■ Πρόταση του π. δηµάρχου Σφακίων για να τιµηθεί Αµερικανός σωτήρας των προσφύγων
Την ανάγκη να τιµηθεί ο «Αµερικανός πρωτεργάτης της διάσωσης των Ελλήνων της Σµύρνης µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή», Asa K. Jennings, διατυπώνει σε πρότασή του προς τον ∆ήµο Χανίων και την Αδελφότητα Μικρασιατών Ν. Χανίων «Ο Αγιος Πολύκαρπος», ο π. δήµαρχος Σφακίων Σήφης Λύκος.
Ο κ. Λύκος υπογραµµίζει «τη σπουδαιότητα της αναγνώρισης της προσφοράς του Jennings» ως ένα «σύµβολο ανθρωπιάς, ιστορικής µνήµης και διεθνούς συνεργασίας» και επισηµαίνει τις τιµές που έχουν αποδώσει στον συγκεκριµένο άνθρωπο οι ∆ήµοι Βόλου και Καβάλας.
Ειδικότερα, ο κ. Λύκος αναφέρει ότι ο Asa K. Jennings, που υπηρέτησε ως αξιωµατούχος της YMCA (Young Men’s Christian Association) στη Σµύρνη, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάσωση περίπου 300.000 Ελλήνων από τη Σµύρνη το 1922, χρησιµοποιώντας πλοία για να τους µεταφέρει σε ασφαλή µέρη.
Επίσης, ο Jennings όπως τονίζει «ενσαρκώνει τις αξίες του ανθρωπισµού και της ανιδιοτελούς προσφοράς» καθώς η «η διάσωσή του ξεπέρασε τα πολιτικά, εθνικά ή θρησκευτικά σύνορα, δίνοντας έµφαση στον άνθρωπο».
Ο κ. Λύκος επισηµαίνει ακόµα την «αυτοθυσία και ανιδιοτέλεια» µε την οποία ενήργησε ο Asa K. Jennings καθώς «παρά το γεγονός ότι δεν ήταν στρατιωτικός ή κυβερνητικός παράγοντας, ο Jennings ανέλαβε προσωπικό ρίσκο και δούλεψε ανιδιοτελώς για να οργανώσει έναν στόλο πλοίων, µε σκοπό να διασωθούν χιλιάδες ζωές».
Επιπλέον, ο π. δήµαρχος Σφακίων τονίζει ότι το παράδειγµα του Αµερικανού µεθοδιστή πάστορα συνιστά ένα σύµβολο «διεθνούς συνεργασίας και πραγµατικής ελληνικής-αµερικανικής φιλίας», ενώ καθώς «ο ρόλος του Jennings παρέµεινε για χρόνια άγνωστος ή υποτιµηµένος και από την επίσηµη Ελληνική Πολιτεία και από τους Έλληνες ιστορικούς, η απόδοση τιµών σε αυτόν σηµατοδοτεί την αναγνώριση της προσφοράς του και την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας».
Ο κ. Λύκος στην ανοιχτή επιστολή – πρόταση προς τους φορείς των Χανίων για να τιµήσουν τον Jennings, κάνει εκτενή αναφορά στα ιστορικά γεγονότα της µικρασιατικής τραγωδίας, ενώ σηµειώνει και τις επιδράσεις που είχε αυτή για την Κρήτη καθώς 27.000 πρόσφυγες κατέφυγαν στο νησί µετά την καταστροφή.
Αναφέρεται ακόµα στην εγκατάστασή τους στα Χανιά, ενώ στηλιτεύει το γεγονός ότι δεν έχουν «φωτιστεί» όπως θα έπρεπε, οι συνθήκες και οι παράγοντες που συνετέλεσαν να σωθούν οι άνθρωποι αυτοί από τον στρατό του Κεµάλ.
