Καστρομονάστηρο ταξιαρχών, οικισμοί και παραλίες
Μοναστήρι με πλούσια ιστορία η Ιερά Μονή Ταξιαρχών στη Σέριφο αποτελεί πόλο έλξης εκατοντάδων προσκυνητών όπως επίσης και επισκεπτών που θέλουν να γνωρίσουν τις απαράμιλλες ομορφιές του μικρού “στρογγυλού” νησιού με τις πολυάριθμες ακρογιαλιές μικρών και μεγαλύτερων κολπίσκων, αλλά και την ιστορία των μεταλλείων που λειτουργούσαν μέχρι και λίγο μετά τα μισά του 20ου αιώνα.
Οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ του ιστορικού μοναστηριού που βρίσκεται κοντά στο χωριό Γαλανή είναι οι προστάτες της Σερίφου. Πρόκειται για ένα ανδρικό μοναστήρι με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον το οποίο κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα. Το κτήριο μοιάζει με κάστρο, έχει πολεμίστρες και είναι κατασκευασμένο σε ψηλό περίβολο έχοντας μόνο μία πόρτα με ύψος από το έδαφος τέσσερα μέτρα.
Εκείνα τα χρόνια οι μοναχοί χρησιμοποιούσαν μία ξύλινη σκάλα για να μπαινοβγαίνουν στο μοναστήρι εξαιτίας των επιδρομών που έκαναν οι πειρατές.
Η εκκλησία του μοναστηριού είναι ρυθμού τρίκογχου, μονόχωρου με τρούλο και οι εξαίρετες τοιχογραφίες που υπήρχαν μ’ ένα μέρος από αυτές να έχουν διασωθεί έχουν φιλοτεχνηθεί από τον αγιογράφο Εμμανουήλ Σκορδίλη απεικονίζοντας την πάλη του Αρχαγγέλου με το θηρίο της Αποκάλυψης, τον Δράκοντα, που καταπίνει βασιλείς και επισκόπους. Οι εικόνες του τέμπλου θεωρούνται χαρακτηριστικό δείγμα της Κρητικής αγιογραφικής σχολής.
Στα μεταγενέστερα χρόνια η ξύλινη σκάλα αντικαταστάθηκε με μόνιμη από πέτρα και το μοναστήρι λειτουργούσε και ως αλληλοδιδακτικό σχολείο, δηλαδή δύο μαθητές οι πλέον καλύτεροι των άλλων οριζόταν δάσκαλοι σε κάθε τάξη με την ονομασία πρωτόσχολοι ή ερμηνευτές για να διδάξουν και να επιτηρούν τους άλλους μαθητές.
Οι εκκλησίες βέβαια στη Σέριφο υπερβαίνουν τις 116 εκ των οποίων οι περισσότερες είναι αναπαλαιωμένες με άλλες να είναι χτισμένες σε απόμερες περιοχές και άλλες μέσα στους οικισμούς. Την πλέον πανοραμική θέα κατέχει το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου κτισμένο στο ψηλότερο σημείο της Πάνω Χώρας σε υψόμετρο 251 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας απ’ όπου οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν όλη την από κάτω περιοχή ακόμα και τα υπόλοιπα νησιά των δυτικών Κυκλάδων, την Κύθνο, τη Σίφνο, την Κίμωλο και με καλό καιρό τη Μήλο και πολλά άλλα.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου στην Πάνω Χώρα παράπλευρα του νεοκλασικού κτιρίου του Δημαρχείου είναι ο Καθεδρικός ναός του νησιού. Εκεί συναντήσαμε τον εφημέριο της Ενορίας πρεσβύτερο Παναγιώτη Μπόμπα ο οποίος αφού μας καλωσόρισε μας ενημέρωσε για τον Ιερό Ναό τονίζοντας τα εξής: “ Οι αρχικές τοιχογραφίες της εκκλησίας αποδίδονται στον καλλιτέχνη αγιογράφο Σερίφου Απόστολο Γκρέκο, πλην όμως ελάχιστες είχαν διασωθεί και αυτές σε πολύ άσχημη κατάσταση αιτία που η εκκλησία αγιογραφήθηκε εκ νέου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο της χρονολογείται από τον 18ο αιώνα”, για να προσφερθεί στη συνέχεια να μας ξεναγήσει μέχρι την κορυφή του λόφου της Χώρας που δεσπόζουν δύο εξωκλήσια με το χαμηλότερο να είναι αφιερωμένο στο Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και το ψηλότερο στον Άγιο Κωνσταντίνο. .
Η εκκλησία της Ξυλοπαναγιάς στο χωριό Παναγιά είναι βυζαντινή και πρόκειται για την αρχαιότερη του νησιού χτισμένη γύρω στο 950 – 1000 μ.Χ. Το προσωνύμιο αυτό το απέκτησε εξαιτίας κάποιου εθίμου που γινόταν κατά τη διάρκεια του εορτασμού της στις 15 Αυγούστου. Είναι ρυθμού σταυροειδούς βασιλικής και οι αξιόλογες τοιχογραφίες της χρονολογούνται από τον 14ο και 17ο αιώνα. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι πως κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821 όπου οι κάτοικοι του νησιού είχαν ενεργό συμμετοχή, τα κελιά της είχαν χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο προσφύγων από την Πελοπόννησο καθώς επίσης και τα κοντινά νησιά.
Πρωτεύουσα της Σερίφου είναι η Χώρα, χτισμένη αμφιθεατρικά σε έναν βραχώδη λοφίσκο με δύο γειτονιές την Πάνω και την Κάτω Χώρα. Οι κάτοικοι της έχουν οικοδομήσει με απόλυτο σεβασμό στο αρχιτεκτονικό ύφος του νησιού το οποίο επιβάλλει μικρά πανέμορφα και πάλλευκα σπιτάκια με έντονο χρώμα στα παράθυρά τους να είναι το γαλάζιο της θάλασσας και την άριστη νοικοκυρεμένη πλακόστρωτη πεζοπορική διαδρομή στο καλντερίμι που συνδέει το επίνειο του νησιού, το Λιβάδι με τις δύο πανέμορφες γειτονιές της πρωτεύουσας του νησιού τη Χώρα.
Το Λιβάδι αποτελεί τον μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο τουριστικό οικισμό, αλλά και λιμάνι του νησιού το οποίο διαθέτει και μαρίνα, σύγχρονα ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, ταβέρνες και όλα τα είδη των τουριστικών επιχειρήσεων.
Αλλοι οικισμοί οι οποίοι κατοικούνται μόνιμα είναι η Παναγιά, ο Καλλίτσος, η Γαλανή, ενώ υπάρχουν και αρκετοί παράκτιοι οικισμοί όπως ο Αβεσσαλός, ο μικρός Κένταρχος, η Συκαμιά και το αραιοκατοικημένο Γάνεμα με την θαυμάσια μεγάλη παραλία, το Μέγα Λιβάδι με τον Κουταλά που έχουν γράψει την δική τους σημαντική ιστορία με τα μεταλλεία, τα οποία έκλεισαν το 1963.
Στις άλλες παραλίες του νησιού ξεχωριστή θέση κατέχει η παραλία Ψιλή Άμμος που έχει βραβευτεί και συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των είκοσι καλύτερων παραλιών που υπάρχουν στην Ευρώπη.
