Ο Βεντζιώτικος Παλυγορσκίτης (Γ’ Μέρος)

»…και το ευοίωνο οικολογικό μέλλον των εφαρμογών του
Εφαρμογές και προοπτικές του Παλυγορσκίτη

Αυτή η τεχνική της «ενθυλάκωσης» ή «παγίδευσης» στον Παλυγορσκίτη ανταγωνιστών μικροοργανισμών, υπομολυσματικών στελεχών των παθογόνων ή μυκορριζών και η προσρόφηση άλλων οικολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων πρέπει εδώ και τώρα να αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής έρευνας στην περίπτωση του βεντζιώτικου αργιλικού ορυκτού. Ήδη βρέθηκε πως το υπόστρωμα Terragreen με βάση τον Παλυγορσκίτη με μέσο μέγεθος κόκκων 5 mm ευνοεί την ανάπτυξη της μυκόρριζας Glomus intraradices, η οποία με τη σειρά της βελτιώνει την ανάπτυξη της αυστραλιανής ακακίας Gmelina arborea, γιατί αυξάνει την πρόσληψη από τα δέντρα του φωσφόρου, των μικροστοιχείων και του Αζώτου.

Η εταιρεία AMI κυκλοφορεί στην αγορά εγκεκριμένα από τον Οργανισμό Προστασίας του Περιβάλλοντος (Environmental Protection Agency ,EPA) των ΗΠΑ, την Εταιρεία Αμερικανών Υπευθύνων Ελέγχου Ζωοτροφών – Association of American Feed Control Officials, AAFCO), το Ινστιτούτο Επιθεώρησης Οργανικών Υλικών (Organic Materials Review Institute OMRI) και την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων ( Food and Drug Administration, FDA) οικολογικά προϊόντα με βάση τον Παλυγορσκίτη. Τα προϊόντα αυτά με το εμπορικό όνομα Min-U-Gel ® 200 και 400 χρησιμοποιούνται για τη σύνθεση διαφόρων φυτοπροστατευτικών προϊόντων ως αδρανή ή συνεργά πρόσθετα. Ακόμα το σκεύασμα Acti-Gel ® 208 με υψηλή καθαρότητα σε Παλυγορσκίτη βρίσκει εφαρμογή ως συνδετικό μέσο για επικαλύψεις σπόρων και λιπασμάτων, ως παράγοντας σταθεροποίησης και εναιώρησης σε υγρά συμπληρώματα ζωοτροφών και υγρά λιπάσματα και σε βρέξιμες σκόνες παρασιτοκτόνων. Όπως προαναφέρθηκε, τα προϊόντα Min-U-Gel ® 200 και 400 είναι εγκεκριμένα από την EPA για φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα. Μαζί με το Acti-Gel ® 208, χρησιμεύουν ως συνδετικοί παράγοντες για επικαλύψεις σπόρων και ξηρά λιπάσματα και για σταθεροποίηση και εναιώρηση σε υγρά συμπληρώματα ζωοτροφών και υγρά λιπάσματα. Βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και άλλα θρεπτικά συστατικά παρέχονται στα ζώα ως υγρά συμπληρώματα ζωοτροφών. Είναι επιτακτική ανάγκη να παραμείνουν αιωρούμενα σε ένα σταθερό μείγμα. Το Min-U-Gel ® 200 της AMI είναι ένα πολύ αποτελεσματικό θιξοτροπικό πυκνωτικό. Οι επικαλύψεις σπόρων εξυπηρετούν πολλούς βασικούς σκοπούς. Αλλάζουν το μέγεθος και το σχήμα για βελτιωμένη ακρίβεια στη διανομή στο χωράφι, προσθέτουν χρωματικούς δείκτες κάνοντας τις ποικιλίες σπόρων να διακρίνονται εύκολα, αυξάνουν τον ρυθμό βλάστησης και προστατεύουν τους σπόρους από τα έντομα κατά τη βλάστηση. Καθένα από αυτά τα λειτουργικά πλεονεκτήματα των επικαλύψεων σπόρων μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας το Min-U-Gel ® 400 .
