημένης εξόδου από την ΕΕ. Πρότεινε το ελεύθερο εμπόριο αγαθών, όχι όμως τις υπηρεσίες, ούτε την ένταξη στην τελωνειακή ένωση. Η νέα συμφωνία διαζυγίου που καλύπτει τις 580 σελίδες που συμφωνήθηκε, δημοσιεύθηκε μαζί με ένα σχέδιο δήλωσης που περιγράφει σε γενικές γραμμές την προσέγγιση που θα ακολουθήσει κάθε πλευρά στις διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο τη μεταβατική περίοδο έως το 2020. Η συμφωνία οδήγησε στην παραίτηση του Dominic Raab, του υπουργού Brexit, και του Esther McVey, του υπουργού απασχόλησης, μαζί με δύο ακόμα υπουργούς. Την επικύρωση της συμφωνίας έχει πλέον το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου που αναζητά πλειοψηφία τόσο από τους βουλευτές υπέρμαχους του “Brexit” όσο και του “Remain”. Η αντιπολίτευση των Εργατικών ισχυρίζεται ότι προσφέρει το «χειρότερο των δύο κόσμων», κρατώντας δεμένο το Ηνωμένο Βασίλειο με την ΕΕ, χωρίς όμως επιρροή, με λιγότερα πλεονεκτήματα από την παραμονή στην ΕΕ και μάλιστα με κόστος 45 δις ευρώ. Έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν πραπό 19 μήνες, η συμφωνία για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 29 Μαρτίου 2019 ολοκληρώθηκε με την επικύρωσή της από τους 27 Ευρωπαίους ηγέτες. Η «σκυτάλη» περνά στο βρετανικό Κοινοβούλιο, που θα κληθεί με τη σειρά του να την επικυρώσει.
4.Η ψήφιση της οδηγίας για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας
Οι εργοδοτικές οργανώσεις εφιστούν την προσοχή, μετά την υπερψήφιση στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο της οδηγίας για τους διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ κρίνουν ότι μερικές από τις τροπολογίες που έχουν κατατεθεί θα λειτουργήσουν ενάντια στα συμφέροντα τόσο των προσωρινών όσο και των μόνιμων εργαζομένων στον τομέα του εμπορίου. Με την άρση της ευελιξίας που χρειάζεται ο τομέας για την πρόσληψη επιπλέον προσωπικού σε ώρες αιχμής, όπως τα Χριστούγεννα, το Κοινοβούλιο θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο προσωρινές θέσεις εργασίας, αλλά και το μέλλον των επιχειρήσεων λιανικής με μόνιμους εργαζόμενους. Οι τροποποιήσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατη η πρόσληψη κυρίως ηλικιακά νέων εργαζομένων, οι οποίοι απασχολούνται με συμβάσεις έως 8 ώρες την εβδομάδα. Αυτό θα εμποδίσει τις επιχειρήσεις λιανικής να προσλάβουν επιπλέον προσωπικό για να καλύψουν την αιχμή της ζήτησης ή να αντικαταστήσουν τους ασθενείς. Αυτό υπονομεύει τους νέους που εργάζονται περιορισμένο αριθμό ωρών σε καταστήματα και supermarkets παράλληλα με τις σπουδές τους, οι οποίοι δεν μπορούν να εργάζονται περισσότερες ώρες και, ως εκ τούτου, θα χάσουν μια σημαντική πηγή συμπληρωματικού εισοδήματος. Άλλοι θα χάσουν τη δημιουργική εμπειρία της πρώτης απασχόλησης στο λιανικό εμπόριο με ευκαιρίες να αποκτήσουν σημαντικές διαπροσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες σε μια ψηφιοποιημένη κοινωνία. Πρόκειται για ένα βήμα προς τη λάθος κατεύθυνση, καθώς η ανεργία των νέων σε τόσες πολλές χώρες- μέλη της Ένωσης εξακολουθεί να είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα. Η εισαγωγή ενός ελάχιστου επιπέδου εγγυημένων ωρών εργασίας και η αύξηση των ωρών εργασίας των εργαζομένων θα υπονομεύσουν σοβαρά τη χρήση των ρυθμίσεων ευέλικτης εργασίας από τις επιχειρήσεις λιανικής, κάτι που δεν θα ωφελήσει τους εργοδότες ή τους εργαζομένους. Παραδόξως, οι έμποροι λιανικής ενδέχεται να αναγκαστούν να χρησιμοποιούν συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης, αντί να προσφέρουν πιο προβλέψιμες συμβάσεις αορίστου χρόνου, ακόμη και αν οι συμβάσεις αυτές είναι μερικής απασχόλησης. Η υπονόμευση της θέσης των εμπόρων λιανικής στο όνομα της προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων δεν βοηθά ούτε το μόνιμο ούτε το έκτακτο προσωπικό, εάν το αποτέλεσμα είναι το κλείσιμο της επιχείρησης και η απώλεια των θέσεων εργασίας. Σε μια εποχή όπου η ψηφιακή επανάσταση επιβάλει εκπαιδευμένο προσωπικό, οι ευρωπαϊκές επιχειρηματικές οργανώσεις ανησυχούν πολύ για αυτές τις τροπολογίες, που προσδίδουν άλλο ορισμό για τον κάθε εργαζόμενο στην Ε.Ε.
