Συνεχίζουμε και σήμερα με την οδό Χάληδων και την πορεία της στο χρόνο. Συμπληρώνοντας την αναφορά μας στην περίοδο πριν τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ας σημειώσουμε ότι ο δρόμος αυτός συνδέεται στενά με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και την οικογένειά του: Εδώ βρισκόταν η κατοικία της οικογένειας του πατέρα του πριν τη μετακόμισή τους στη Χαλέπα, σ’ ένα σχετικά μικρό σπίτι λίγο νοτιότερα από την Καθολική εκκλησία, εδώ βρισκόταν το υαλοπωλείο του πατέρα του (“είδη κιγκαλερίας”) κοντά στη διασταύρωση με την πλατεία του Σαντριβανιού (και τα δύο κτίσματα σώζονται ακόμα), εδώ βρισκόταν τα γραφεία του Κήρυκα, της εφημερίδας του (φωτογραφία τους στο προηγούμενο άρθρο). Εδώ κοντά τέλος βρισκόταν και το δικηγορικό του γραφείο (για ένα διάστημα παραδίπλα στη Μητρόπολη, αργότερα μεταφέρθηκε στην πλατεία του Σαντριβανιού που τελικά πήρε και το όνομά του).
Μετά τους βομβαρδισμούς του 2ου παγκοσμίου πολέμου και τις καταστροφές που έγιναν σε διάφορα σημεία, ο δρόμος έχασε μεγάλο μέρος από τα μνημεία και το αρχιτεκτονικό του ενδιαφέρον. Καταστράφηκε μεγάλο μέρος του Οθωμανικού λουτρού, τμήμα από τα “Καταστήματα της Χριστ. Κοινότητας” και ιδιωτικές κατοικίες, δύο τουλάχιστον από τις οποίες χρονολογούνταν στα χρόνια της βενετοκρατίας: Στη διασταύρωση με την οδό Εμμ. Μπαλαντίνου (παλιότερα Νοέλ) και στη γωνία με την πλατεία του Σαντριβανιού (Ελευθ. Βενιζέλου), απέναντι από το παλιό Δημαρχείο. Αργότερα κατεδαφίστηκε όλο το οικοδομικό συγκρότημα των “Καταστημάτων” και του Παρθεναγωγείου που στεγαζόταν εκεί και δημιουργήθηκε η χαώδης για τα μεγέθη της παλιάς πόλης σημερινή πλατεία της Μητρόπολης. Άσχημα κτήρια κτίστηκαν και στη θέση του καταστραφέντος τμήματος του χαμάμ και του γειτονικού σπιτιού, ενώ κάποια άλλα παραμένουν ημικατεστραμμένα και ανοικοδόμητα (στην ανωδομή τους) μέχρι σήμερα, που παρά τις όποιες πρόσφατες διαμορφώσεις διαιωνίζουν την ακατάστατη (έως αδιάφορη αρχιτεκτονικά) εικόνα του σημαντικού αυτού δρόμου. Ανάλογη ακαταστασία επικρατεί και στο κυκλοφοριακό του, εντός τουριστικής περιόδου μάλιστα κι αυτό δε μπορεί να δικαιολογηθεί λόγω του ταμπεραμέντου μας φυσικά. Να ελπίσουμε ότι κάτι θα αλλάξει στο μέλλον;
Στην πρώτη φωτογραφία, η στιγμή που οι επίσημοι περνούν την οδό Χάληδων προχωρώντας για το Φιρκά, κατά την επίσημη ημέρα της Ένωσης της Κρήτης (1-12-1913). Διακρίνονται τα χαρακτηριστικά βενετσιάνικα ανοίγματα του γωνιακού διώροφου κτηρίου, που αργότερα χάθηκε στους βομβαρδισμούς.
Στη δεύτερη, καρτ ποστάλ των αρχών της δεκαετίας του ’30 με τα λεωφορεία της εποχής στη διασταύρωση της Χάληδων με την πλατεία Νέων Καταστημάτων (1866).
Στην τρίτη, λεπτομέρεια από την έβδομη φωτογραφία του προηγούμενου δημοσιεύματος μας. Το κτήριο που “μπαίνει” από αριστερά λίγο στο δρόμο είναι ίσως κτισμένο από τη βενετοκρατία, τότε που ο δρόμος τερμάτιζε κάπου εκεί. Θύμα κι αυτό των βομβαρδισμών, με την ευκαιρία των οποίων ρυμοτομήθηκε. Σήμερα σώζεται μέρος των θολωτών χώρων του ισογείου του που στεγάζουν καταστήματα. Θα δούμε κι άλλες φωτογραφίες απ’ αυτό παρακάτω.
Στην τέταρτη και την πέμπτη, η αρχή της Χάληδων με το μέγαρο του “Χρυσοστόμου” αμέσως μετά τους βομβαρδισμούς του ’41. Ένα από τα τραγικότερα θύματα αυτών των βομβαρδισμών ήταν η πολύτιμη βιβλιοθήκη του ιστορικού αυτού συλλόγου, η μοναδική την εποχή εκείνη στα Χανιά, με τα χειρόγραφα και τα σπάνια βιβλία της. Στο δεξιό μέρος της τέταρτης φωτογραφίας διακρίνεται λίγο ό,τι έχει απομείνει από αυτά…
Στην έκτη, το βομβαρδισμένο κτήριο στη γωνιά με την Μπαλαντίνου το 1943, τραβηγμένο από Γερμανό στρατιωτικό.
Στην έβδομη, λίγο παρακάτω, τα βομβαρδισμένα κτήρια στην αρχή της Χάληδων το καλοκαίρι του 1941. Από ανάρτηση στο διαδίκτυο (αρχείο Μανώλη Ψυλλάκη).
Στην όγδοη, η εικόνα του ίδιου δρόμου ελάχιστα βορειότερα, στο ύψος του μισογκρεμισμένου χαμάμ, τραβηγμένη την ίδια περίοδο.
Στην ένατη, η πρόσοψη των κτηρίων βόρεια από την είσοδο των “Καταστημάτων της Χριστ. Κοινότητας” σε εκδήλωση (εορτασμός της Ενωσης;) στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Το σύνολο, μαζί με το “Θόλο” και το Παρθεναγωγείο, είχε διασωθεί με ελάχιστες φθορές από τους βομβαρδισμούς, δε γλύτωσε όμως από τη βούληση για μεγαλομανή αύξηση του μεγέθους της πλατείας, προκειμένου να πραγματοποιούνται εκεί οι κάθε λογής παρελάσεις και εορτασμοί με τη μεγαλύτερη δυνατή άνεση. Έτσι, το ιστορικό αυτό κτηριακό σύνολο επιβίωσε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60…
Τέλος στη δέκατη, ο ίδιος δρόμος στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Τα κτήρια αριστερά είναι υπολείμματα του βομβαρδισμένου κτηρίου που είδαμε στις προηγούμενες φωτογραφίες. Σήμερα δεν είναι πλέον τα ίδια, αφού αναδιαμορφώθηκαν άλλη μια φορά στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Καρτ ποστάλ της ίδιας “αρχαϊκής” τουριστικά δεκαετίας, με τα χαρακτηριστικά αυτοκίνητα της εποχής, όπως το διερχόμενο OPEL Olympia…
