» Το σχέδιο αναζητά σανίδα σωτηρίας σε Ασφαλιστικά Ταµεία και καταθέσεις
Παρουσιάστηκαν µετά βαΐων και κλάδων στις 19 Μαρτίου 2025 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τόσο η Λευκή Βίβλος για το µέλλον της Ευρωπαϊκής Άµυνας και το Σχέδιο ReArm EUROPE όσο και η Ένωση Αποταµιεύσεων και Επενδύσεων.
Και τα δύο αυτά εργαλεία επί της ουσίας εντάσσονται στο πλαίσιο της «οικονοµίας πολέµου» που ήδη εδώ και ένα χρόνο τουλάχιστον έχει διακηρύξει επίσηµα η ΕΕ, όπως έχουµε ήδη αναλύσει.
Από την πλευρά του το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 20ης Μαρτίου 2025 επικύρωσε την εφαρµογή του πολεµοκάπηλου σχεδίου ReArm EUROPE ύψους 800 δισ. ευρώ για µια τετραετία όπως ακριβώς το εισηγήθηκε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κοµισιόν) Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην από 4/3/2025 επιστολή της προς το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο.
Στο πλαίσιο αυτό τονίστηκε ότι «σε συνέχεια των συµπερασµάτων του της 6ης Μαρτίου 2025 και υπό το πρίσµα της λευκής βίβλου για το µέλλον της ευρωπαϊκής άµυνας της 19ης Μαρτίου 2025, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο ζητεί να επιταχυνθούν οι εργασίες σε όλους τους άξονες προκειµένου να ενισχυθεί αποφασιστικά η αµυντική ετοιµότητα της Ευρώπης εντός της προσεχούς πενταετίας» (www.consilium.europa.eu 20/3/2025).
Σε σχέση µε τις πηγές χρηµατοδότησης του ReArm EUROPE η ηγεσία της ΕΕ αποφάσισε να βάλει χέρι στα αποθεµατικά των ασφαλιστικών ταµείων και στις τραπεζικές καταθέσεις των ευρωπαίων πολιτών προκειµένου να χρηµατοδοτηθούν οι ευρωπαϊκές πολεµικές βιοµηχανίες και όχι µόνο, όπως αποκάλυψα τόσο στις 10/3/2025 σε τηλεοπτική εκποµπή, όσο και µε σχετική αρθρογραφία (www.notismarias.gr 16/3/2025).
Αυτό συνοµολογήθηκε από την ίδια την πρόεδρο της Κοµισιόν που τόνισε µε νόηµα: «Πρέπει να διασφαλίσουµε ότι τα δισεκατοµµύρια των καταθέσεων των ευρωπαίων θα επενδύονται σε αγορές εντός της ΕΕ. Για τον λόγο αυτόν η ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (Capital Markets Union) είναι απολύτως πρωταρχικής σηµασίας (https://ec.europa.eu/commission 4/3/2024).
Και αυτό γιατί «θα µπορούσε µόνη της να προσελκύσει εκατοντάδες δισεκατοµµύρια επενδύσεων ετησίως στην ευρωπαϊκή οικονοµία ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της». Και η φον ντερ Λάιεν κατέληξε µε νόηµα: «Τώρα είναι η ώρα να δράσουµε. Θα προωθήσουµε µια Ανακοίνωση για την Ένωση Αποταµιεύσεων και Επενδύσεων (Savings and Investment Union). Υπολογίζω στην δική σας απαραίτητη υποστήριξη για ταχεία δράση».
Στη συνέχεια στις 19 Μαρτίου 2025 η Επίτροπος Maria Luis Albuquerque η οποία να τονιστεί είναι στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόµµατος της Πορτογαλίας, παρουσίασε σε όλη του την έκταση το περίφηµο σχέδιο για την Ένωση Αποταµιεύσεων και Επενδύσεων που φυσικά κινείται προς την παραπάνω κατεύθυνση (https://ec.europa.eu 19/3/2025).
