Η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, 2η τη τάξη Μονή ανάµεσα στις 20 Ιερές Μονές της αθωνικής πολιτείας, βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της χερσονήσου και είναι αφιερωµένη στον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου.
Ο χρόνος ίδρυσης της Μονής και η προέλευση της ονοµασίας της δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί. Σύµφωνα µε την παράδοση, η Μονή ιδρύθηκε στο τέλος του 4ου αιώνα από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α’ από ευγνωµοσύνη προς τη Θεοτόκο που έσωσε το γιο του, ο οποίος ταξιδεύοντας, παιδί ακόµα, ναυάγησε κοντά στις ακτές της χερσονήσου του Άθωνα και µεταφέρθηκε θαυµατουργικά στη στεριά κοντά σε µια βάτο – έτσι ονοµάστηκε το µοναστήρι Βάτο – παίδιον.
Και η ονοµασία όµως Βάτο-πέδιον προτιµάται πολλές φορές και εξηγείται και αυτή από τις πολλές βάτους που υπάρχουν στο πεδινό µέρος που απλώνεται µπροστά από τη Μονή. Σε παλαιότερα δε έγγραφα η Μονή ονοµάζεται και «Λαύρα του Βατοπεδίου» ή «Μεγάλη Μονή του Βατοπεδίου».
***
Ιστορικά η ίδρυση της Μονής τοποθετείται στο 2ο µισό του 10ου αιώνα και µε αυτή συνδέονται τα ονόµατα τριών µοναχών από την Ανδριανούπολη, των Αθανασίου, Νικολάου και Αντωνίου, οι οποίοι ήρθαν στον Άθωνα την εποχή του Οσίου Αθανασίου µε σκοπό να µονάσουν κοντά του. Ο Όσιος µετά από λίγο τους έστειλε στην περιοχή της σηµερινής Μονής Βατοπεδίου, όπου πολύ νωρίτερα υπήρχαν ασκητές σε ένα ή περισσότερα κελιά, τα οποία οι τρεις αυτοί µοναχοί ένωσαν και συνέστησαν το µοναστήρι. Στο Α’ Τυπικό του Αγίου Όρους (972) η Μονή δεν αναφέρεται καθόλου, ενώ σε µια Πράξη του Πρώτου Θωµά το έτος 985, υπογράφει ο Νικόλαος ως ηγούµενος της Μονής Βατοπεδίου. Από τα παραπάνω µπορούµε να υποθέσουµε µε κάποια βεβαιότητα ότι η ίδρυση της Μονής θα πρέπει να τοποθετηθεί µεταξύ των ετών 972 και 985.
Στη συνέχεια και σύµφωνα µε το Β’ Τυπικό του Αγίου Όρους (1046), ανεβαίνει ιεραρχικά στη 2η θέση ανάµεσα στις 20 Μονές, γίνεται πολυάνθρωπο και οικονοµικά ανεξάρτητο µοναστήρι και
ανάµεσα σε άλλα, αποκτά και το δικαίωµα να αποστέλλει για ένα διάστηµα τον ηγούµενε του στις Καρυές µε τέσσερις συνοδούς. Οι Κοµνηνοί αυτοκράτορες κατόπιν, βοηθούν πολύ το Βατοπέδι όπως φαίνεται και από ένα χρυσόβουλο του Μανουήλ Α’.
Στα τέλη του 12ου αιώνα ήρθαν να µονάσουν στη Μονή οι Σέρβοι µοναχοί Συµεών και Σάββας, οι οποίοι συνετέλεσαν και στην ανέγερση νέων οικοδοµών. Το καθολικό της Μονής είναι κτίσµα του 10ου αιώνα, φυσικά µε µερικές αλλαγές και προσθήκες και τιµάται στην εορτή του Ευαγγελισµού της Θεοτόκου. Ακολουθεί ως προς το σχήµα το βυζαντινό αγιορείτικο τύπο, όπως το καθολικό της Μεγίστης Λαύρας. Νεότερος είναι ο εξωνάρθηκας του ναού που προστέθηκε ανοιχτός και διώροφος το έτος 1426 και το κωδωνοστάσιο ένα χρόνο µετά. Το σηµερινό ξυλόγλυπτο τέµπλο κατασκευάστηκε το 1788, αλλά στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου σώζεται ένα µικρό τµήµα από το παλαιό µαρµάρινο και χαµηλό τέµπλο που προέρχεται από τη βυζαντινή εποχή.
