ΗΛΙΑΣ Γ. ΓΑΒΡΙΛΑΚΗΣ
» Εκδ. Κλειδάριθμος, Ιούνιος 2019
Θεωρώ χρέος μου να γράψω δυο αράδες για ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του κ. Ηλία Γαβριλάκη. Νιώθω τιμή και συνάμα υποχρέωση για τα όσα προσέφερε στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης.
Aν και πέρασε πολύς χρόνος από τότε που μού το δώρισε, ήλθε -πιστεύω- ο κατάλληλος καιρός να ανταποκριθώ στην αγάπη του. Τον ευχαριστώ από καρδιάς για την πολύτιμη προσφορά του στην τοπική κοινωνία της πόλης μας και όχι μόνον, αλλά κυρίως διότι ο Αλέξης (ως άλλος Αλέξης Ζορμπάς) αποτυπώνει στο χαρτί μνήμες και στοχασμούς για τον βίο και την πολιτεία του… πάνω στη Γη!
Ο Ηλίας Γαβριλάκης, εξαίρετος ιατρός μαιευτήρας – γυναικολόγος, άσκησε την Ιατρική στα Χανιά, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε και με τη Δημοσιογραφία. Με το ψευδώνυμο «Γης» και γράφοντας την καθημερινή προσωπική του στήλη στην πρώτη σελίδα του «Κήρυκα», καταξιώθηκε στο χανιώτικο κοινό. Οι παρεμβάσεις του πάντα εύστοχες, εποικοδομητικές, πολιτικές (ως ενεργού πολίτη που δημιουργεί πολιτισμό και πολιτική).
Στο βιβλίο του «Οι Δρόμοι μου» παρουσιάζει την αυτοβιογραφία του, από το ξεκίνημά του μέχρι σήμερα. Το βιβλίο, όταν το διαβάσεις, αποτελεί μία περιγραφή μιας εποχής και μιας άλλης, που εισερχόταν βίαια, αλλάζοντας τους ρυθμούς και τις αξίες της ζωής.
Στην αφιέρωση, που έκανε στην αφεντιά μου, γράφει: «Όλοι οι δρόμοι έχουν και ανηφόρες και κατηφόρες, αλλά και δύσβατα μονοπάτια…». Αυτές τις ημέρες το διαπιστώνω κι εγώ… Δεν έχω την πρόθεση να επαναλάβω σκέψεις, αλλά να γαλουχηθώ από αυτές και να αποτυπώσω με δικές μας λέξεις τι αφήνει στην καρδιά και στο νου μία αυτοβιογραφία, όπως αυτή του αγαπητού μας κ. Γαβριλάκη. Το μικρό αυτό αφιέρωμα προσπαθεί να ψηλαφίσει ορισμένες πλευρές της ελληνικής πραγματικότητας, και μάλιστα εκείνες που είναι σημαντικές στην ευρύτερη κατάσταση των ημερών μας.
Ο συγγραφέας ξεκινά την περιήγησή του με τη φράση «θέλω να πιστεύω ότι έγραψα την αλήθεια, αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι και σε πολλά δεν τη φαντάστηκα…». Και πώς μπορεί κάποιος να ζήσει χωρίς φαντασία; Μία δημιουργική φαντασία που μπορεί να μπολιάζει το χθες και το σήμερα σε ένα καινοτόμο μέλλον! Κι αυτό φαίνεται –ίσως θα έλεγα ότι είναι το χαρακτηριστικό του βιβλίου- να βλέπει μακριά και να κάνει το λίγο πολύ και να υπογραμμίζει ότι πολλές φορές στη ζωή μας το κοντά είναι πολύ μακριά από ό,τι νομίζαμε.
Από τις πρώτες κιόλας σελίδες της ανάγνωσης καταλαβαίνεις τα βασικά χαρακτηριστικά του συγγραφέα. Η κοινή μοίρα των ανθρώπων. Η ζωή με το ξεκίνημά της προγραμματίζει και το τέλος της. Δεν ακολουθεί τις πατρικές συμβουλές και τις οικογενειακές παραδόσεις. Αρνήθηκε τον εύκολο δρόμο προτιμώντας το δύσβατο. Δύσκολα παιδικά χρόνια και επώδυνες αναμνήσεις. Προβληματική κατάσταση στο Δημοτικό και στα πρώτα χρόνια εκπαίδευσης. Γυμνάσιο, Λύκειο, Πανεπιστήμιο… Η έμπνευση των Καθηγητών της εποχής. Το ήθος της οικονομίας με την «πρεπιά» του Κρητικού εμπόρου, η γνώση μέσα από τις εφημερίδες και τα χρονογραφήματα των «μεγάλων» στον Τύπο της εποχής.
