Στο σημερινό μας σημείωμα, το τελευταίο πάνω στα τροχαία ατυχήματα, θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τις συνέπειες της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος. Είναι ένα θέμα σκληρό, τραγικό, που δεν επιδέχεται καθόλου ωραιοποίησης, παρά το ότι όλοι σχεδόν οι οδηγοί αρεσκόμεθα σε μύθους που συνδέουν το αλκοόλ με την οδήγηση.
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία το επιτρεπτό όριο περιεκτικότητας οινοπνεύματος στο αίμα είναι 0,5‰. Δηλαδή μισό γραμμάριο αιθυλικής αλκοόλης σε ένα λίτρο αίματος. Για ορισμένες ομάδες πληθυσμού το όριο είναι 0,2‰ (νέοι οδηγοί, οδηγοί λεωφορείων, φορτηγών, ταξί, ασθενοφόρων, οδηγοί επικίνδυνων εμπορευμάτων, δικυκλιστές). Πρέπει να σημειώσουμε ότι το όριο 0,5‰ ισχύει και για τους ποδηλάτες, ακόμα και για τους πεζούς, εφόσον εμπλακούν σε ατύχημα.
Η Σουηδία έχει όριο 0,2‰, ενώ η Τσεχία 0‰. Να σημειωθεί ότι η σαφής μείωση ικανότητας οδήγησης αρχίζει από 0,2‰ περιεκτικότητα αλκοόλης στο αίμα! Τα όρια που αναφέραμε έχουν νομική προέλευση και όχι ιατρική. Το ιατρικό όριο είναι 0‰! Ο καθηγητής Ιατρικής και επί 15ετία Συντονιστής Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ, κ. Ι. Στ. Παπαδόπουλος, ισχυρίζεται ότι το όριο 0,5‰ που θεωρείται νόμιμο στην Ελλάδα τοποθετήθηκε για να εξυπηρετηθεί η ποτοβιομηχανία!
Παλαιότερες στατιστικές έδειξαν ότι στην Ευρωπαϊκή Ενωση η οδήγηση υπό την επίδραση αλκοόλης είχε σαν συνέπεια κάθε χρόνο τροχαία ατυχήματα με περίπου 10.000 νεκρούς και 560.000 τραυματίες. Στην Ελλάδα άνω του 60% των ατυχημάτων και άνω του 40% των νεκρών σε τροχαία ατυχήματα οφείλονται ή συνοφείλονται στη χρήση αλκοολούχων ποτών. Η χρήση αλκοόλης (όχι απαραίτητα η μέθη) ευθύνεται ή συνευθύνεται για μεγάλο ποσοστό και άλλων ειδών ατυχημάτων, όπως εργατικών, πνιγμών, πυρκαγιών, αεροπορικών, ατυχημάτων σε σπορ κ.ά.
Η αρνητική επίδραση του αλκοόλ στην οδήγηση είναι γνωστή και αποδεδειγμένη με στοιχεία. Είναι η μοναδική ναρκωτική ουσία που έχει συνδεθεί ανεπιφύλακτα με τα προβλήματα ασφάλειας κατά την οδήγηση. Το οινόπνευμα έχει την ιδιότητα να δημιουργεί ένα αίσθημα ευφορίας. Στην πραγματικότητα όμως επιβραδύνει τις λειτουργίες του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα τη μείωση των ανακλαστικών και της ικανότητας του συντονισμού των κινήσεων. Επίσης αδυνατίζει την όραση, μειώνει την ικανότητα για υπολογισμό της ταχύτητας και της απόστασης και επί πλέον εμποδίζει τον οδηγό να εκτιμήσει σωστά τις δυνατότητές του. Ολα αυτά επηρεάζουν αρνητικά την οδήγηση και άρα αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος ατυχήματος. Η αλκοόλη ευθύνεται για βαριά ατυχήματα. Η βαρύτητα (που μετράται σε νεκρούς ανά 100 ατυχήματα) βαίνει παράλληλα με την αύξηση των επιπέδων αλκοόλης στο αίμα.
Παράγοντες που επιδεινώνουν τις επιπτώσεις του οινοπνεύματος είναι η αϋπνία και η κούραση, το άγχος και η στεναχώρια, οι ασθένειες και τα φάρμακα. Ακόμα ο καφές και η νικοτίνη. Κατ’ αρχάς τα τσιγάρα και ο καφές έχουν το πλεονέκτημα να διεγείρουν το νευρικό σύστημα. Όμως όταν συνδυαστούν με ταυτόχρονη κατανάλωση αλκοόλης, επιβραδύνεται η αποβολή του οινοπνεύματος, αφού το συκώτι έχει να ασχοληθεί και με άλλες ουσίες.
Η οδήγηση χρησιμοποιείται διεθνώς σαν αντιπροσωπευτική δραστηριότητα, η οποία απαιτεί πλήρη εγρήγορση. Ας δούμε, λοιπόν, τι συμβαίνει καθώς αυξάνεται η περιεκτικότητα οινοπνεύματος στο αίμα:
0,0‰: πλήρης εγρήγορση.
0,2‰: Ελαφρά μείωση της ικανότητας για απλούς ελιγμούς και αλλαγές κατεύθυνσης.
0,3‰: Τάση για μια πιο επικίνδυνη και πιο γρήγορη οδήγηση. Κίνδυνος ελαφρών διαταραχών στην ικανότητα ταυτόχρονης αντίδρασης.
0,4‰: Μείωση της ικανότητας για αφομοίωση παραστάσεων.
0,5‰: Ανωμαλίες ως προς την πλευρική θέα. Δυσκολίες στη διάκριση των πινακίδων σήμανσης.