Η τοιχογράφηση του Καθολικού, σύµφωνα µε µια επιγραφή, έγινε στις αρχές του 14ου αιώνα και µάλιστα στα χρόνια του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ και του ιεροµονάχου Αρσενίου. Οι πρώτες όµως τοιχογραφίες δέχτηκαν δύο νεότερες επιζωγραφίσεις το 1739 και το 1819 που µείωσαν κάπως την αρχική τους αξία. Ωστόσο, µπορεί κανείς να διακρίνει κάτω από τα άτονα χρώµατα των επιζωγραφίσεων, τα χαρακτηριστικά της λεγόµενης Μακεδονικής σχολής του Μανουήλ Πανσελήνου, ειδικά στις παραστάσεις του Μυστικού ∆είπνου, της Προδοσίας, των Παθών. Οι νεότερες τοιχογραφίες του εξωνάρθηκα εκτελέστηκαν µετά το κτίσιµό του και επιζωγραφήθηκαν και αυτές το 1819.
Στον ναό διασώζονται και ορισµένα αξιόλογα ψηφιδωτά από τη βυζαντινή εποχή που είναι τα µοναδικά στο είδος τους στο Άγιο Όρος. Είναι η παράσταση του Ευαγγελισµού της Θεοτόκου πάνω από τα κιονόκρανα των δύο ανατολικών κιόνων του κυρίως ναού, η παράσταση της ∆εήσεως, στο τύµπανο της εισόδου της λιτής και πάλι παράσταση του Ευαγγελισµού, κάτω από αυτή.
Επίσης του Αγίου Νικολάου, νεότερη, στο υπέρθυρο του οµώνυµου παρεκκλησίου. Τέλος αξίζει να αναφέρουµε και το θαυµάσιο µαρµαροθέτηµα στο δάπεδο του Καθολικού.
Εκτός όµως από τον κεντρικό αυτό ναό, η Μονή διαθέτει ένα µεγάλο αριθµό από παρεκκλήσια, από τα οποία 5 είναι ενσωµατωµένα στο Καθολικό: τα παρεκκλήσια του Αγίου Νικολάου και του Αγίου ∆ηµητρίου, δεξιά και αριστερά της λιτής, το παρεκκλήσιο της Παναγίας Παραµυθίας, πάνω περίπου από αυτό του Αγίου ∆ηµητρίου, των Αρχαγγέλων και της Αγίας Τριάδος, δεξιά και αριστερά στα κατηχούµενα. Από αυτά, το παρεκκλήσιο της Παναγίας Παραµυθίας, όπου γίνονται και οι κουρές των νέων µοναχών, κτίστηκε και αγιογραφήθηκε το έτος 1678 µε έξοδα του επισκόπου Λαοδικείας Γρηγορίου. Έξω από τον ναό, στην αυλή της Μονής υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, αυτό της Αγίας Ζώνης, το οποίο ονοµάστηκε έτσι από την Τίµια Ζώνη της Παναγίας που φυλάσσεται στο Ιερό Βήµα του Καθολικού και το παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων, αγιογραφηµένα και τα δύο.
Στις σειρές των κελιών υπάρχουν 12 ακόµα παρεκκλήσια, από τα οποία µόνο ένα, αυτό του Αγίου Ανδρέα, φέρει τοιχογραφίες. Τέλος, έξω από τον περίβολο της Μονής βρίσκονται πολυάριθµα άλλα, όπως το παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων στο κοιµητήριο, των Αγίων Πάντων (ερειπωµένο στο αµπέλι της Μονής), του Αγίου Μοδέστου, του Αγίου Νικολάου, και άλλα.