5.Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (οδηγία UTP)
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν τις διαπραγματευτικές εντολές τους τον Οκτώβριο και άρχισαν τις τριμερείς διαπραγματεύσεις για την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στις αρχές Νοεμβρίου. Και τα δύο θεσμικά όργανα εργάζονται υπό τεράστια πίεση για να δώσουν αποτελέσματα πριν από τα Χριστούγεννα. Τα κράτη μέλη άρχισαν διαπραγματεύσεις με μινιμαλιστική εντολή διευκρινίζοντας ότι κάθε χώρα είναι σε θέση να υπερβεί τις ελάχιστες διατάξεις της ΕΕ στο σχέδιο, διατηρώντας το πεδίο εφαρμογής μόνο στους αγρότες και τις ΜΜΕ, την ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου και την παράταση της προθεσμίας για την εφαρμογή των διατάξεων. Αντίθετα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε μια βιασύνη για να το πετύχει, οικοδόμησε μια διαφορετική θέση, προσθέτοντας ένα σημαντικό αριθμό διατάξεων, των οποίων ο αντίκτυπος ή η βασική νομιμότητα δεν έχουν εκτιμηθεί, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για το λιανικό εμπόριο, τις ΜΜΕ, τους καταναλωτές, και το περιβάλλον.
Η θέση που επιδιώκει είναι να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας στις σχέσεις μεταξύ μεγάλων εμπόρων λιανικής πώλησης και μεγάλων προμηθευτών, αντιστρέφοντας το βάρος της απόδειξης (καθιστώντας το εντελώς μονόπλευρο αγοραστής) και την εισαγωγή ορισμένων σημαντικών συμπληρωματικών αλλαγών, χωρίς να αξιολογείται η επίδρασή τους ή η νομιμότητα τους. Αυτές περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την απαγόρευση των «αδικαιολόγητων μεταβιβάσεων κινδύνων», την επιβολή σημαντικών ανισορροπιών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων», τους περιορισμούς στις πρακτικές με τους «οικονομικά εξαρτώμενους προμηθευτές» και την «μεταπώληση κάτω από το κόστος», επιβάλλοντας ειδοποίηση 60 ημερών για ακυρώσεις παραγγελιών μονομερής επιβολή μεταβολών στις συμβάσεις ή περιορισμούς στην ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών (ατζέντα ιδιωτικών ετικετών των σημάτων). Το πεδίο εφαρμογής παραμένει το πιο αμφισβητούμενο ζήτημα και πιθανότατα το ζήτημα στο οποίο θα υπάρξει μια τελευταία συμφωνία. Σε μια νομική γνωμοδότηση που εκδόθηκε στις αρχές Νοεμβρίου, η Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου διευκρίνισε ότι το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας μπορεί να επεκταθεί, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό πληροί τουλάχιστον ένα στόχο της UTP – π.χ. αποφέρει όφελος για τους αγρότες. Παρ ‘όλα αυτά, η πίεση για αυτή και άλλες αλλαγές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – αλλά και από ορισμένα κράτη μέλη – παραμένει υψηλή. Ο κατάλογος των πρακτικών θα είναι ένα άλλο ζήτημα, αν και αναμένουμε από τον μακρύ κατάλογο (50 πρόσθετες πρακτικές) να καταλήξουμε σε έναν πιο λογικό αριθμό απαγορεύσεων. Οι προτάσεις της EuroCommerce σχετικά με τη διαμεσολάβηση και τον διάλογο με τους ενδιαφερομένους έχουν μεγάλες πιθανότητες για ένα ισορροπημένο αποτέλεσμα.