Κατόπιν όπως προαναφέραµε τη σκυτάλη πήρε το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 20ης Μαρτίου 2025 που µε τη σειρά του επισήµανε ότι «έχοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιµετωπίζει η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, είναι εξαιρετικά σηµαντικό να δηµιουργηθούν πραγµατικά ολοκληρωµένες και βαθύτερες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, µε την επείγουσα υλοποίηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης. Μια πραγµατική Ένωση Αποταµιεύσεων και Επενδύσεων θα βοηθήσει να διοχετεύονται εκατοντάδες δισεκατοµµύρια ευρώ ετησίως για πρόσθετες επενδύσεις στην ευρωπαϊκή οικονοµία, συµβάλλοντας στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας, στη στρατηγική αυτονοµία και στην οικονοµική ασφάλεια της ΕΕ» (www.consilium.europa.eu 20/3/2025).
Και µπαίνοντας στο ψητό για τις καταθέσεις των ευρωπαϊκών νοικοκυριών και τα αποθεµατικά των ασφαλιστικών ταµείων αφού επισήµανε την ανάγκη «να πολλαπλασιαστούν οι ευκαιρίες για τους πολίτες», κάλεσε «την Επιτροπή, το Συµβούλιο και τα κράτη µέλη να προωθήσουν τις εργασίες που αποσκοπούν στη µεγαλύτερη συµµετοχή ιδιωτών επενδυτών στις κεφαλαιαγορές, παρέχοντας ευρωπαϊκές δυνατότητες επενδύσεων και αποταµίευσης, συµπεριλαµβανοµένων ενισχυµένων δυνατοτήτων για αποταµιευτικά και συνταξιοδοτικά προϊόντα σε επίπεδο ΕΕ, µε βάση βέλτιστες πρακτικές, και να το πράξουν εγκαίρως ώστε να µπορέσουν να ληφθούν αποφασιστικά µέτρα το 2025». Επιπλέον ζήτησε από την Επιτροπή «να προτείνει σύντοµα, εντός του 2025, βελτιώσεις στο υφιστάµενο πανευρωπαϊκό ατοµικό συνταξιοδοτικό προϊόν».
Και κατέληξε υπογραµµίζοντας «τη σηµασία της κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων για την ευρωπαϊκή αµυντική βιοµηχανία» καλώντας «την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόµενο αυξηµένης χρήσης των προγραµµάτων της ΕΕ, όπως µε την αξιοποίηση της εµπειρίας της συνιστώσας για τα κράτη µέλη του InvestEU, λαµβανοµένου υπόψη του ιδιαίτερου χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άµυνας ορισµένων κρατών µελών».
Οι παραπάνω επιλογές της ηγεσίας της ΕΕ δεν θα πρέπει να µας εκπλήσσουν καθώς τα αποθεµατικά των ασφαλιστικών εταιρειών αλλά και των διάφορων ασφαλιστικών ταµείων έχουν ήδη αξιοποιηθεί για τη χρηµατοδότηση της πολεµικής βιοµηχανίας µε αφορµή την ποσοτική χαλάρωση του Ντράγκι η οποία καθώς οδήγησε σε χαµηλά επιτόκια έσπρωξε τις ασφαλιστικές εταιρίες και τα συνταξιοδοτικά ταµεία στην αγκαλιά των πολυεθνικών του στρατιωτικο-βιοµηχανικού κατεστηµένου.
Ήδη από τις πρώτες µέρες της ποσοτικής χαλάρωσης οι ασφαλιστικές εταιρίες και τα συνταξιοδοτικά ταµεία εξεγέρθηκαν κατά του Ιταλού γιατί µε το φτηνό χρήµα και την καθήλωση των επιτοκίων οι ασφαλιστικές και τα συνταξιοδοτικά ταµεία µπήκαν σε περιπέτεια αφού είχαν επενδύσει τα κεφάλαια τους σε κρατικά οµόλογα που άρχισαν να χάνουν σε απόδοση όπως και οι αποταµιεύσεις τους, µε την Bild µάλιστα να παροµοιάζει τον Ιταλό ως κόµη ∆ράκουλα που ρουφάει τις καταθέσεις .