Η Ιερά Μονή Βατοπεδίου είναι πολύ πλούσια σε κειµήλια και διαθέτει ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα σκευοφυλάκια του Αγίου Όρους. Κυριότερο κειµήλιο η Αγία Ζώνη της Θεοτόκου, την οποία πήρε από τη Μονή Βλαχερνών και έπειτα την Αγιά Σοφιά, ο ηγεµόνας της Σερβίας Λάζαρος Α’ και στη συνέχεια τη δώρισε στη Μονή Βατοπεδίου.
Στη Μονή φυλάσσονται επίσης πολλά και σπάνια κειµήλια, αξιόλογες φορητές εικόνες όπως της Σταυρώσεως και της Αγίας Άννας, ψηφιδωτές, χρυσοκέντητα ιερά άµφια, εκκλησιαστικά σκεύη, χειρόγραφα Ευαγγέλια και πλήθος από άλλα σπάνια αντικείµενα. Στο Ιερό Βήµα του Καθολικού φυλάσσονται τεµάχια του Τιµίου Ξύλου, λείψανα Αγίων, δύο εικονίδια, δηλαδή ένα δίπτυχο του Χριστού και της Θεοτόκου γνωστό ως «νινία της Θεοδώρας», µέρος του καλάµου µε το οποίο προσέφεραν στο Χριστό το σφουγγάρι µε το ξύδι κατά τη Σταύρωση και άλλα.
Αξίζει όµως να σταθούµε και στις επτά θαυµατουργές εικόνες της Παναγίας, οι οποίες διασώζονται στην Ιερά Μονή, µε τις χαρακτηριστικές ονοµασίες τους:
– Παναγία η Βηµατάρισσα, εφέστιος εικόνα της Μονής
– Παναγία η Παντάνασσα
– Παναγία η Αντιφωνήτρια
– Παναγία η Εσφαγµένη
– Παναγία η Ελαιοβρύτισσα
– Παναγία η Παραµυθία
– Παναγία η Πυροβοληθείσα
***
Παναγία η Βηµατάρισσα
Η Παναγία η Βηµατάρισσα ή Κτητόρισσα, είναι η εφέστιος εικόνα της Μονής και βρίσκεται τοποθετηµένη στο σύνθρονο του Ιερού Βήµατος στο Καθολικό. Κατά την παράδοση, την εικόνα αυτή βρήκε ο Αρκάδιος, γιος του αυτοκράτορα Μεγάλου Θεοδοσίου, όταν µεταφέρθηκε θαυµατουργικά µε επέµβαση της Θεοτόκου, ναυαγός ων, κάτω από µία βάτο στη στεριά, στο σηµείο όπου και χτίστηκε µετέπειτα η Μονή. Με την εικόνα αυτή σχετίζεται το θαύµα που έγινε το 10ο αιώνα, όταν Άραβες πειρατές επέδραµαν στη Μονή. Τότε ο ιεροδιάκονος Σάββας πρόλαβε και έριξε την εικόνα της Παναγίας στο πηγάδι κάτω από την Αγία Τράπεζα µαζί µε τον Σταυρό του Μεγάλου Κωσταντίνου και µία λαµπάδα αναµµένη που πάντοτε έκαιγε µπροστά στην εικόνα. ∆εν πρόλαβε όµως ο ίδιος να διασωθεί και οι πειρατές τον συνέλαβαν και τον πούλησαν αιχµάλωτο στην Κρήτη. Όταν µετά από εβδοµήντα χρόνια, επί Νικηφόρου Φωκά, ελευθερώθηκε η Κρήτη, υπέργηρος ο ιεροδιάκονος Σάββας επέστρεψε στη Μονή. Εκεί, υπέδειξε στον τότε ηγούµενο της Μονής, Νικόλαο, να ανοίξουν το πηγάδι όπου – ω του θαύµατος – βρήκαν την εικόνα και τον Σταυρό όρθια πάνω στο νερό και τη λαµπάδα αναµµένη, όπως ακριβώς ήταν όταν την έριξε µέσα πριν από εβδοµήντα χρόνια.