Θέλω να σταθώ λίγο στα δρώμενα του βιβλίου. Δεν γνωρίζω αν αυτό μπορεί να το συνειδητοποιήσει ο αναγνώστης, αλλά προσωπικά έμεινα έκπληκτος από μερικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας του Αλέξη, που τα βρίσκω αυτούσια και στις δικές μου μνήμες, τις οποίες προσπαθώ τον τελευταίο καιρό να δαμάσω και να τις βάλω σε ένα χαρτί. Το πατητήρι, το ποτάμι, η εκκλησία, ο πάγος, το κρεμασμένο ψυγείο, το πατίνι (με τρία ρουλεμάν που κατέστρεψε τα γόνατά μας), ο κύριος Εβραίος (οι έξι δρόμοι στη Λάρισα), το νέο σπίτι στην πόλη, ο ένοικος, ο έρωτας και πολλά άλλα. Όλα αυτά, που έρχονται σήμερα ως μνήμες, έχουν διαμορφώσει όλη μας την ύπαρξη. Γι’ αυτό και ο συγγραφέας τελειώνει το ενδιαφέρον εισαγωγικό του μέρος με μία φράση πως, ενώ πολέμησε γενναία, σκληρά, δυνατά τους ξένους «εχθρούς», υπέκυψε στους εσωτερικούς του «εχθρούς», στις μνήμες του!
Θα ήθελα να μείνω επιπροσθέτως και σε ένα ακόμη σημείο. Στο βιβλίο φαίνεται πολύ έντονα το πέρασμα από την αγροτική στην αστική κοινωνία. Μία αστική κοινωνία παντρεμένη με πολλά στοιχεία της υπαίθρου, που ήταν όμως μέρος της ταυτότητας των ανθρώπων της πόλης. Οι κοινωνικές ανισότητες και η κοινωνική διαστρωμάτωση χαρακτηρίζουν όλες τις κοινωνίες. Στις παραδοσιακές κοινωνίες τα άτομα δεν έχουν περιθώρια να καλυτερεύσουν την οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση, εφόσον οι θέσεις τους είναι δοτές, καθορίζονται δηλαδή από τη γέννησή τους. Στις αστικές σύγχρονες κοινωνίες επικρατεί ένα ανοιχτό σύστημα διαστρωμάτωσης με το οποίο τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν την οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση. Αυτή η δυνατότητα μετακίνησης ενός ατόμου από μία κοινωνική τάξη σε μία άλλη ονομάζεται κοινωνική κινητικότητα. Αλλά αυτή η Κοινωνική κινητικότητα δύσκολα αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά της ταυτότητας των Ελλήνων τη δεκαετία του ’60.
Αυτή η ταυτότητά μας, που σήμερα την ψάχνουμε ή την έχουμε βάλει στη ναφθαλίνη, διαμόρφωσε και την ίδια την ύπαρξη πολλών νέων που είχαν την τύχη να βρεθούν για σπουδές ή μεταπτυχιακές σπουδές στην Ευρώπη (και η αφεντιά μου). Επιβίωσε τότε ο Έλληνας φοιτητής, διότι είχε ένα πνευματικό υπόβαθρο ουσιαστικό για να κατανοήσει την ισότητα ευκαιριών για όλα τα μέλη της κοινωνίας, τη δωρεάν παιδεία, την κατάρτιση ευάλωτων ομάδων, όπως οι άνεργοι, οι γυναίκες, τα άτομα με αναπηρίες, οι νέοι, οι μετανάστες.
Συμπερασματικά, και τελειώνοντας την παρουσίαση αυτού του ενδιαφέροντος βιβλίου, με την ξεκούραστη ανάγνωση και την απλή κατανόηση, κλείνει αυτό το μικρό αφιέρωμα. Αξίζει να το διαβάσει κάποιος, αλλά και να το μελετήσει… Ο συγγραφέας τονίζει ότι οι περισσότεροι κύκλοι της ζωής του έκλεισαν οριστικά και αμετάκλητα. Ένας κύκλος, όμως, ο τελευταίος, εξακολουθεί να παραμένει ανοικτός. Είναι αυτός του απολογισμού. Ίσως να μην κλείσει ποτέ. Θα μένει ανοιχτός για να θυμίζει στους επόμενους όλα όσα δεν μπόρεσε και όσα δεν πρόφτασε να κάνει.
Υστερόγραφο και σημείωση
Η πανδημία του νέου Κορωνοϊού έχει σηκώσει ένα οργιώδες τσουνάμι ποικίλων ζητημάτων και προβλημάτων. Οι πρωτοβουλίες του κ. Ηλία Γαβριλάκη ίσως φαντάζουν ακατανόητες, αλλά πηγάζουν και έχουν αφετηρία την αγάπη του για τον άνθρωπο και την υγεία του. Αποτελούν μία ανακούφιση στους πολίτες της πόλης μας. Δύσκολο να τα δει κανείς καθαρά, με σηκωμένη ακόμη την αντάρα των ερωτημάτων, των πολιτικών αποφάσεων και των εκατομμυρίων κειμένων στο διαδίκτυο, που πολλές φορές παραπληροφορούν και αποπροσανατολίζουν. Τον συγχαίρω και του αφιερώνω δύο λέξεις ποίησης, λάθρα από τις δικές μου μνήμες:
«Η ζωή μας μια εκδρομή,
που αποφασίστηκε στη μήτρα της μητέρας μας,
πριν ακόμη σχηματιστούν μέλη και νευρώνες.
Στα μάτια δείξανε τον προορισμό,
πότε με πόδια, πότε με χέρια κουνώντας
μέσα σε μια κοιλιά εννέα μήνες εξάσκησης κάτι θα αποδώσουν».
Καλή περπατησιά σε όλους μας!
