Αυτές τις μέρες με τη λήξη του διδακτικού έτους, δημοσιεύονται και οι κατάλογοι των αριστούχων κατά σχολείο και τάξη, Είναι να χαίρεται κανείς αλλά και να απορεί τόσοι άριστοι! Από την άλλη, εκείνοι που για κάποια μονάδα ή ένα μικρότερο βαθμό, πώς αισθάνονται που χάνουν τα φώτα της δημοσιότητας και κυρίως κάποιες μαμάδες;
Οι παλαιότεροι απόφοιτοι των σχολείων, πρό του -90- θα θυμούνται ένα σχολείο, όπου η αξιολόγηση μέσω μιας σοβαρότερης διαδικασίας και γραπτών εξαμηνιαίων εξετάσεων προσέδιδαν άλλο κύρος και οι αριστούχοι μετριόνταν στα δάκτυλα της μιας χειρός κατά τάξη.
Προσωπικά, εκπαιδευτικός τεσσάρων δεκαετιών, είμαι υπέρ της αξιολόγησης αλλά ποιάς; Πώς και τι επιδιώκει. Απαντήσεις υπάρχουν.
Στα σχολείο της δεκαετίας του -60 και σχεδόν μέχρι το 90- συνοπτικά δε από εποχής Βενιζέλου, η σοβαρότητα των όποιων μεταρρυθμίσεων και κάθε αξιολόγηση, προσέδιδαν κύρος στο σχολείο -εκπαιδευτικό και μαθητές- με ανάλογο ανταπόκριση σε επαγγελματική εξέλιξη τόσο για τους αποφοίτους Λυκείων όσο και των ολίγων Πανεπιστημίων και Ανωτέρων σχολών.
Η κατάργηση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, ζημίωσε πρώτον τους καλούς δασκάλους και ισοπέδωσε κάθε προσφορά. Εδώ και τριάντα τόσα χρόνια το κράτος -η κοινωνία των φορολογουμένων- αδιαφορεί ποιος διδάσκει, τι αποτέλεσμα έχει η εκπαιδευτική διαδικασία πώς και τι βαθμολογείται. Οι μη αξιολογούμενοι διδάσκαλοι βαθμολογούν τους μαθητές, των οποίων οι περισσότερες γνώσεις αποκτώνται στα φροντιστήρια.
Οι απαιτήσεις μιας κοινωνίας για περισσότερα δικαιώματα, η συμπαράσταση των γονέων στις καταλήψεις – καταστροφές- των σχολείων, που υποκινούνταν από την «προοδευτικότητα» συνδικαλιστών και ράθυμων καθηγητών, απαξίωσαν το κύρος του σχολείου.
Αντε τώρα μετά από μια κατάληψη επαναστατημένων πιτσιρικάδων που έγιναν “ήρωες” ανεύθυνων βανδαλισμών, να επανέλθει το σχολείο σε ευνομία – πειθαρχία – όπως παλιότερα ο εσωτερικός κανονισμός επέβαλλε. Ακόμη και στα ελάχιστα σχολεία όπου με κόπο και προσωπική θυσία γινόταν κάτι καλύτερο, δεν μπορούσαν να ξεφύγουν από το γενικότερο κλίμα χαλάρωσης στην συμπεριφορά και την χαρισματική βαθμολογία.
Η πρώτη αποδόμηση αξιολόγησης, ήταν η κατάργηση του θεσμού του Γυμνασιάρχη – λυκειάρχη με την αντικατάσταση του από τον δ/ντή τετραετούς θητείας που έφθασε να εκλέγεται και από τους καθηγητές. Στα Πανεπιστήμια να εκλέγεται ο πρύτανης και από τους φοιτητές!
Η έννοια της βραβεύσεως των “αριστούχων” και πριν υπό παιδαγωγική αμφισβήτηση, όπως γινόταν και από το Υπουργείο κάθε χρόνο την 28η Οκτωβρίου, με την ουσιαστική κατάργηση των εξετάσεων, την μη απόρριψη μαθητών, οδήγησε σε ευτελισμό με τον πληθωρισμό αριστούχων.