Ήταν ένα διπλό θαύµα: και τα ιερά αντικείµενα παρέµειναν µέσα στο πηγάδι αναλλοίωτα για εβδοµήντα χρόνια από την πρόνοια της Παναγίας, αλλά και η λαµπάδα έκαιγε για εβδοµήντα τόσα χρόνια χωρίς να εξαντλείται! Έκτοτε εις ανάµνηση του θαύµατος, ψάλλεται Παρακλητικός Κανόνας προς την Υπεραγία Θεοτόκο κάθε ∆ευτέρα απόγευµα, και κάθε Τρίτη τελείται στο καθολικό Θεία Λειτουργία, ενώ σε όλες τις λιτανείες της Μονής πρωτοστατεί αυτή η εικόνα της Παναγίας. Η Παναγία Βηµατάρισσα τιµάται την Τρίτη της ∆ιακαινησίµου, όπου και γίνεται µεγάλη λιτανεία γύρω από την Μονή προς τιµή της εικόνας.
Παναγία η Παραµυθία
Παλιά υπήρχε η συνήθεια, βγαίνοντας οι πατέρες από το καθολικό µετά την ακολουθία του Όρθρου, να ασπάζονται αυτή την εικόνα και ο ηγούµενος να παραδίδει τα κλειδιά της Μονής στον θυρωρό για να ανοίξει τις πύλες µετά τις βραδινές ώρες. Η παράδοση αναφέρει ότι µία µέρα στα βυζαντινά ακόµη χρόνια, δίνοντας ο ηγούµενος στον θυρωρό τα κλειδιά άκουσε τα εξής λόγια από την εικόνα: «Μην ανοίγετε σήµερα τις πύλες της Μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές». Η φωνή επανέλαβε για δεύτερη φορά τα ίδια λόγια. Στρέφοντας το βλέµµα του προς τα εκεί, ο ηγούµενος είδε τον Ιησού και την Παναγία να έχουν ζωντανέψει και το Θείο βρέφος να απλώνει το χέρι του και να σκεπάζει το στόµα της µητέρας του λέγοντας: «Μη µεριµνάς Μητέρα, γι’ αυτούς τους αµαρτωλούς µοναχούς. Άφησέ τους να τιµωρηθούν από τους πειρατές, τους αξίζει». Αλλά η Παναγία πιάνοντας το χέρι του Χριστού και στρέφοντας ελαφρά το κεφάλι επανέλαβε τα ίδια λόγια. Οι µοναχοί αµέσως έτρεξαν στα τείχη και διαπίστωσαν ότι πειρατές είχαν περικυκλώσει τη µονή και περίµεναν το άνοιγµα της πύλης για να τη λεηλατήσουν. Εξαιτίας όµως της θαυµατουργής επεµβάσεως της Παναγίας, η Μονή σώθηκε. Η εικόνα έκτοτε διατήρησε τις τελευταίες κινήσεις των Θείων προσώπων. Μετά από αρκετά χρόνια, κατά τον 16ο αιώνα, οι πατέρες έχτισαν ιδιαίτερο παρεκκλήσιο, αφαίρεσαν την εικόνα από τον τοίχο και τη µετέφεραν εκεί. Τιµάται κάθε χρόνο στις 21 Ιανουαρίου µε το παλαιό ηµερολόγιο, ηµέρα κατά την οποία η εικόνα µεταφέρεται από το παρεκκλήσιο µε λιτανεία στο Καθολικό, όπου και παραµένει µέχρι 1 Φεβρουαρίου, παραµονή της Υπαπαντής, οπότε και επιστρέφει στη θέση της.