0,6‰: Σφάλματα οδήγησης.
0,7‰: Σημαντική επιβράδυνση της ικανότητας αντίδρασης.
0,8‰: Σημαντικές δυσκολίες στον συντονισμό της οδήγησης με την τρέχουσα κυκλοφοριακή κατάσταση και την ταχύτητα.
1,6‰: Σημαντικές ανωμαλίες στην οπτική αίσθηση. Δυσκολία στο να διακρίνουμε το ένα δέντρο από το άλλο.
Η αλκοολαιμία σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει αναισθησία και τελικά τον θάνατο, σε περιεκτικότητες περίπου 4,0 έως 4,5‰.
Οπως είπα και στην αρχή του σημειώματος, όλοι σχεδόν οι οδηγοί αρεσκόμεθα σε μύθους που συνδέουν το αλκοόλ με την οδήγηση, όπως: «οταν πιω λίγο, οδηγώ καλύτερα» (έχει κανείς την ψευδαίσθηση ότι οδηγεί καλύτερα. Επομένως τη θέση αυτή “πρέπει” να την υποστηρίζει… μόνο μεθυσμένος!), «Πίνω τόσο, ώστε να μην υπερβώ το 0,5‰» (αυτό είναι αδύνατον να υπολογιστεί και επίσης επίπεδα 0,3‰ καθόλου δεν είναι εγγύηση καλής οδήγησης), «Το οινόπνευμα είναι τονωτικό» (αντίθετα, το οινόπνευμα είναι κατασταλτικό. Επενεργεί στο κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως ένα αναισθητικό, για να μειώσει ή να καταστείλει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου), «Είμαι καλός οδηγός. εχω αυξημένες ικανότητες οδήγησης!» (οι οδηγοί αγώνων δεν ακουμπάνε αλκοόλ ούτε στην καθημερινή οδήγηση!), «Με λίγο καφέ είμαι ΟΚ» (είναι λάθος, διότι αντίθετα καθυστερεί τον μεταβολισμό της αλκοόλης), «Με 3 ώρες ύπνο είμαι ΟΚ» (Μέγα λάθος: επίπεδα του 1,3‰, που δεν είναι σπάνια, απαιτούν περίπου 8 ώρες για να μειωθούν στο 0,5‰, που δεν είναι και όριο ασφαλούς οδήγησης! Μια μεγάλη ποσότητα οινοπνεύματος που καταναλώνεται αργά το βράδυ, θα χρειαστεί μέχρι το άλλο βράδυ για να αποβληθεί πλήρως από τον οργανισμό. Δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος για να επιταχυνθεί η αποβολή του οινοπνεύματος. Δεν χρησιμεύει σε τίποτα το να κάνει κάποιος ένα μπάνιο, να πιει καφέ ή ελαιόλαδο πριν ή μετά την κατανάλωση οινοπνεύματος ή να πάρει κάποιο άλλο διεγερτικό.
Η οδήγηση υπό την επήρεια ναρκωτικών ή ο συνδυασμός της με χαμηλή δόση αλκοόλ, είναι ένα διαφορετικό κεφάλαιο. Τα ναρκωτικά που προκαλούν διαταραχή υποδιαιρούνται σε τρεις κατηγορίες:
• Αυτά που επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (κατευναστικά).
Προκαλούν μέθη παρόμοια με αυτή του αλκοόλ χωρίς όμως να μυρίζει αλκοόλ, μη ομαλή οδήγηση του αυτοκινήτου, άστατο περπάτημα, αργή ομιλία και κομμένες συλλαβές, πολύ αργά ανακλαστικά, δυσκολία στην αντίληψη, νωθρότητα, υπνηλία.
• Διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Προκαλούν γενική ευφορία, ευτυχία, αυτοπεποίθηση, πίστη ότι όλα βαίνουν καλώς, διαλείψεις στην προσοχή κατά την οδήγηση, αγνοώντας και τους φωτεινούς σηματοδότες, υπερκινητικότητα, καχυποψία.
• Προϊόντα ινδικής κάνναβης.
Προκαλούν αστάθεια, μείωση αντανακλαστικών, διαταραχή στην αντίληψη του χρόνου και της απόστασης, αυξημένη αστάθεια στην οδήγηση και μειωμένη αντίληψη κινδύνου.
Τελειώνοντας το σημείωμα, θέλω εν κατακλείδι να πω ότι η οδήγηση υπό την επήρεια ουσιών, δημιουργεί ένα πολύ επικίνδυνο χάσμα μεταξύ των πραγματικών ικανοτήτων μας που είναι μειωμένες και της αυξημένης ιδέας που έχουμε για τον εαυτό μας! Ας το έχουμε αυτό υπόψη μας πριν κάνουμε χρήση των ουσιών, γιατί μετά τη χρήση γινόμαστε ένα με το πρόβλημα.
(*) Δρ. Μηχανικός
τ. Δ/ντής ΔΕΔΔΗΕ
Δικαστικός Πραγματογνώμονας τροχαίων ατυχημάτων
Αναφορές
Ι. Παπαδόπουλος, Οδήγηση με Ασφάλεια – Γνώσεις επιβίωσης και αλληλοπροστασίας, Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε., Αθήνα, 2005.
Θ. Παυλίδης, Η Συμβολή του Ανθρώπου στην Οδική Ασφάλεια, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη, 2004
Όλα τα δημοσιευμένα κείμενα της στήλης μπορείτε να τα βρείτε στο http://www.haniotika-nea.gr/author/koufakis/