Η απαίτηση της κοινωνίας για πανεπιστημιακούς τίτλους και η ρουσφετολογική ικανοποίηση από την πολιτεία, είχε αποτέλεσμα τη ίδρυση εκατοντάδων πανεπιστημιακών σχολών σχεδόν σε όλες τις πόλεις. Αριστούχοι κα και μη με την κατάργηση της βάσης του 10 και την εξέταση και σε απλές ερωτήσεις του στυλ, σωστό λάθος, εισάγονται σε σχολές φοιτητές και με βαθμό κάτω του 5 ήτοι ουσιαστικά με το ζόρι.
Η μεταρρύθμιση του 1964 εισήγαγε τον θεσμό του ακαδημαϊκού απολυτηρίου, ανεξάρτητο από το απολυτήριο του Λυκείου. Δεν τολμούν να τον επαναφέρουν. Κάποια καλά ιδιωτικά σχολεία των Αθηνών έχουν ένα είδος τέτοιου απολυτηρίου με το οποίο εγγράφεσαι δωρεάν σε καλά πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Ομως οι περισσότεροι δικοί μας που σπουδάζουν στο εξωτερικό και μάλιστα στις Ανατολικές χώρες φέρνουν αμφιβόλου ποιότητας και απόκτησης πτυχίων. Δεν γενικεύω απαξιωτικά, διότι και στα δικά μας πανεπιστήμια έχει λείψει από καιρό η ευρυθμία, αλλά οι σωστοί σπουδαστές βρίσκουν τον τρόπο και συνεχίζουν μεταπτυχιακά και μετά με τη λεγόμενη δια βίου μάθηση.
Πού είναι το πρόβλημα; Το πρόβλημα δεν είναι η βαθμολογία ή το πτυχίο αλλά πως ο μαθητής και ο φοιτητής θα μάθει να ερευνά, να σκέφτεται, πώς θ’ αποκτήσει αυτογνωσία. Σ’ αυτή την προσπάθεια αρκετοί εκπαιδευτικοί είχαμε τον τρόπο -και από το μάθημα του λεγομένου Επαγγελματικού προσανατολισμού- να δούμε τις όποιες δεξιότητες των παιδιών και καλλιεργώντας τη αυτογνωσία να εμπνεύσομε στα παιδιά τη αισιοδοξία στην προοπτική: άλλο η αξιολόγηση του σχολείου και άλλο ο στίβος της ζωής. Δυστυχώς στη απόφαση των νέων συχνά επεμβαίνει η οικογένεια, μερικές φορές καταστροφικά.
Προσωπικά νοιώθω υπερήφανος για εκείνα τα παιδιά τους μη “αρίστους” των σχολείων που λίγο νωρίτερα. Λίγο αργότερα βρήκαν το δρόμο στην αγροτική οικονομία, σε τεχνικά επαγγέλματα, σε επιχειρήσεις και καμμιά φορά μεταξύ σοβαρού και αστείου μου λένε «θυμάσαι κύριε τον τάδε χαμηλό βαθμό που μου έβαλες;», ακριβώς! Ηταν να σκεφτούμε την ασημαντότητα της βαθμολογίας και ότι η ζωή έχει την δική της αξιολόγηση. Αλλά και άλλα παιδιά με πανεπιστημιακά πτυχία να μου λένε «ξέρετε πόσο καλό μου έκανε η χαμηλότερη βαθμολογία». «Για μένα ήταν πείσμα να αποδείξω πώς κι εγώ άξιζα!».