Παναγία η Εσφαγµένη
Η θαυµατουργή αυτή εικόνα είναι τοιχογραφία του 14ου αιώνα και βρίσκεται στο νάρθηκα του παρεκκλησίου του Αγίου ∆ηµητρίου, το οποίο είναι ενσωµατωµένο στο Καθολικό της Μονής.
Από το «Προσκυνητάριον του Βατοπαιδίου» στο κεφάλαιο «Περί της ιεράς Εικόνας της Εσφαγµένης και του παρ’ αυτής εξαίσιου τερατουργήµατος» πληροφορούµαστε το θαύµα:
Ένας ιεροδιάκονος που εκτελούσε το διακόνηµα του εκκλησιαστικού στο Καθολικό, λόγω του διακονήµατός του, αλλά και επειδή ήταν λίγο θυµώδης, καθυστερούσε και έφθανε στην τράπεζα κάθε µέρα µε καθυστέρηση. Κάποτε ο τραπεζάρης αρνήθηκε να του δώσει φαγητό λόγω της καθυστέρησης. Ο ιεροδιάκονος αγανακτισµένος επέστρεψε στον ναό και είπε τα εξής µπροστά στην εικόνα της Παναγίας: «Μέχρι πότε θα σε υπηρετώ και θα κοπιάζω κι εσύ δεν θα µεριµνάς ούτε για την τροφή µου;»
Και παίρνοντας ένα µαχαίρι το χτύπησε στο πρόσωπο της Παναγίας, στο µάγουλο κάτω από το µάτι, και από το σηµείο εκείνο, σαν να ήταν ζωντανή, άρχισε να τρέχει αίµα, ενώ εκείνος αµέσως τυφλώθηκε κι έπεσε κάτω σαν τρελός. Στην κατάσταση αυτή, ζήτησε από τον ηγούµενο της Μονής να παραµείνει στο στασίδι ακριβώς απέναντι από την εικόνα και κλαίγοντας να ζητά από την Παναγία να τον συγχωρέσει. Μετά την παρέλευση τριών ετών εµφανίστηκε η Παναγία στον ηγούµενο και του ανήγγειλε ότι χαρίζει την υγεία στον ιεροδιάκονο, αλλά το χέρι που διέπραξε την ιεροσυλία θα τιµωρηθεί. Πράγµατι, όταν ο ιεροδιάκονος κοιµήθηκε, στην ανακοµιδή του λειψάνου του αντίθετα µε όλο του το σώµα που είχε λιώσει, το δεξί του χέρι παρέµενε αναλλοίωτο και φυλάσσεται έτσι ως σήµερα. Κάποτε ένας ιερέας επισκέπτης – προσκυνητής της Μονής αµφισβήτησε το θαύµα και έβαλε το δάχτυλό του στο σηµείο της εικόνας που ήταν η πληγή στο πρόσωπο της Παναγίας από το µαχαίρι. Αµέσως άρχισε να τρέχει αίµα. Ο ιερέας έντροµος έτρεξε να βγει από το Καθολικό, όµως δεν πρόλαβε καν και έπεσε νεκρός.
Ακόµα ένα θαύµα της εικόνας αυτής έγινε στις µέρες µας. Ένας Έλληνας γιατρός επισκέφτηκε το Άγιο Όρος και τη Μονή µε το γιο του. Κατά τη στιγµή που ο γιατρός προσκυνούσε την εικόνα, το παιδί του ασυναίσθητα ακούµπησε στην άκρη της εικόνας µε το χέρι του και κοιτάζοντας την εικόνα αναρωτήθηκε προς τον πατέρα του: «Άραγε είναι αλήθεια το περιστατικό αυτό;» Μόλις το παιδί πήρε το χέρι του από την εικόνα για να προχωρήσουν παρακάτω, το χέρι του ήταν γεµάτο αίµατα.
