Όσοι είναι δεμένοι με το φαράγγι της Σαμαριάς, δηλαδή με τους ανθρώπους του και όχι με τα βράχια, χάρηκαν πολύ με την αναγγελία της εγκρίσεως δαπάνης για την συντήρηση των πέντε εκεί εκκλησιών.
Πριν από την δημιουργία του Δρυμού είχαμε ξεκινήσει την προσπάθεια για συγκέντρωση χρημάτων για την διάσωση των εκκλησιών αλλά δεν προχωρήσαμε με την σκέψη μήπως παρεξηγηθούμε συγκεντρώνοντας χρήματα σαν ιδιώτες ή σύλλογος. Τα επόμενα χρόνια, κυρίως μέσω των “Χανιώτικων νέων”, έγιναν προσπάθειες για την σωτηρία των μιας και δεν αποτελούσαν μόνο θρησκευτικά μνημεία αλλά και ιστορικά.
Η “επέμβαση” το 1964 στην Οσία Μαρία από την Δασική ήταν καταστροφική από τα μπετά.
Από το 1989 καθιερώσαμε με τον Ορειβατικό το πανηγύρι της Οσίας. Οι προσωπικές μου προσπάθειες συνοψίζονται ως κάτωθι:
– 2-4-1969 “Χ.Ν.” Ολοσέλιδο για την Οσία Μαρία.
– 12-4-1973 Δισέλιδο υπόμνημα προς την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για συντήρηση της Οσίας Μαρίας.
– 27-9-1975 “Χ.Ν.” Στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Χανίων για την Οσία Μαρία.
– 29-9-1975 “Κήρυκα” Χανίων. Τα Βυζαντινά μνημεία της Σαμαριάς.
– 24-6-1990 “Χ.Ν.” Η καταστροφή των εκκλησιών της Σαμαριάς.
– 7-9-1990 “Χ.Ν.” Σε Μουσουλμανική χώρα θα ήταν καλύτερα οι εκκλησίες.
– 13-10-1990 “Χ.Ν.” Οι αρχαιολογικές ανασκαφές και οι εκκλησίες της Σαμαριάς.
– 2-8-1995 “Χ.Ν.” Οι εκκλησίες της Σαμαριάς.
– 5-5-1999 “Χ.Ν.” Το πανηγύρι στην Οσία Μαρία και τα “έργα”.
– 17-3-2004 “Χ.Ν.” Υπόμνημα στο ΥΠΕΧΩΔΕ.
Οσία Μαρία Χρυσομαλλούσα
Στο δισέλιδο δημοσίευμά μου στα “Χ.Ν.” της 2ας Οκτωβρίου, εφέτος, αναφέρθηκα για τον τάφο της Χρυσής Σκορδύλη. Η Οσία Μαρία τότε, και ιδίως στα χωριά, δεν ήταν τόσο γνωστή αγία. Το εκκλησάκι χτίστηκε από τους Σκορδύληδες συμβολικά για την ερημίτισσα Μαρία στη μνήμη της ερημίτισσας Χρυσής Σκορδύλη που ασκήτεψε εκεί. Το βεβαιώνει και η χρονολογία των γεγονότων με τους Ενετούς και της κτήσεως της εκκλησίας τον 14ο αιώνα. Επίσης τα τοπωνύμια εκεί: “Τση καλογρές το σπήλιο”, “Τση καλογρές το Αρμί” και “Τση καλογρές ο Τάφος”.