Ο Παλυγορσκίτης επιτυγχάνει τη βαθύτερη, ταχύτερη και μεγαλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των καλλιεργειών στις οποίες έχει χρησιμοποιηθεί. Η εφαρμογή φωσφορικού οξέος με Παλυγορσκίτη έλεγξε το Pythium spp. στα σιτηρά. Κατά τη διασπορά του αργιλικού αυτού ορυκτού στο χωράφι διαπιστώθηκε η ρόφηση ανταγωνιστών των φυτοπαθογόνων μυκήτων με αποτέλεσμα τη μείωση της εκδήλωσης ασθενειών. Η προσθήκη στο έδαφος κοκκώδους Παλυγορσκίτη βοήθησε στην καλύτερη πρόσληψη από τα φυτά των θρεπτικών συστατικών. Ήδη εμφανίζονται οικολογικά προϊόντα με βασικό συστατικό τον Παλυγορσκίτη για τον έλεγχο των αγριόχορτων, των εχθρών, των παθογόνων εδάφους Armillaria spp., Verticillium spp. και των νηματωδών στις διάφορες καλλιέργειες. Η χρήση φυσικών αδρανών υλικών μεταξύ των οποίων και του Παλυγορσκίτη για σκόνισμα έναντι παρασίτων εντόμων αποθήκευσης αυξάνεται πρόσφατα, ως εναλλακτική τεχνική των συμβατικών μεθόδων. Ο φυσικός Παλυγορσκίτης έχει ασθενή αντιβακτηριακή δράση. Ύστερα όμως από ειδική επεξεργασία αποκτά αξιοσημείωτες αντιβακτηριακές ιδιότητες. Τα πρόσθετα που χρησιμοποιούνται για παράδειγμα για σκόνες και διασπειρόμενες σκόνες είναι, κατά κανόνα, αλεσμένα φυσικά ορυκτά από Ασβεστίτη, ή Τάλκη, ή Καολίνη, ή Μοντμοριλονίτη, ή Παλυγορσκίτη.
Η οικολογική γεωργία συχνά χρησιμοποιεί ορισμένα δύσοσμα προϊόντα για τη βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους, και τη διαχείριση αποβλήτων και των ζωικών απορριμμάτων. Η δυσοσμία αυτή οφείλεται κυρίως στην αμμωνία (NH3) και στο μεθάνιο(CH4), που εκλύονται κατά τη διάσπαση των οργανικών ουσιών από διάφορους μικροοργανισμούς. Τα αργιλικά ορυκτά μεταξύ των οποίων και ο Παλυγορσκίτης έχουν αποδειχθεί πως μειώνουν αισθητά την απελευθέρωση της αμμωνίας και του μεθανίου. Τα οικολογικά εμπορικά σκευάσματα Min-U-Gel® 200 και 400 και Acti-Gel® 208 με βάση τον Παλυγορσκίτη προσφέρονται πέραν των άλλων και για τον σκοπό αυτό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Παλυγορσκίτης στη σταθεροποίηση των μετάλλων στα ρυπασμένα εδάφη και στην ενεργή ιλύ στους βιολογικούς καθαρισμούς. Κι αυτό γιατί το αργιλικό αυτό ορυκτό εξαιτίας της δομής, της λεπτής κοκκομετρίας και του ινόμορφου τύπου κρυστάλλων έχει μεγάλη ειδική επιφάνεια και σημαντική προσροφητική ικανότητα. Πράγματι σε πιλοτική μελέτη ο βεντζιώτικος Παλυγορσκίτης ως πρόσθετο σταθεροποίησης ρυπασμένου από τοξικά μέταλλα εδάφους μείωσε το υδατοεκχυλίσιμο κλάσμα του Χαλκού (Cu) κατά 17%, του Μολύβδου (Pb) 50%, του Ψευδαργύρου (Zn) 45% του Καδμίου (Cd) 41%, του Αργύρου (Ag) 46%, του Αρσενικού (As) 18%, του Μαγγανίου (Mn) 47%, του Βαρίου( Ba) 45% και του Ανιμονίου ( Sb) 29%. Παρασκευάστηκε μάλιστα και διατέθηκε στο εμπόριο ένα γεωσύνθετο, καινοτόμο προϊόν το «Geosynthetic Reactive Clay – GRC» για την εφαρμογή σε έργα αποκατάστασης ρυπασμένου εδάφους από τοξικά μέταλλα. Όσον αναφορά στην επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, η συμβατική μέθοδος της ενεργού ιλύος παρουσιάζει μειονεκτήματα σχετικά με τη διάσπαση των δύσκολα αποικοδομήσιμων οργανικών, καθώς και κάποιων τοξικών ενώσεων. Η χρησιμοποίηση διαφόρων φυσικών προϊόντων και ιδιαίτερα των αργιλικών ορυκτών εξουδετερώνει τα μειονεκτήματα αυτά. Μεταξύ των αργιλικών ορυκτών καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει και ο βεντζιώτικος Παλυγορσκίτης. Βρέθηκε μάλιστα πως η προσθήκη του αργιλικού αυτού ορυκτού, νωπή λυματολάσπη βιολογικού καθαρισμού, μείωσε τις εκπλύσιμες συγκεντρώσεις φαινόλης (DOC), Υδραργύρου (Hg), Χαλκού (Cu), Μολυβδαινίου (Mo), Μολύβδου (Pb), Σεληνίου (Se), Αρσενικού (As), Ψευδαργύρου (Zn) και τους παθογόνους μικροορανισμούς σε σημαντικό βαθμό. Τα αποτελέσματα αυτά παρουσιάζουν ιδιαίτερο πρακτικό ενδιαφέρον για την αποκατάσταση των μολυσμένων εδαφών και για τη βελτίωση της κομποστοποίησης της λυματολάσπης.
