Β’ ΜΕΡΟΣ
Το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη, ο Βενιζέλος φέροντας ακόμη τους επιδέσμους στις πληγές του, θα πλεύσει για τη Σμύρνη με το ατμόπλοιο “Νάρκισσος” για να κάνει συστάσεις στην ελληνική στρατιωτική ηγεσία της περιοχής.
Εκεί στο λιμάνι της Σμύρνης από το κατάστρωμα του πλοίου θα αντικρύσει τη μικρασιατική γη, χωρίς όμως να πατήσει το έδαφός της, γιατί γνωρίζει ποιά συναισθήματα θα προκαλέσει ως εθνικός δημιουργός, εάν ο μικρασιατικός λαός αντιληφθεί την παρουσία του, αλλά και ως διπλωμάτης γνωρίζει τι αντίκτυπο θα ‘χει το συμβάν αυτό στους ευρωπαϊκούς κύκλους την κρίσιμη αυτή ώρα.
Ευελπιστεί όμως στο μέλλον ότι θά ’χει την ευκαιρία να επισκεφθεί την περιοχή «ως κομιστής του ευαγγελίου της εθνικής δι’ αυτήν αποκατάστάσεως».
Την ημέρα εκείνη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος από το ατμόπλοιο “Νάρκισσος” με θέα τη “Νύφη του Ερμαίου” θα αναπτύξει τα σχέδια και τους οραματισμούς του για την περιοχή. Παρουσία του μητροπολίτη Χρυσοστόμου, του αρχιστράτηγου Λεωνίδα Παρασκευόπουλου του επιτελάρχη Θεοδωρου Πάγκαλου, του ύπατου Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη αλλά και του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Με άλλα λόγια ενώπιον της πνευματικής, στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας της περιοχής θα ακουστούν τα ένδοξα λόγια του Ελληνα κυβερνήτη ως “κύκνειον άσμα” μιας ένδοξης εποχής για τον ελληνισμό.
Θα μιλήσει ο εθνάρχης για αναμόρφωση της παιδείας, για εκσυγχρονισμό της Διοίκησης, για οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και τέλος για πολιτιστικό ανέβασμα του τόπου.
Επιπλέον, εκθέτει τα σχέδιά του για καλύτερη διασφάλιση της περιοχής με τη μετακίνηση ακτημόνων ελληνικών πληθυσμών από την Αρκαδία και τη Ρούμελη στη Μικρά Ασία και τη διανομή γαιών σ’ αυτούς τους πληθυσμούς, ιδιαίτερα σε παραμεθόριες περιοχές της Μικρασιατικής ζώνης, προκειμένου να σχηματισθεί ένα εθνολογικό τείχος από σύγχρονους Ακρίτες.
Για την οικονομική ανάπτυξη του τόπου ο πολιτικός ηγέτης θα πει: «Η Μεγάλη Ελλάς θα καταστή πολύ γρήγορα και πλουσία. Με μίαν μικράν προσπάθειαν η χώρα θα είναι δυνατόν ν’ αποβή, χάρις εις τας σιτοφόρους πεδιάδας της Θράκης, της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Μικράς Ασίας απολύτως αυτάρκης, ακόμη δε θα κατορθώση και να εξάγη σίτον. Δεν θα καταναλίσκη εις το μέλλον το χρυσόν της η Ελλάς δια να αγοράζη από έξω τον άρτον της. Αφ’ ετέρου όμως θα έχη πολύτιμα προϊόντα δια να εξάγη και να συγκεντρώνη ούτω μεγάλα ποσά συναλλάγματος.