Πάρα πολλοί επίσης νέοι επιστήμονες έχοντας πέρα από την βαθμολογία και αυτογνωσία και αγάπη για τον τόπο έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή μας – φτωχή άλλοτε σε επιστήμονες- και τιμούν με τον τρόπο αυτό αντιπροσφέροντας στην κοινωνία. Πολλές φορές κάποιοι από τους αριστούχους γίνονται τα θύματα μιας αγχώδους διαδικασίας που συνήθως επιβάλλεται και από την οικογένεια, σκληρού αγώνος και αποστήθισης όταν σε κάποιες σχολές -κοινωνικής καταξίωσης- για να εισαχθεί κανείς χρειάζεται το δέκατο του αρίστου! Σχολές ματαιόδοξης επιδίωξης αφού πλέον, επίσης είναι διαβατήριο στην ανεργία χωρίς συνειδητή επιλογή και άλλα πλην του βαθμού προσόντα.
Συνέπεια εξαιτίας των γενικευμένων πτυχιούχων πάντων των νεωτέρων και την αδυναμία αυτοσυνειδησίας ,η κορύφωση της ανεργίας.
Στρατιές πτυχιούχων των καθηγητικών σχολών ξέρουν, πως δε θα διορισθούν ποτέ και ο αγώνας τους για κάποιο φροντιστήριο, όπου θ’αποδείξουν την ικανότητά τους δια της βαθμολογίας του μαθητού στο δημόσιο σχολείο -γι’ αυτό και διαφημίζονται- τόσοι μαθητές μας αρίστευσαν και μπήκαν σε σχολές κ.λπ. Το μεγάλο κενό γεωργικών τεχνικών και προσφορά υπηρεσιών εργασιών, καλύπτουν επιτυχημένοι πια πρώην μετανάστες.
Εκπαιδευτικές αλλαγές επί μεταρρυθμίσεων, όπου ο κάθε υπουργός πειραματίζεται βάσει προσωπικής εν πολλοίς πολιτικής, διατηρώντας σε διαρκή αναστάτωση το ζητούμενο της παιδείας, επιδεινώνουν παρά βελτιώνουν τα πράγματα.
Θα μπορούσε να είχε προβλέψει κανείς ολοκληρωτική καταστροφή ήδη από τη δεκαετία του -90 αλλά αποδείχθηκε όπως και με την χρεωκοπία, ότι πέρα από κάθε πολιτική. διαθέτομε σαν λαός συνεκτικές πατριωτικές δυνάμεις αλληλεγγύης και αυτοπροστασίας.
Μεταρρύθμιση χωρίς τον εκπαιδευτικό είναι γράμμα κενό. Ποιο εκπαιδευτικό; Τον δάσκαλο ενός σχολείου όχι μόνο γνώσεων αλλά και φορέα αξιών παιδείας και πολιτισμού.
Αυτός ο δάσκαλος άσχετα πώς επιλέγεται, η τοποθέτησή του θα είναι σύμβαση να υπηρετήσει στο σχολείο και ευρύτερα την κοινωνία, τουλάχιστον για πέντε χρόνια. Η αξιολόγησή του θα είναι βάση για μόνιμο διορισμό και η όλη του συγκρότηση για αναβάθμιση και μετάθεση -εκπαιδευτικοί επισκέπτες αναπληρωτές- προσωρινοί και ταλαιπωρούμενοι τι να διδάξουν; αυτά που και το φροντιστήριο και το διαδίκτυο πλουσιοπάροχα προσφέρει;
Πρέπει όμως να αναγνωρισθεί από την πολιτεία και την κοινωνία παρά την όποια προβληματική ότι, σημαντικός αριθμός εκπαιδευτικών σε συνθήκες δύσκολες καταβάλλει υπερπροσπάθειες, υπάρχει ακόμη ένα φιλότιμο που συνέχει την εκπαιδευτική κοινότητα και πρωτοβουλίες που δείχνουν την δυνατότητα ενός άλλου σχολείου. Σε λίγες μέρες μέσα στη πανδημία του “ιού” πολλοί εκπαιδευτικοί Δημοτικών και Γυμνασίων κατάφεραν τα τηλεμαθήματα με τρόπο θαυμαστό.
