Το οδοιπορικό μας στη μαρτυρική Μεγαλόνησο ξεκινά μια βροχερή μέρα, με σημείο αφετηρίας το αεροδρόμιο της Λάρνακας, όπου μας περιμένει ο καλός φίλος Κωνσταντίνος Χαραλάμπους, πρόεδρος της Φωτογραφικής Εταιρείας Κύπρου.
Προορισμός μας η Λευκωσία όπου και θα μείνουμε για τις ανάγκες του παγκόσμιου διαγωνισμού φωτογραφίας, όπου ο Γιώργος Μπαλαδάκης είναι μέλος της διεθνούς κριτικής επιτροπής.
Σε πολύ κοντινή απόσταση από το αεροδρόμιο της Λάρνακας, πρώτη μας επίσκεψη είναι στον Ι.Ν Αγ. Λαζάρου, οποίος μετά την ανάστασή του γύρω στο 30-33 μ.Χ., έφυγε από τη Βηθανία κι ήρθε στη Λάρνακα της Κύπρου.
Εδώ τον συνάντησαν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας, όταν μετέβαιναν από τη Σαλαμίνα στην Πάφο, και τον χειροτόνησαν επίσκοπο της Εκκλησίας, που ίδρυσε ο ίδιος.
Η 16η Οκτωβρίου συνδέθηκε με την ημερομηνία ανακομιδής του τιμίου του λειψάνου, που έγινε στα χρόνια της βασιλείας του Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού, (890 μ.Χ). Αυτή εορτάζεται στις 17 Οκτωβρίου. (1)
Η Λευκωσία είναι η πρωτεύουσα της Κύπρου. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Λευκωσία ήταν σειρήνα, μία από τις κόρες του Αχελώου και της Μελπομένης και το όνομά της μεταφράζεται ως “Λευκή Ουσία”.
Ως πρωτεύουσα της Κύπρου για περισσότερο από χίλια χρόνια, η Λευκωσία καταλήφθηκε στην πορεία από τους Φράγκους, Ενετούς, Οθωμανούς και Βρετανούς.
Το ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας σήμερα βρίσκεται μέσα στα μεγάλα μεσαιωνικά τείχη που έκτισαν οι Ενετοί. Τα τείχη αυτά αποτελούν σήμα κατατεθέν της πόλης, με τους 11 προμαχώνες και τις πύλες του να αξιοποιούνται για να στεγάσουν σημαντικά κτήρια της πόλης. Το βόρειο μέρος της πόλης εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή, έτσι η Λευκωσία είναι η μόνη απομένουσα διχοτομημένη πρωτεύουσα στην Ευρώπη.
Πρώτη μου επίσκεψη στην οδό Λήδρας, κεντρικός δρόμος της πόλης τουριστικός πεζόδρομος με κόσμο να πηγαινοέρχεται απολαμβάνοντας ένα διαφορετικό τοπίο και ανθρώπους όλων των φυλών και εθνικοτήτων. (2)
Μπροστά μου το Μνημείο “Υπέρ της διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων”, το οποίο βρίσκεται εντός των τειχών της Παλαιάς Λευκωσίας.
Αποτελεί δωρεά του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού προς τους δημότες της Λευκωσίας με την ευκαιρία του ευρωπαϊκού πολιτιστικού μήνα, που έλαβε χώρα το έτος 1995. Το έργο, το οποίο φιλοτεχνήθηκε από τον εικαστικό Θεόδουλο Γρηγορίου, φέρει την ονομασία “Ψήφισμα” και δηλώνει την πίστη των κατοίκων της πόλης στα ανθρώπινα δικαιώματα που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη της ειρήνης και της ελευθερίας ένα μνημείο σε κυκλική βάση μόλις λίγα μέτρα από το ελληνικό φυλάκιο.