Από απόψεως καπνού θα είναι η πρώτη παραγωγός χώρα της Ευρώπης, και εις το λάδι θα προηγήται όλων των άλλων χωρών χάρις εις τους τεράστιους ελαιώνας της Μικράς Ασίας. Μαζί με αυτά, η σταφίδα, τα κρασιά, οι τάπητες, τα σύκα, τα πολύτιμα μετάλλα και προ παντός η εμπορική ναυτιλία – τόσον εξαιρετικής σημασίας διά την χώραν μας παράγων και πολυτιμότατη πηγής αγαθών. Θα εξασφαλίσουν εις τον τόπον άφθονον ηγγυημένον και σταθερόν πλούτον. Αμα ο πλούτος μιας χώρας είναι εξασφαλισμένος δεν έχει αυτή να φοβάται καμμίαν δυσκολίαν διά την εσωτερικήν της οργάνωσιν. Εάν συνέβαινε, να διαπιστωθή ότι τυχόν υστερεί η δικαιοσύνη μας, εκατό ή διακόσιοι νεαροί δικαστικοί μετεκπαιδευόμενοι εις περισσότερον προηγμένα από της απόψεως αυτής κράτη, θα μπορούν να δώσουν μετά μερικά χρόνια εντελώς νέαν όψιν εις την Ελληνικήν Θέμιδα.
Εάν η Παιδεία μας δεν είναι εις το πρέπον ύψος, νέον υγιές αίμα θα της ενσταλαχθή με τους καινούργιους λειτουργούς, με τους οποίους θα την ενισχύσουμε.
Πολύ γρήγορα η διοίκησις θα καταστή τελεία, όταν ο δημοσιοϋπαλληλικός κόσμος καλώς αμειβόμενος, απηλλαγμένος οικονομικών στενοχωριών θα εύρη εις την εκτεταμένην πλέον Μεγάλην Ελλάδα ευρύτατον πεδίον δράσεως και αναδείξεως.
Αι εσωτερικαί μας διαιρέσεις θα λησμονηθούν γρήγορα μέσα εις την γενικήν ευημερίαν μίας χώρας η οποία αποκτά πλέον την θετικήν δυνατότητα να παράσχη εις όλα της τα τέκνα την ευκαιρίαν να εργασθούν και να ευημερήσουν.
Κατ’ αυτόν τον τρόπον, η Ελλάς θα εκπληρώσει πραγματικά τον μεγάλον της προορισμόν και θα αποτελέση σημαντικόν παράγοντα πολιτισμού και ειρηνικής προόδου εις την ανατολικήν αυτήν άκρην της Ευρώπης και εις τας παρυφάς της μεγάλης ασιατικής ηπείρου».
Θα συνεγείρει τους επιτελείς του ο Ελευθέριος Βενιζέλος που θα βγάλουν τα μαντήλια τους από συγκίνηση να σκουπίσουν τα δακρυσμένα από τη χαρά μάτια τους.
Την ίδια εποχή ο Μικρασιατικός Ελληνισμός είχε πλήρη επίγνωση των προσπαθειών που έκανε χωρίς να φείδεται κόπων ο Ελληνας κυβερνήτης, προκειμένου να γίνει η Σμύρνη ελληνική, και εκδήλωνε την αγάπη του καθημερινά προς το πρόσωπό του.
Με πανσμυρναϊκό έρανο αγοράσθηκε στα Βουρλά μια πολυτελής έπαυλη για τον εθνάρχη. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποδέχτηκε τη δωρεά με την προϋπόθεση να διατεθεί το κτήριο για να στεγάσει την επαγγελματική σχολή νεανίδων, θυμάτων πολέμου.
Ακόμη χαρακτηριστική είναι η μετέπειτα ομολογία του πρίγκιπα Ανδρέα σε επιστολή του προς τον Ιωάννη Μεταξά με αφορμή πώς γιόρταζαν οι Μικρασιάτες την Εορτή του Αγίου Ελευθερίου (15 Δεκέμβρη) προς χάρη της ονομαστικής γιορτής του Ελληνα Κυβερνήτη. Γράφει στην επιστολή του ο πρίγκιπας Ανδρέας: «Απαίσιοι πραγματικά είναι οι εδώ Ελληνες εκτός ελαχίστων. Επικρατεί Βενιζελισμός ογκώδης και κατά τη 15η Δεκεμβρίου είχαν κλείσει σχεδόν όλα τα καταστήματα. Θα άξιζε να παραδώσωμε την Σμύρνη εις τον Κεμάλ δια να πετσοκόψη όλους αυτούς τους αχρείους…».
*Kαθηγητής – συγγραφέας