Ιδού ευκαιρία αξιολόγησης σχολείων και εκπαιδευτικών. Στα πανεπιστήμια και στις άλλες σχολές – για πολλούς είναι δύσκολο με ελλιπείς γνώσεις να παρακολουθήσουν, όμως ορισμένοι επιμελείς και εργατικοί, αναδεικνύουν ερευνητικό και επιστημονικό έργο συγκρινόμενο με ανάλογα ιδρύματα κύρους στο εξωτερικό. Παράλληλα επιστημονικές εκδόσεις και σημαντικά βιβλία αναρίθμητα, δείχνουν ένα επίπεδο επιστήμης και κοινωνίας που δεν υπήρχε πριν 50 χρόνια. Δεν θα μπορούσε κανείς παρά ν’ αναφερθεί και στους χιλιάδες επιστήμονες που τα τελευταία χρόνια μετανάστευσαν- ένα κεφάλαιο που εκτός το ανθρώπινο δυναμικό είναι και ανυπολόγιστη οικονομική αφαίμαξη. Η πολιτεία που μας οδήγησε στη οικονομική χρεωκοπία έχει την πρώτη ευθύνη, από την άλλη, η έλλειψη αυτογνωσίας και ο μεγαλοϊδεατισμός μια ναρκισσευόμενης κοινωνίας, που νόμιζε μόνιμη την επίπλαστη ευημερία, δεν μπορούσε να συμπεριφερθεί παρά εγωιστικά μεταναστεύοντας, καίτοι η εις το εξωτερικό φυγή δεν είναι ό,τι καλύτερο, ιδιαίτερα για όσους είχαν και άλλες δυνατότητες να παραμείνουν εδώ. Άλλωστε δεν είναι τόσο καλύτερα τα πράγματα και στην Ευρώπη.
Συμπερασματικά βαθμοί και πτυχία πρέπει ν’άνταποκρίνωνται σε πραγματική γνώση του αντικειμένου σπουδών , σε διασύνδεση με την αγορά εργασίας, πράγμα ζητούμενο στον τρόπο λειτουργίας των Α.Ε.Ι.. Σε κάθε περίπτωση η γνώση και η επιστήμη είναι εφόδιο δημιουργικής αναζήτησης.
Και στη πιο μικρή κοινωνία και στα πλαίσια μιας γενικής ηθικής θα συναντήσομε ανθρώπους – επιχειρηματίες επιτυχημένους, χωρίς σοβαρά πτυχία και σπουδαίους διπλωματούχους ανέργους, αλλά και ανιδιοτελείς επιστήμονες κύρους και ανθρωπιάς. Η ζωή παραμένει το μεγάλο σχολείο. Οι γονείς να μην αγχώνουν τα παιδιά με βαθμοθηρία!
Δυστυχώς τα μέσα μαζικής επικοινωνίας εμπορευματοποιούν, διατηρούν και αυξάνουν την αγωνία των νέων μεγιστοποιώντας θέματα απλά που σε άλλες εποχές βιώνονταν από την μαθητική κοινότητα σε άγια σιωπή.
Αλλά «και το πάντων δεινότατον» οι Δήμαρχοι και οι Σύλλογοι δεν έχουν καμιά δουλειά για πελατειακούς λόγους και κενής επιδείξεως, να βραβεύουν ουσιαστικά ψυχολογικά και διχάζοντας -την όποια αξιολόγηση του σχολείου ή των πανελλαδικών εξετάσεων. Τις περισσότερες φορές απόντων των βραβευομένων, που με σύνεση και παραφράζοντας τον Καβάφη. «δεν τρέχουν στην εορτή, δεν ενθουσιάζονται από το στημένο θέαμα, γιατί γνωρίζουν τι κούφια λόγια είναι αυτές οι ευφημίες».
Δήμοι ή άλλοι φορείς να ενισχύσουν όσους νέους παραμένουν και δραστηριοποιούνται στον τόπο μας και αν πρέπει και πρέπει ν’ αποδίδουν επαίνους σ’ όσους -ασχέτως πτυχίων- επί μακρόν υπηρέτησαν και με τον τρόπο τους προσέφεραν στην κοινωνία.
Εχομε ανάγκη από πρότυπα και όχι από κούφια χειροκροτήματα.