Και παρότι η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελµατικών Συντάξεων είχε έγκαιρα προειδοποιήσει για τις δυσµενείς συνέπειες που θα είχε το QΕ για τις ασφαλιστικές εταιρίες (www.reuters.com 1/6/2015) εντούτοις η ΕΚΤ δεν έβαλε νερό στο κρασί της.
Έτσι οι ασφαλιστικές προκειµένου να µην «βαρέσουν κανόνι» βρήκαν ένα κατ΄ εξοχήν µη-ηθικό πλην όµως πρόσφορο τρόπο να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους και τα αποθεµατικά τους τα οποία υποχρεωτικά πρέπει να διατηρούν. Στράφηκαν λοιπόν προς τη βιοµηχανία παραγωγής όπλων όπου οι αποδόσεις ήταν συµφέρουσες. Το ίδιο έπραξαν και τα συνταξιοδοτικά ταµεία πλην εξαιρέσεων όπως της Νορβηγίας, και επένδυσαν τα αποθεµατικά τους επίσης στη βιοµηχανία παραγωγής όπλων.
Μάλιστα για την Ισπανία ειδική µελέτη κατέδειξε ότι οι ισπανικές τράπεζες, στο διάστηµα της βασιλείας του Ντράγκι, µε το φτηνό χρήµα που πήραν από την ΕΚΤ διέθεσαν 11,9 δισ. ευρώ για τη χρηµατοδότηση της βιοµηχανίας όπλων της Ισπανίας (www.notismarias.com 21/12/2020). Επίσης 26 ισπανικές ασφαλιστικές χρηµατοδότησαν µε πάνω από 19,7 δισ. ευρώ την ισπανική βιοµηχανία όπλων, ενώ 16 ισπανικά συνταξιοδοτικά Προγράµµατα χρηµατοδότησαν την ισπανική βιοµηχανία όπλων µε 30,3 δισ. ευρώ.
Επιπλέον οι ισπανικές ασφαλιστικές και τα ισπανικά συνταξιοδοτικά προγράµµατα των τραπεζών είτε άµεσα είτε µέσω τραπεζών ή αµοιβαίων κεφαλαίων και άλλων χρηµατιστικών εργαλείων αγόρασαν επίσης κρατικά τουρκικά οµόλογα από τα οποία χρηµατοδοτούνται οι εξοπλισµοί του τουρκικού στρατού και η τουρκική πολεµική βιοµηχανία.
Παλιά τους τέχνη κόσκινο λοιπόν σε σχέση µε την αξιοποίηση των αποθεµατικών των ασφαλιστικών ταµείων για τη χρηµατοδότηση της πολεµικής βιοµηχανίας.
Πολύ δε περισσότερο τώρα καθώς o εµπορικός πόλεµος που κήρυξε ο Τραµπ σε ΕΕ και όχι µόνο επιβάλλοντας τσουνάµι δασµών θα οδηγήσει σε ύφεση την ευρωπαϊκή οικονοµία ροκανίζοντας τα έσοδα των προϋπολογισµών των κρατών µελών της ΕΕ και τη συνακόλουθη χρηµατοδότηση των στρατιωτικών τους εξοπλισµών στο πλαίσιο του ReArm Europe, όπως ανέλυσα στις 7/4/2025 σε σχετική τηλεοπτική εκποµπή.
*Ο Νότης Μαριάς, είναι καθηγητής Θεσµών
της ΕΕ στο Πανεπιστήµιο Κρήτης,
πρώην ευρωβουλευτής και βουλευτής Ηρακλείου
ΝΟΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ*
notismarias
@gmail.com