6.Διαφάνεια και Φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας (DST)
Οι συζητήσεις συνεχίζονται στο Συμβούλιο σχετικά με δύο νομοθετικές προτάσεις: έναν βραχυπρόθεσμο φόρο ψηφιακής υπηρεσίας (DST), εν αναμονή της διεθνούς συμφωνίας στον ΟΟΣΑ, και μια μακροπρόθεσμη πρόταση, με κύριο στόχο να επηρεάσει τη συζήτηση του ΟΟΣΑ, φορολογώντας τις εταιρείες βάσει μια “σημαντική ψηφιακή παρουσία”. Η αυστριακή προεδρία ζητεί συμβιβαστική συμφωνία μέχρι το τέλος του έτους. Ορισμένες χώρες, όπως η Ιρλανδία, η Σουηδία και η Δανία, έχουν σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με την πρόταση για το DST. Η Γερμανία παραμένει μη δεσμευμένη λόγω ανησυχιών σχετικά με πιθανές αντιποίνων στις ΗΠΑ σε περίπτωση υιοθέτησης της εισφοράς. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία ασκεί πίεση στη Γερμανία για να υποστηρίξει την πρόταση για το DST και εξακολουθεί να ακολουθεί την ιδέα ενός εθνικού φόρου. Το Ηνωμένο Βασίλειο πρότεινε επίσης εθνική εισφορά 2% επί του κύκλου εργασιών των ψηφιακών παικτών. Μετά το τελευταίο Συμβούλιο, συνεργαζόμαστε με τα μέλη σε μια αναθεωρημένη προσέγγιση για το σχέδιο θέσης μας, δίνοντάς του ένα ευρύτερο πεδίο. Αυτή η νέα έκδοση συζητείται τώρα και κατά συνέπεια δεν είναι ακόμη έτοιμη για παρουσίαση στο Διοικητικό Συμβούλιο. Η EuroCommerce σκοπεύει να διοργανώσει μια συνάντηση των φορολογικών / οικονομικών διευθυντών των μελών προκειμένου να συζητήσουν τις πιθανότητες με υψηλόβαθμους εκπροσώπους του ΟΟΣΑ στις αρχές του 2019. Η πρόταση σχετικά με τα στοχοθετημένα μέτρα (Omnibus) για την ενίσχυση της επιβολής της νομοθεσίας για τους καταναλωτές επιβάλλοντας πρόστιμα στους εμπόρους που παραβιάζουν το δίκαιο των καταναλωτών κατά 4% του κύκλου εργασιών ή περισσότερο ώστε να βελτιώσουν τη διαφάνεια στις διαδικτυακές πλατφόρμες ή να στοχεύσουν σε υποτιθέμενες πρακτικές διπλής ποιότητας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ψηφίσει την πρόταση Omnibus τον Δεκέμβριο ή τον Ιανουάριο, με ορισμένα μέτρα που θα μπορούσαν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις, για παράδειγμα, απορρίπτοντας τους μεταβαλλόμενους κανόνες επιστροφής ώστε να αποφεύγεται η κατάχρηση από τους καταναλωτές. Η συζήτηση του Συμβουλίου υπήρξε επιφυλακτική, ιδίως όσον αφορά την πρόταση περί συλλογικής έννομης προστασίας, η οποία επιφέρει σημαντικές αλλαγές στα δικαστικά συστήματα των κρατών μελών και είναι πιθανό να καταλήξει σε μια θέση και στις δύο προτάσεις έως τις 6 Δεκεμβρίου. Η πρόταση, επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στη διαφάνεια των όρων για τους διαδικτυακούς εμπόρους που χρησιμοποιούν μεσάζοντες, κανόνες για την επίλυση διαφορών και τη διαμεσολάβηση. Το ΕΚ έχει προσθέσει έναν ολοκληρωμένο μαύρο κατάλογο αθέμιτων πρακτικών που δεν μπορούν πλέον να επιβάλλονται στους εμπόρους μέσω πλατφορμών. Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο θα μπορούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με αυτή την πρόταση προτού τις εκλογές του 2019.
7.Περιβαλλοντικά θέματα – Κανονισμός ενεργειακής επισήμανσης
Έχουν ξεκινήσει οι διάλογοι για τα πλαστικά μιας χρήσεως, για τα οποία έχουν σημειωθεί κάποιες χρήσιμες βελτιώσεις, αλλά οι οποίες συνολικά παραμένουν προβληματική πρόταση. Όπως αναφέρθηκε τον περασμένο μήνα, η Επιτροπή πρότεινε κατ ‘εξουσιοδότηση κανονισμούς, που ενδέχεται να εγκριθούν έως το τέλος του 2018, για την ενεργειακή σήμανση για την εφαρμογή του κανονισμού που εγκρίθηκε πέρυσι. Αυτό θα συνοδεύεται από μια βάση δεδομένων για τους φορείς εκμετάλλευσης της αγοράς για την καταχώριση των προϊόντων τους. Έχουν αρχίσει διαπραγματεύσεις σχετικά με την πρόταση για μείωση των εκπομπών CO2 για τα βαρέα φορτηγά οχήματα και τα φορτηγά οχήματα που υποστηρίζει η αυτοκινητοβιομηχανία θα καταστήσει αδύνατη τη χρήση οποιωνδήποτε ηλεκτρικών οχημάτων που δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα για τις παραδόσεις τόσο για εμπόρους λιανικής όσο και χονδρεμπόρους.
Η ψηφοφορία διεξήχθη μέσα από μια έντονα συντονισμένη εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης υπό την ηγεσία ενός συνασπισμού εμπορικών σημάτων, μεταποιητών και αγροτών. Για να συντονιστούν κοινές ενέργειες, δημιουργήθηκε μια κοινή ατζέντα για τις διαπραγματεύσεις τριμερούς διαλόγου, η οποία επιτρέπει δράσεις σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Επιβάλλεται συνεργασία με τις εθνικές κυβερνήσεις και τους βουλευτές του ΕΚ για την επίτευξη ενός λιγότερο βλαπτικού αποτελέσματος για τον τομέα του εμπορίου.