«Ο ΑΠΟ ΘΕΟΥ JENNINGS»
Για τα γεγονότα και τη δράση του Jennings τις δραµατικές ώρες της καταστροφής της Σµύρνης, ο κ. Λύκος αναφέρεται αναλυτικά και µε παραποµπές στην επιστολή του. Παρουσιάζουµε ένα απόσπασµα: «Ο 45χρονος Asa Kent Jennings ήταν Αµερικάνος µεθοδιστής πάστορας που εργάζονταν στο Παράρτηµα της Χριστιανικής Αδελφότητος Νέων (ΧΑΝ) της Σµύρνης. Το ύψος του δεν ξεπερνούσε το 1,60 µέτρα και υπέφερε από µία σπάνια νόσο που του παραµόρφωσε την σπονδυλική στήλη, µε αποτέλεσµα να φοράει συνεχώς µία εξάρτηση για την στήριξη της πλάτης του. Ο Jennings απέδειξε ότι παρά την σωµατική του αναπηρία διέθετε ατσάλινη θέληση και άνευ ορίων ανθρωπιά. Πριν την πυρπόληση της πόλεως είχε προσφέρει καταφύγιο σε 1.000 Έλληνες πρόσφυγες σε δύο κτήρια ιδιοκτησίας της ΧΑΝ, τα οποία φύλασσαν Αµερικανοί πεζοναύτες. Στην συνέχεια κατόρθωσε να συναντηθεί µε τον Mustafa Kemal Ataturk, ο οποίος του επέτρεψε να µεταφέρει τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, δίνοντας του διορία 11 ηµερών. Εξασφάλισε την µεταφορά 2.000 προσφύγων στην Μυτιλήνη µε ένα ιταλικό εµπορικό, πληρώνοντας ο ίδιος τα “ναύλα” στον κυβερνήτη του πλοίου.
Όταν έφτασε στην Μυτιλήνη διαπίστωσε ότι υπήρχαν 20 ελληνικά φορτηγά τα οποία είχαν µεταφέρει τον ελληνικό στρατό και παρέµεναν ελλιµενισµένα. Ο Jennings ζήτησε από τον Έλληνα νοµάρχη να του παραχωρήσει τα πλοία για την µεταφορά των προσφύγων, αλλά δήλωσε αναρµόδιος. Το ίδιο ανέφερε και ο ανώτερος Έλληνας Στρατιωτικός ∆ιοικητής Υποστράτηγος Αθανάσιος Φράγκου. Για καλή του τύχη στο πρόσωπο του Πλοίαρχου Ιωάννη Θεοφανίδη, κυβερνήτου του θωρηκτού Κιλκίς, ο Jennings βρήκε τον άνθρωπο που στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Ο Έλληνας αξιωµατικός απέστειλε µε τον ασύρµατο του πλοίου αίτηµα προς τον Έλληνα πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο να χρησιµοποιηθούν όλα τα διατιθέµενα πλοία για την διάσωση των Ελλήνων κατοίκων της Σµύρνης, επισηµαίνοντας ότι ο Αµερικανός πάστορας είχε εξασφαλίσει την προστασία των πλοίων από τα πολεµικά των ΗΠΑ. Ο Τριανταφυλλάκος φοβούµενος ότι οι Τούρκοι θα χρησιµοποιούσαν τα πλοία για την κατάληψη των νησιών, δίσταζε να τα διαθέσει. Ο Jennings τον απείλησε ότι θα τον καταγγείλει δηµόσια ότι εγκατέλειψε τον ελληνικό πληθυσµό, έρµαιο στις ορέξεις των Τούρκων. Μετά από αυτό, ακολούθησε µια σειρά τηλεγραφηµάτων, προκειµένου να δοθεί η εντολή µε την οποία ετέθησαν στην διάθεση του “Ναυάρχου” Jennings όλα τα ελληνικά πλοία του Αιγαίου, µε αποστολή να πλεύσουν στην Σµύρνη, άνευ σηµαίας, για την µεταφορά των προσφύγων. Τους καπετάνιους που επικαλέστηκαν µηχανικές βλάβες προκειµένου να µην συµµετάσχουν στην διάσωση, ο δυναµικός Θεοφανίδης τους απείλησε µε άµεση παραποµπή στο ναυτοδικείο.
