Οι επιδημίες της ευλογιάς και του τύφου το 1881 στα Χανιά

Οι ιοί και τα βακτήρια ήταν οι πρώτοι κάτοικοι αυτού του πλανήτη. Η εξέλιξη της επιστήμης κατάφερε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα βλαβερά βακτήρια με τα αντιβιοτικά και τους βλαβερούς ιούς με τα εμβόλια. Ειδικά οι επιζήμιοι για την υγεία ιοί δημιούργησαν πολλές θανατηφόρες επιδημίες ανά τους αιώνες. Το 1881 στην οθωμανική αυτοκρατορία είχαν ξεσπάσει ταυτόχρονα δυο επιδημίες, της ευλογιάς και του τύφου. Η ευλογιά οφειλόταν στους ιούς variola major και variola minor και ο τύφος στα βακτήρια (Ricketsia typhi και ricketsia prowazewkii). Χάρη στον Άγγλο ιατρό Έντουαρτ Τζένερ, ο οποίος ανακάλυψε το εμβόλιο της ευλογιάς το 1796 (εμβόλιο του δαμαλισμού), η ευλογιά αντιμετωπιζόταν με επιτυχία. Ο τύφος αντιμετωπιζόταν με μέτρα ατομικής και κοινωνικής υγιεινής.
Οι αρχές της Ημιαυτόνομης Κρητικής Πολιτείας έλαβαν αμέσως τα μέτρα τους. Με το διάταγμα «Περί προφυλακτικών μέτρων κατά των μολυσματικών νοσημάτων Ευλογίας και Τύφου» η Γενική Διοίκηση όρισε κανόνες, ξεκινώντας από τα πλοία που κατέφθαναν στα λιμάνια του νησιού. Σε κάθε πλοίο θα ανέβαιναν οι δημοτικοί ιατροί της πόλης, ενώ στην πρωτεύουσα τα Χανιά ο έλεγχος θα γινόταν από τους υγειονομικούς ιατρούς. Αν υπήρχε ασθενής αμέσως θα αποβιβαζόταν και θα έμενε σε καραντίνα σε ξεχωριστό οίκημα με έξοδα του κράτους, ενώ την παρακολούθηση και τη θεραπεία του ασθενούς θα αναλάμβανε ο ιατρός. Την προμήθεια τροφίμων και τον έλεγχο της τήρησης της καραντίνας θα αναλάμβανε η χωροφυλακή. Όσον αφορά στον γενικό πληθυσμό οι δημοτικοί ιατροί θα επισκεπτόταν τα σχολεία και θα εμβολίαζαν δωρεάν τους μαθητές για την ευλογιά, με το εμβόλιο που προμήθευσε η Γενική Διοίκηση. Δωρεάν ήταν και η χορήγηση του εμβολίου σε παιδιά που προσέρχονταν στο ιατρείο των δημοτικών ιατρών.
Ο εμβολιασμός των ενηλίκων ήταν υποχρεωτικός και όσοι δεν συμμορφώνονταν χαρακτηρίζονταν παραβάτες «[…]των διατάξεων του άρθρου 254 του ποινικού νόμου[…]» με την ανάλογη τιμωρία. Οι κατά τόπους αρχηγοί της χωροφυλακής ορίστηκαν υπεύθυνοι για την επίβλεψη και την εκτέλεση των εμβολιασμών.
Επίσης, οι δημοτικοί ιατροί θα εφοδίαζαν με εμβόλια τους ιδιώτες συναδέλφους τους, οι οποίοι θα εμβολίαζαν ενήλικες με την καταβολή μικρού αντίτιμου, το οποίο θα οριζόταν από τις κατά τόπους δημοτικές αρχές. Τέλος, οι δημοτικοί ιατροί και οι ιδιώτες ιατροί ήταν υποχρεωμένοι να υποβάλλουν κάθε μήνα λεπτομερή κατάλογο με τους εμβολιασθέντες στην τοπική διοίκηση, η οποία με τη σειρά της θα τους προωθούσε στη Γενική Διοίκηση.
Αυτό το άρθρο της τοπικής εφημερίδας «Κρήτη» της 17/2/1881 παρουσιάζει μια υγειονομική κρίση, η οποία εμφανίστηκε πριν από 140 χρόνια. Αναμφίβολα υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία με τη σημερινή πανδημία και κυρίως στον τρόπο αντιμετώπισης από τον κρατικό μηχανισμό, αλλά και από τους πολίτες. Με άλλα λόγια, η ιστορία πάντα επαναλαμβάνεται…