Λόγω της απορροφητικής φύσης του ο κοκκώδης Παλυγορσκίτης στο προϊόν AGLEV® SI 200 της ΓΕΩΕΛΛΑΣ είναι πέραν των άλλων και ένα εξαιρετικό πρόσθετο για χημικά συμβατικά εντομοκτόνα εδάφους (Chlorpyriphos). Χρησιμοποιείται σε εμπορικά εντομοκτόνα σκευάσματα (Pyrinex 5G), σε διαλύματα χαλκούχων αλλά και σε συνδυασμό με στοιχειακό θειάφι. Έχει διαπιστωθεί πως ο βεντζιώτικος Παλυγορσκίτης σε σύγκριση με το Ζεόλιθο και τον Καολίνη παρουσιάζει τετραπλάσια αφυγραντική δράση στα παρασιτικά έντομα και στους τετρανύχους. Κι αυτό γιατί το αργιλικό αυτό ορυκτό έχει πολύ μεγαλύτερη εσωτερική επιφάνεια (250 m2/g) σε σχέση για παράδειγμα με το Ζεόλιθο (35 m2/g) και κατά συνέπεια αυξημένη κατά 4,3-5 φορές υδατοαπορρόφηση. Από το 1989, όπως αναφέρεται στο βιβλίο La Phytopharmacie Francaise Chronique Historique (Jean Lhoste et Pierre Grison), ο Παλυγορσκίτης χρησιμοποιούνταν ως εντομοκτόνο. Ο συνεταιρισμός της Άρνισσας εφαρμόζει τον Παλυγορσκίτη AGLEV® SI 200 σε μηλιές, κερασιές και ροδακινιές στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης Βεγορίτιδας τόσο στα πλαίσια της βελτίωσης της πορώδους δομής του εδάφους, της διόρθωσης της σύστασής με την προσθήκη Ασβεστίου και Σιδήρου που απελευθερώνει το συγκεκριμένο αργιλικό ορυκτό, και της ρύθμισης της υγρασίας του εδάφους με το ενυδατωμένο πορώδες του όσο και στην πρόληψη και καταπολέμηση του τετράνυχου (Tetranychus urticae ). Μάλιστα το AGLEV® SI 300 με διάμετρο κόκκου μικρότερη των 50 μm στη δόση εναιωρήματος 1,5% και ψεκασμό ανά 20ήμερο έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα για την αντιμετώπιση του Tetranychus urticae σε καλλιέργεια λεμονιάς στην Τροιζήνα της Πελοποννήσου. Πράγματι μετά 48 ώρες από την επέμβαση αρχίζει η συρρίκνωση και αφυδάτωση της τέλειας μορφής και των αυγών του ακάρεος. Το AGLEV® SI 300 περιέχει κονιώδη Παλυγορσκίτη με κόκκους <0,075 μm και εφαρμόζεται με ριζοπότισμα ως εδαφοβελτιωτικό σε όλες τις καλλιέργειες και στα σπορεία, καθώς και σε όλα τα εδάφη για την αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, του φυσικού αερισμού και της υδατοϊκανότητας του καλλιεργούμενου εδάφους τόσο στην οικολογική όσο και στη συμβατική γεωργία. Διαπιστώθηκε πράγματι πως το ριζοπότισμα με το εν λόγω προϊόν επιτυγχάνει βαθύτερη, ταχύτερη και μεγαλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Χρησιμοποιείται και για ψεκασμούς φυλλώματος σε διάφορες καλλιέργειες για την προστασία από διάφορους εχθρούς και φυτοπαθογόνους μικροοργανισμούς. Πρόκειται για προϊόν θερμικής και μηχανικής επεξεργασίας κονιοποιημένου Παλυγορσκίτη χωρίς πρόσθετα. Αναφέρεται ακόμα στην ετικέτα του προϊόντος ότι προάγει την ανθοφορία και την αύξηση του τελικού παραγόμενου γεωργικού προϊόντος. Πιο συγκεκριμένα:
•Λειτουργεί φυτοπροστατευτικά ενάντια στα έντομα φυλλώματος και κορμού χάρη στη σημαντική εντομοαπωθητική δράση που ασκεί.