Παναγία η Ελαιοβρύτισσα
Η εικόνα αυτή χρονολογείται στον 14ο αιώνα και βρίσκεται στο δοχειό της Μονής. Από εκεί µεταφέρεται στο καθολικό κάθε χρόνο την Παρασκευή της ∆ιακαινησίµου, ηµέρα κατά την οποία εορτάζει. Η παράδοση αναφέρει το εξής θαύµα: Σε µία περίοδο έλλειψης λαδιού στη Μονή, ο όσιος Γεννάδιος, δοχειάρης της Μονής, άρχισε να οικονοµεί το λάδι δίνοντας µόνο για χρήση της εκκλησίας. Ο µάγειρας όµως σύντοµα διαµαρτυρήθηκε στον ηγούµενο, και ο τελευταίος διέταξε τον όσιο να δίνει αφειδώς λάδι στην αδελφότητα, ελπίζοντας στην πρόνοια της Κυρίας Θεοτόκου. Όταν µία µέρα πήγε στο δοχειό ο όσιος Γεννάδιος, είδε το λάδι να ξεχειλίζει από τη λάρνακα και να έχει φθάσει ως την πόρτα. Έκτοτε η εικόνα έχει µία θαυµάσια ευωδία.
Παναγία η Πυροβοληθείσα
Πρόκειται για τοιχογραφία που βρίσκεται στο υπέρθυρο της εξωτερικής πύλης της Μονής. Κατά το 1822 µία οµάδα Τούρκων στρατιωτών έφθασε στην Μονή και ένας από αυτούς βλέποντας την εικόνα, την πυροβόλησε µε µία σφαίρα που τρύπησε το δεξί χέρι της Παναγίας. Αποτέλεσµα αυτής της πράξης του ήταν να παραφρονήσει ο ίδιος και να κρεµασθεί σε µία ελιά µπροστά στη Μονή. Βλέποντας οι άλλοι Τούρκοι τη θεία τιµωρία φοβήθηκαν και εγκατέλειψαν αµέσως τη Μονή. Επιπλέον, ο αρχηγός του τουρκικού αποσπάσµατος, όταν πληροφορήθηκε την πράξη του στρατιώτη, που ήταν και ανιψιός του, διέταξε να µην τον θάψουν, αλλά να τον αφήσουν άταφο ως κακούργο.
Παναγία η Παντάνασσα
Η θαυµατουργή αυτή εικόνα είναι φορητή εικόνα του 17ου αιώνα και βρίσκεται στο αριστερό προσκυνητάρι του βορειανατολικού κίονα του Καθολικού της Μονής. Σύµφωνα µε αφηγήσεις συγχρόνων Γερόντων της Μονής, το πρώτο περιστατικό που φανέρωσε ότι η εικόνα έχει ιδιαίτερη χάρη είναι το εξής γεγονός: Μία µέρα ένας νέος µπήκε στον ναό και πηγαίνοντας να προσκυνήσει την εικόνα, άστραψε ξαφνικά το πρόσωπο της Παναγίας ενώ µία αόρατη δύναµη τον έριξε καταγής. Μόλις συνήλθε, εξοµολογήθηκε µε δάκρυα στους πατέρες ότι ζούσε µακριά από τον Θεό και επιδιδόταν στην µαγεία. Έτσι η θαυµατουργική επέµβαση της Θεοτόκου έπεισε τον νέο να µετανοήσει, να εξοµολογηθεί, να αλλάξει ζωή και να γίνει άνθρωπος θεοφοβούµενος.