Μόλις 50 μέτρα πιο κάτω πρέπει να έχεις διαβατήριο ή ταυτότητα ελληνική για να περάσεις στο υπό κατοχή έδαφος… συναισθήματα έντονα, γροθιά στο στομάχι, οριοθέτηση εδάφους, ποιος φταίει για όλα αυτό σε ένα χώμα ελληνικό χωρισμένο στη μέση; (3)
Η πόλη της Λευκωσίας χωρισμένη στα δύο η παλιά πόλη με τα όμορφα σοκάκια τα έντονα χρώματα παντού, τις πόρτες με τις σιδερένιες μπορντούρες που στο πάνω μέρος αναγράφουν με τον ίδιο τρόπο το έτος κατασκευής του κτηρίου. (4)
Ξαφνικά ξεπροβάλουν οδοφράγματα… απανωτές μαχαιριές. Στη γκρίζα ζώνη σπίτια ερειπωμένα φαντάσματα, η φωνή πνίγεται και τα μάτια βουρκώνουν ξανά και ξανά. Η καλή φίλη Ανθή Αλεξάνδρου η οποία εργαζόταν στο ΡΙΚ συζητώντας το μου λέει: «Χρύσα μου δεν θα ξεχάσω την πρώτη φορά που μπήκα στο σπίτι μου στην κατεχόμενη Λευκωσία. Δεν μπορούσα να σταματήσω το κλάμα. Σε αυτό το σπίτι έζησα μέχρι τα 23 μου χρόνια. Για 30 σχεδόν χρόνια δεν μπορούσα να πάω. Αλλά όταν πήγα την 2η μέρα που άνοιξαν τα οδοφράγματα ήταν μια ανείπωτη εμπειρία».
Οι ιστορίες πόνου ξανά και ξανά όταν τους ρωτώ πώς ήταν εκείνες οι μέρες του 1974 που ο καθένας σήκωσε (και σηκώνει) το δικό του Σταυρό με μάτια βουρκωμένα. Μετά από τόσα χρόνια επαναλαμβάνεται το εξής: «ξέρεις τι είναι να πηγαίνεις στο πατρικό σου και να σε κερνάει καφέ η Τουρκάλα;».
Συνεχίζοντας την περιήγηση στα σοκάκια της παλιάς πόλης μικροί πιτσιρικάδες παίζουν αμέριμνοι δίνοντας την ελπίδα ότι θα έρθει μια καλύτερη μέρα και αυτά τα οδοφράγματα θα είναι ένα άσχημο όνειρο.
Λεύκαρα
Τα Λεύκαρα είναι κωμόπολη 40 χιλ. από τη Λάρνακα, γνωστό για τα κεντήματά του, τα λευκαρίτικα, καθώς και για την αργυροχοΐα του. Το όνομά του προέρχεται από το λευκό χρώμα των ασβεστολιθικών πετρωμάτων των γύρω βουνών. (5)
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας τα Λεύκαρα αποτελούσαν φέουδο, περιλαμβανόμενο μάλιστα στα βασιλικά κτήματα. Σύμφωνα μάλιστα με το θρύλο, το χωριό επισκέφτηκε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι το 1481, αγοράζοντας ένα κέντημα για την αγία τράπεζα του καθεδρικού ναού του Μιλάνο. Το ωραίο σε νεοκλασικό ρυθμό κοινοτικό σχολείο των Λευκάρων κτίστηκε κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, οπότε ιδρύθηκε 1945 η Ανωτέρα Σχολή Λευκάρων. Το κτήριο είχε ανεγερθεί το 1930, σε πρώτη φάση ως παρθεναγωγείο, από δωρεά της Ενωσης Λευκαριτών Αμερικής. Αργότερα επεκτάθηκε.
Η μεγαλόπρεπης Εκκλησία των Λευκάρων είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό και ανάγεται στον 14ον αιώνα.
Συγκεκριμένα από τοιχογραφίες που σώζονται πίσω από το τέμπλο του ναού, ο βυζαντινολόγος Αθανάσιος Παπαγεωργίου χρονολογεί το ανατολικό τμήμα της Εκκλησίας στον 14ον αιώνα. Η χρονολογία αυτή επιβεβαιώνεται και από την έμμετρη επιγραφή του Ολβιανού που υπάρχει στο κάτω μέρος του ασημένιου Σταυρού των Λευκάρων. Υπάρχει γραπτή μαρτυρία ότι ο Ολβιανός ήταν επίσκοπος Λευκάρων στα 1307, τον καιρό της Φραγκοκρατίας. (6)
Στο εικονοστάσι υπάρχει μια αθέατη εσοχή. Είναι η κρύπτη όπου φυλάγεται ο μεγάλος ξύλινος Σταυρός, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός. Στο κέντρο του Σταυρού υπάρχει, κατά την παράδοση τεμάχιο από τον Σταυρό του Κυρίου. Ολόκληρος ο Σταυρός είναι καλυμμένος από λεπτά φύλλα ασημιού. Ο Σταυρός στη μπροστινή κύρια όψη του φέρει 14 ανάγλυφες παραστάσεις από τη ζωή του Κυρίου. Στο κέντρο δεσπόζει η παράσταση της Σταύρωσης.