•Παρουσιάζει σημαντική αντιμυκητολογική δράση
•Μειώνει το θερμικό στρες των φυτών και τα προφυλάσσει από τα ηλιοεγκαύματα και ενδεχόμενο παγετό.
•Ενισχύει την φωτοσυνθετική ικανότητα των φυτών.
•Προάγει την ανάπτυξη του φυλλώματος και των βλαστικών μερών συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της ανθοφορίας και της καρπόδεσης.
•Βελτιώνει την ποιοτική και ποσοτική απόδοση.
•Μειώνει την απαιτούμενη ποσότητα νερού άρδευσης με την αύξηση της συγκράτησης της εδαφικής υγρασίας.
Έχει κατατεθεί ως πατέντα (WO2020171684) ένα οικολογικό προϊόν για τη βελτίωση των γεωργικών εδαφών και τη βιοδιέγερση των καλλιεργειών αποτελούμενο από ακατέργαστη γύψο με διάμετρο κόκκων 9-11 μm, Παλυγορσκίτη, χουμικές ουσίες, κρυσταλλικό άλας βορίου μέτριας διαλυτότητας, στοιχειακό θείο (S) με κόκκους διαμέτρου 1-2 μm, ανθρακικό ασβέστιο με κόκκους 0,50 -1 μm και νερό. Το προϊόν αυτό είναι πολύ υποσχετικό.
Τα μεικτά με Παλυγορσκίτη και Σαπωνίτη ή μόνο με Παλυγορσκίτη ή με αιθέρια έλαια σκευάσματα της ΓΕΩΕΛΛΑΣ, AXORB® A/S, AXORB® AXORB®-F ,AXORB® P και AXORB® PVX με διάφορη κοκκομετρία αποτελούν άριστο υλικό για τη βελτίωση και εξυγίανση της στρωμνής των παραγωγικών ζώων. Σε πειράματα σε βοοτροφικές, πτηνοτροφικές, χοιροτροφικές, αλογοτροφικές και αιγοπροβατοτροφικές μονάδες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας περιόρισαν προστιθέμενα στη στρωμνή ή σε ζωοτροφές με παγίδευση σε σημαντικό βαθμό της αμμωνίας και μείωσαν αισθητά το μικροβιακό της φορτίο. Πράγματι τα προϊόντα αυτά περιόρισαν τη δακτυλική δερματίτιδα, τη γνωστή ως «κουτσαμάρα των αιγοπροβάτων» που εμφανίζεται μεταξύ των οπλών των αιγοπροβάτων και οφείλεται στο παθογόνο Fusiformis nodosus και την ποδοδερματίτιδα των αγελάδων που προκαλείται από το παθογόνο Fusobacterium necrophorum.

Επίλογος
Δεν χρειάζεται να προστρέξει κανείς περισσότερο στην παγκόσμια βιβλιογραφία, για να αποδείξει τη σπουδαιότητα του Παλυγορσκίτη σε διάφορους τομείς δράσης του ανθρώπου. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των ερευνητικών αποτελεσμάτων το αργιλικό αυτό ορυκτό υπερτερεί χάρη στα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει έναντι του Καολίνη, του Ζεόλιθου, του Μπετονίτη και του Μοντμοριλονίτη. Είναι ευτύχημα που στην Ελλάδα στην κοιλάδα των Βεντζίων άρχισε εδώ και πολλά χρόνια να εξορύσσεται εξαιρετικής ποιότητας Παλυγορσκίτης. Το αργιλικό αυτό ορυκτό είναι στην πραγματικότητα μια «φλέβα χρυσού». Τα πρώτα ερευνητικά αποτελέσματα καταδεικνύουν τα αξιόλογα προτερήματά του. Δεν μένει παρά να βοηθηθεί και να εντατικοποιηθεί ακόμα περισσότερο η έρευνα τόσο στο φυσικό όσο και στον επεξεργασμένο Παλυγορσκίτη και να παραχθούν προϊόντα απαραίτητα στη βιομηχανία και σύγχρονη τεχνολογία και πρωτίστως στο αειφόρο αγροδιατροφικό σύστημα της οικολογικής γεωργίας. Η έρευνα αυτή θα πρέπει να διεξαχθεί ύστερα από διεξοδική μελέτη καταγραφής των οικολογικών ρηγμάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

*Ο Δρ. Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι Γεωπόνος Ερευνητής, Φυτοπαθολόγος – Οικοτοξικολόγος