Η εικόνα αυτή έχει επίσης την ιδιότητα και τη χάρη από τον Θεό και τη Θεοτόκο, να θεραπεύει την ασθένεια του καρκίνου. Χαρακτηριστικό το ακόλουθο θαύµα: Πριν πολλά χρόνια επισκέφτηκε τη Μονή ένας Ρώσος ιεροµόναχος, ο οποίος πήρε πολλά µικρά χάρτινα αντίγραφα της εικόνας της Παναγίας Παντάνασσας και τα µοίρασε στο παιδικό ογκολογικό κέντρο στη Μόσχα. Εκεί µεταξύ των άλλων νοσηλευόταν και ο Μιχαήλ, ένα µικρό παιδί που έπασχε όπως και τα υπόλοιπα από καρκίνο, µε έντονα τα σηµάδια στο σώµα του. Μια µέρα, και ενώ ήταν µαζί του η µητέρα του αλλά και µία νοσοκόµα, ξαφνικά σταµάτησε η καρδιά του να χτυπά. Πριν προλάβουν η µητέρα του και η νοσοκόµα να καταλάβουν τι συµβαίνει, βλέπουν δύο ακτίνες φωτός να βγαίνουν από τη µικρή χάρτινη εικόνα που βρισκόταν στο κοµοδίνο δίπλα στο κρεβάτι του και να κατευθύνονται προς το παιδάκι. Αµέσως η καρδιά του παιδιού άρχισε να χτυπά και πάλι, ενώ είχαν εξαφανιστεί τα σηµάδια της ασθένειας από το σώµα του.
Έκτοτε είναι γνωστές και έχουν καταγραφεί από τους πατέρες της Μονής αναρίθµητες περιπτώσεις καρκινοπαθών που έχουν θεραπευθεί έως τις µέρες µας, µετά από παράκληση µπροστά στην Παναγία την Παντάνασσα. Τιµάται κάθε χρόνο στις 15 Οκτωβρίου µε το παλαιό ηµερολόγιο.
Παναγία η Αντιφωνήτρια
Πρόκειται για τοιχογραφία στον χώρο του «Μεσονυκτικού» του Καθολικού. Ονοµάσθηκε έτσι γιατί από αυτή την εικόνα ακούσθηκε µία φωνή, δηλαδή αντιφώνησε. Η παράδοση αναφέρει ότι επισκέφθηκε κάποτε τη Μονή η βασίλισσα Πλακιδία, κόρη του Μεγάλου Θεοδοσίου. Ενώ προχωρούσε µε σκοπό να µπει στο Καθολικό από την πλάγια µικρή πόρτα, άκουσε µία φωνή που προερχόταν από την εικόνα: «Στάσου και µην προχωρείς, γιατί τόλµησες ως γυναίκα και ήλθες σ’ αυτό τον τόπο; Εδώ η µοναδική βασίλισσα είµαι εγώ». Έντροµη τότε η βασίλισσα ζήτησε συγχώρεση από την Παναγία και αναχώρησε αµέσως από το Άγιον Όρος. Σε ανάµνηση εξάλλου του θαύµατος αυτού, ανήγειρε µε δικά της έξοδα το παρεκκλήσιο του Αγίου ∆ηµητρίου. Από το θαύµα αυτό, το οποίο έλαβε χώρα σε µια περίοδο που δεν ήταν ακόµα επίσηµα θεσµοθετηµένο το άβατο του Αγίου Όρους, γίνεται φανερή η επιθυµία της ίδιας της Παναγίας να µην εισέρχονται γυναίκες στο περιβόλι της.
Σηµείωση: το µεγαλύτερο µέρος του κειµένου αποτελεί αποµαγνητοφώνηση της ξενάγησης που γίνεται από µοναχό της Μονής Βατοπεδίου στους επισκέπτες προσκυνητές και την οποία είχε την ευλογία να καταγράψει φίλος Χανιώτης που πρόσφατα επισκέφτηκε το Άγιο Όρος. Επίσης στοιχεία λήφθηκαν από το βιβλίο «Το Άγιο Όρος – τα µοναστήρια και οι θησαυροί τους» του κ. Σωτήρη Καδά, Αρχαιολόγου, Εκδόσεις «Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.», Έτος 2005.
*Ο Εµµανουήλ Χατζηδάκης είναι ραδιοφωνικός παραγωγός