Αγία Νάπα
Η Αγία Νάπα (7, 8) είναι πόλη της Κύπρου στην Επαρχία Αμμόχωστου… Λόγω των αμμωδών παραλιών της είναι ο δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός της Κύπρου.
Το όνομα Αγία Νάπα προέρχεται από ομώνυμο μοναστήρι που κατά την εποχή της ενετικής κατοχής βρισκόταν στο κέντρο της πόλης όνομα “Αγία Νάπα” σημαίνει “Αγία του δάσους”. Η περιοχή πήρε την ονομασία της από την εικόνα της Παναγίας της Νάπης, δηλαδή της Αγίας του Δάσους, και για συντομία ονομάστηκε “Αγία Νάπα”.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, στη σπηλιά, η οποία έχει γίνει εκκλησία, βρέθηκε από κάποιο κυνηγό η θαυματουργός εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο σκύλος του κυνηγού πρώτος αντίκρισε την ολόφεγγη εικόνα, και μπροστά στη θέα της άρχισε να γαβγίζει επίμονα, καλώντας τον κύριό του. Στο άκουσμα της ανεύρεσης της εικόνας, πλήθος πιστών άρχισε να επισκέπτεται τον ιερό χώρο του σπηλαίου. Η εικόνα είχε μάλλον τοποθετηθεί στο σπήλαιο κατά την περίοδο της εικονομαχίας (7ος – 8ος αιώνας μ.Χ.), και έτσι διασώθηκε. Τον 14ο αιώνα μ.Χ. το σπήλαιο κτίστηκε κατά το υπόλοιπο ήμισυ και έγινε ναός.
Στη χάρη της Παναγίας καταφθάνουν καθημερινώς για να προσκυνήσουν πολλές δύστοκες και άτεκνες γυναίκες, και για να ζωστούν τη γονοποιούσα, θαυματουργό ζώνη της Αγίας Νάπας.
Κατεχόμενη Κύπρος
Ξεκινώντας νωρίς το πρωί για την κατεχόμενη περιοχή μία ακόμη γροθιά στο στομάχι. Φτάνοντας στον έλεγχο των διαβατηρίων ο πόνος μεγαλώνει. Ένας τόπος, μια πατρίδα χωρισμένη στα δύο.
Μια πεδιάδα τεράστια και μπροστά μας καταπράσινη οροσειρά του Πενταδάκτυλου, κατευθυνόμαστε προς το Κάρμι. Η όμορφη τοποθεσία του χωριού άρχισε, πριν την τουρκική εισβολή του 1974, να προκαλεί το ενδιαφέρον τόσο ντόπιων κατοίκων όσο και ξένων για τουριστική ανάπτυξη. Γύρω από το χωριό άρχισαν να κτίζονται εξοχικά σπίτια. Εξάλλου στα νοτιοανατολικά του Καρμιού και μέσα στα διοικητικά του όρια, βρίσκεται το γνωστότατο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα. (9)
Ενα χωριό που μία από τις εκδοχές το όνομα του στηρίζεται στη φυσική του ομορφιά. Λέγεται πως το χωριό πήρε την ονομασία του, κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας, από τη γαλλική λέξη charme που σημαίνει γοητευτική και δασώδης τοποθεσία.
Και αυτή η εκδοχή, φαντάζει να είναι λογική.
Λάπηθος
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας κατευθυνόμαστε προς το Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας στη Λάπηθο (10). Η Λάπηθος είναι κωμόπολη και παραλιακός δήμος στη βόρεια ακτογραμμή της Κύπρου, στα δυτικά της πόλης της Κερύνειας, στα κατεχόμενα από την Τουρκία εδάφη της Κύπρου. Ανήκει στην επαρχία Κερύνειας. Σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε από τους Σπαρτιάτες και τον Πελοποννήσιο βασιλιά τους, Πράξανδρο πριν τον Τρωικό πόλεμο. Η Λάπηθος καταλήφθηκε από τα τουρκικά στρατεύματα τον Αύγουστο του 1974 και εξακολουθεί να είναι κατεχόμενη πόλη. Οι 5500 κάτοικοι της, στην πλειοψηφία τους Ελληνες χριστιανοί, εξαναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν.
Το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας πλέον έχει μετατραπεί σε γηροκομείο, ενώ ψάχνοντας πληροφορίες στο διαδίκτυο υπήρξε εποχή που είχε ανακαινιστεί και εγκαινιαστεί σε ξενοδοχείο.