Σε µία πρωτόγνωρη και άγνωστη σε πολλούς επιχείρηση άνω των 300.000 Ελλήνων µεταφέρθηκαν µε ασφάλεια από την Σµύρνη στην Ελλάδα. Ο Αµερικάνος Πλοίαρχος Halsey Powell, κυβερνήτης του Αντιτορπιλικού Edsall, ως επικεφαλής των 12 αµερικανικών πολεµικών πλοίων που βρισκόντουσαν στην Σµύρνη, συνέβαλε αποφασιστικά στην αποµάκρυνση των προσφύγων. Ο αριθµός των εµπορικών πλοίων που χρησιµοποιήθηκαν ανήλθε τελικά σε 55. Οι Τούρκοι επέτρεψαν στον Jennings να µεταφέρει χριστιανούς και από την περιοχή του Πόντου και της Συρίας. Ο συνολικός αριθµός των προσφύγων από την Τουρκία ξεπέρασε το 1.300.000.
Η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από τον Jennings να συµµετέχει στην αντιπροσωπεία που στάλθηκε στην Λωζάννη για την υπογραφή της οµώνυµης συνθήκης, για θέµατα που αφορούσαν στον επαναπατρισµό των αιχµαλώτων πολέµου και των εκτοπισµένων. Για τις υπηρεσίες που προσέφερε το ελληνικό κράτος του απένειµε το Σταυρό του Τάγµατος του Σωτήρος και το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας. Η ελληνική κυβέρνηση απένειµε το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας στους κυβερνήτες των 12 αµερικανικών πολεµικών πλοίων που υποστήριξαν την όλη επιχείρηση.
Στις εγκυκλοπαίδειες του “Ηλίου”, “∆οµής” και “Πάπυρος larousse Britannica”, δεν περιλαµβάνεται το όνοµά του στο αντίστοιχο γράµµα. Στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους, για την δράση του αφιερώνονται δύο γραµµές: “…έπειτα από έντονες διπλωµατικές ενέργειες των ξένων, ανάµεσα στους οποίους πρωτοστάτησε ο υποδιευθυντής της ΧΑΝ στον Παράδεισο Asa Jennigs, στάλθηκαν τελικά ελληνικά πλοία από την Μυτιλήνη στην Σµύρνη…”. Η αναφορά δεν αποτυπώνει µε τίποτα το µέγεθος της προσφοράς του και τα πραγµατικά γεγονότα. Ο Asa Kent Jennings έγινε γνωστός από το βιβλίο του Αµερικανού Lou Ureneck που εκδόθηκε το 2015. “Η Μεγάλη Πυρκαγιά: Η Αποστολή ενός Αµερικανού για τη διάσωση θυµάτων της Πρώτης Γενοκτονίας του 20ου Αιώνα”. (The Great Fire: One American’s Mission to Rescue Victims of the 20th Century’s First Genocide. Lou Ureneck, 2015)».
Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Καταλήγοντας στην επιστολή του ο π. δήµαρχος Σφακίων καλεί τους ∆ήµο Χανίων και Αδελφότητα Μικρασιατών Ν.Χανίων «Ο Αγιος Πολύκαρπος» να λάβουν πρωτοβουλίες, ώστε:
– Να οργανώσουν εκδήλωση απόδοση τιµών στον Αµερικανό πρωτεργάτη της διάσωσης των Ελλήνων της Σµύρνης, Asa Kent Jennings.
– Να στήσουν µνηµείο (πιθανόν δίπλα στο υπάρχον Μνηµείο Μικρασιατικής Καταστροφής) αφιερωµένο στον Asa Kent Jennings.
– Να ονοµατίσουν οδό στην πόλη των Χανίων µε το όνοµα του Asa Kent Jennings και
– Να λάβουν πρωτοβουλίες και ενέργειες προς το Υπουργείο Παιδείας, ώστε να συµπεριληφθεί η αναφορά στο έργο του φιλέλληνα και πρωτεργάτη της διάσωσης των Ελλήνων της Σµύρνης, Asa Kent Jennings, στη σχολική ύλη της Α’βάθµιας και Β’βάθµιας εκπαίδευσης.