Ήταν η πρώτη φορά που επισκέφθηκα εκκλησία στην κατεχόμενη περιοχή. Συναισθήματα έντονα, μπαίνοντας στον Ιερό Ναό δεξιά μας η μισή εκκλησία σε καλή κατάσταση, έχει δοθεί άδεια και κάθε Κυριακή ο Ναός τελεί Θεία Λειτουργία. Ξαφνικά το μάτι πηγαίνει στην αριστερή πλευρά του Ναού… εκεί που μας απαγορεύτηκε να φωτογραφίσουμε, ο μισός Ναός ήταν αποθήκη, στρώματα ρούχα ηλεκτρικά κ.λπ. στοιβαγμένα…
Αίσθημα πρωτόγνωρο, να κλάψεις, να φωνάξεις τι ακριβώς; Απλά χαμηλώνεις το βλέμμα αποσύρεσαι και ζεις το δικό σου πόνο, απλά πενθείς βουβά.
Με έντονα συναισθήματα συνεχίζουμε για τη Κερύνεια. (11)
Κερύνεια
Η Κερύνεια είναι η μικρότερη από τις έξι πόλεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και μια από τις αρχαίες πόλεις της Κύπρου, όπως φανερώνει και η ονομασία της, που διασώζει την ονομασία της Κυρηνείας, αρχαιότατης πόλης της Αχαΐας. Πρόκειται στη πραγματικότητα για δύο πόλεις: την “Κάτω Κερύνεια” που εκτείνεται γύρω από το μικρό λιμάνι της, πολύ περιορισμένων δυνατοτήτων, και η “Ανω Κερύνεια” που εκτείνεται νοτιότερα. Μεγάλα χωριά της επαρχίας Κερύνειας είναι το Δίκωμο η Λάπηθος και ο Καραβάς.
Οι κάτοικοί της, καλούμενοι “Κερυνειώτες”, που στην πλειοψηφία τους ήταν Ελληνες χριστιανοί, εξαναγκάστηκαν από την πολιτική εθνοκάθαρσης που εφάρμοσαν τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα το 1974 να την εγκαταλείψουν και να καταστούν πρόσφυγες. Εξακολουθεί από τότε να είναι κατεχόμενη τόσο η πόλη, όσο και ολόκληρη η επαρχία.
Το λιμάνι της ίσως θυμίζει σε μικρογραφία το λιμάνι των Χανίων. Με τα χρώματα τα ελληνικά να δεσπόζουν παντού.
Τελευταίος σταθμός το Πέλλα Πάις. Ενα μοναστήρι επιβλητικό, από όποια πλευρά και να κοιτάξεις μαγεύεσαι. (12, 13)
Το Αβαείο Μπελαπάις ή Πέλλαπαϊς ή Πέλλα Πάις είναι γοτθικό μοναστήρι στην κατεχόμενη Κερύνεια της Κύπρου. Βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την Κερύνεια σε μέσο υψόμετρο 220 μέτρα.
Το όνομα του προέρχεται από το Γαλλικό “Abbaye de la paix”, που σημαίνει το Μοναστήρι της Ειρήνης. Χτίστηκε ανάμεσα 1198 και του 1205 από τους ιππότες του τάγματος του Αυγουστίνου που ήρθαν από την Ιερουσαλήμ μετά την πτώση της στους Αραβες και επεκτάθηκε αποκτώντας τη σημερινή του μορφή στα 1267 με 1284. Το μοναστήρι ήταν αφιερωμένο στον Αγιο Αυγουστίνο. Σταδιακά γύρω από το μοναστήρι χτίστηκε χωριό που ονομάζεται σήμερα Μπελαπάις.
Η μονή σήμερα είναι στο μεγαλύτερο μέρος της κατεστραμμένη. Κατά την τουρκική εισβολή του 1974 τα υπόγειά της χρησιμοποιήθηκαν ως νοσοκομείο.
Με τις βαλίτσες φορτωμένες όμορφες εικόνες και έντονα συναισθήματα επιστρέψαμε στα Χανιά. Ενα μεγάλο ευχαριστώ σε όλη την ομάδα της Φωτογραφικής Εταιρείας Κύπρου ιδιαίτερα τον πρόεδρό της Κωνσταντίνο Χαραλάμπους, καθώς και όλους όσοι μας φιλοξένησαν και μας ξενάγησαν στο νησί της Αφροδίτης.
Πήγες: http://churchofcyprus.org.cy
www.lefkara.org.cy
http://www.keryniaek.com
http://www.saint.gr/4161/saint.aspx
https://el.wikipedia.org
