»Εξαιρετικά ξηρός ο Οκτώβριος σχεδόν σε όλη την Ελλάδα
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει η επιστηµονική κοινότητα υπό τον φόβο αύξησης της συχνότητας εκδήλωσης φαινοµένων όπως οι φονικές πληµµύρες που έπληξαν τη Βαλένθια.
Οι αυξηµένες θερµοκρασίες των θαλασσών τα τελευταία χρόνια και ειδικά στη Μεσόγειο, προκαλούν αύξηση της αστάθειας σε όλη την περιοχή, όπως αναφέρουν. «Πέρα από την αλλαγή των µοτίβων της παγκόσµιας κυκλοφορίας και τη δυνατότητα του αέρα να συγκρατεί περισσότερη υγρασία, έχουµε τα τελευταία χρόνια στη Μεσόγειο µια αξιοσηµείωτη αύξηση της θερµοκρασίας των νερών της. ∆ηλαδή, µιλάµε για 2-3 βαθµούς παραπάνω θερµοκρασία, η οποία αυξάνει την αστάθεια εξαιρετικά σε όλη την περιοχή», εξηγεί στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο τέως διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ και µέλος της Επιστηµονικής Επιτροπής Εκτίµησης Κινδύνου του υπουργείου Κλιµατικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, ∆ηµήτρης Ζιακόπουλος. Στην Ελλάδα αν και οι βροχοπτώσεις που σηµειώνονται είναι σηµαντικά µειωµένες, ο φόβος εκδήλωσης ισχυρότερων σε ένταση βροχοπτώσεων είναι ορατός. «Ο αριθµός ηµερών βροχής στη χώρα µας έχει περιοριστεί σηµαντικά, αλλά όταν αυτές έρχονται, όσο αργά και να έρχονται, συνήθως είναι πιο ισχυρές από ό,τι ήταν πριν. Αυτό είναι το µοτίβο και αυτό είναι που µας φοβίζει», σηµειώνει ο κ. Ζιακόπουλος.
Σύµφωνα µε τον επίκουρο καθηγητή Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ, Μιχάλη ∆ιακάκη, τέτοια ακραία φαινόµενα γίνονται όλο και πιο συχνά, κάτι το οποίο αποτέλεσε και αντικείµενο µελέτης των ερευνητών. «Προσπαθήσαµε να κοιτάξουµε ένα χρονικό διάστηµα το οποίο είναι πολύ µεγάλο διότι αυτά δεν µπορείς να αξιολογήσεις την παρουσία τους και αν αυξάνονται ή µειώνονται αν κοιτάξεις 10-20 χρόνια πίσω. Εποµένως κοιτάξαµε 140 χρόνια πίσω στην Ανατολική Μεσόγειο και σε αυτό το πλαίσιο είδαµε µε σχετική έκπληξη πρέπει να πω ότι είχαµε τουλάχιστον 20 συµβάντα µε πάνω από 80 νεκρούς, κάποια είχαν 100, κάποια 150, κάποια 200, κάποια 500 νεκρούς. Αυτό το οποίο είδαµε είναι ότι έχουµε ένα ρυθµό επανάληψης κατά µέσο όρο µια φορά στα 9 χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό λοιπόν φαίνεται να είναι αρκετά πιο συχνό. Αν πάµε στα Βαλκάνια στη χώρα µας και στα υπόλοιπα Βαλκάνια θα δούµε ότι έχουµε µια ετήσια πιθανότητα περίπου 2,5% να εµφανιστεί ένα τέτοιο συµβάν δεν είναι πολύ υψηλό αλλά δεν είναι και τόσο χαµηλό όσο θα περιµέναµε άρα υπάρχει ρεαλιστικά η πιθανότητα να δούµε κάτι τέτοιο και στη χώρα µας. Και βέβαια έχει πολύ µεγάλη σηµασία µια τέτοια καταιγίδα που θα πέσει δηλαδή αν πέσει σε µια περιοχή όπως είναι ο κάµπος της Θεσσαλίας όπου τα νερά κινούνται πιο ήπια όπου έχουµε πάρα πολλές αγροτικές και δασικές εκτάσεις και εκτάσεις φυσικής βλάστησης και µικρότερο κοµµάτι αστικού περιβάλλοντος τότε µπορεί οι ζηµιές βέβαια να ήταν καταστροφικές αλλά δεν θα ήταν τόσο καταστροφικές θα µπορούσαν να ήταν αν έπεφταν σε ένα αστικό περιβάλλον όπως αυτού του λεκανοπεδίου της Αθήνας, δηλαδή ναι µεν γιγάντια η καταστροφή αλλά από την άλλη αν ήταν σε έναν πολύ πυκνό αστικό χώρο όπως η Αθήνα τότε θα είχαµε πολλαπλάσια καταστροφή σαν αυτό που είδαµε περίπου στη Βαλένθια», υπογραµµίζει ο κ. ∆ιακάκης.
Για τον κ. ∆ιακάκη, το φαινόµενο που έπληξε την ανατολική Ισπανία, έµοιαζε περισσότερο µε τις πληµµύρες στη Μάνδρα.
ΑΥΞΗΜΕΝΕΣ ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ
Παράλληλα, σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, µέχρι τις αρχές Οκτωβρίου 2024, ο συνδυασµένος δείκτης ξηρασίας (CDI) καταδεικνύει συνθήκες προειδοποιητικής ξηρασίας σε µια σειρά από περιοχές, ανάµεσά τους και η νότια Ελλάδα, ενώ ορισµένες περιοχές στην περιοχή της Μεσογείου – ιδιαίτερα στη νότια Ιταλία – την ανατολική και νότια Ισπανία και Ελλάδα, βρίσκονται στο «κόκκινο», υπό συνθήκες επίµονης ξηρασίας, µε επιπτώσεις στη βλάστηση.
Ενδεικτικά, σύµφωνα µε καταγραφές 118 σταθµών του δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr , ο φετινός Οκτώβριος ήταν εξαιρετικά ξηρός σχεδόν σε όλη τη χώρα:
• Σε 95 σταθµούς το ύψος βροχής ήταν µηδενικό ή ελάχιστο, παρουσιάζοντας µία απόκλιση από 80 έως 95 % σχετικά µε τις κανονικές τιµές του Οκτωβρίου.
• Σε κανέναν σταθµό το µηνιαίο ύψος βροχής δεν ήταν υψηλότερο από την µέση τιµή των τελευταίων 15 ετών
Αξίζει να σηµειωθεί ότι ιδιαίτερα αυξηµένες είναι και οι πυρκαγιές στην Ελλάδα τον φετινό Οκτώβριο. Ειδικότερα, σύµφωνα µε στοιχεία από την Πυροσβεστική, οι πυρκαγιές παρουσιάζουν αύξηση 16% καθώς τον φετινό Οκτώβριο εκδηλώθηκαν 1007 πυρκαγιές ενώ τον περσινό αντίστοιχο µήνα 867. Επιπλέον, όπως αναφέρουν αρµόδια στελέχη από το ΠΣ, η ανοµβρία, η παρατεταµένη ξηρασία και ο αυξηµένος αριθµός των πυρκαγιών οδήγησε στην παράταση της απαγόρευσης χρήσης πυρός ( κι όχι αντιπυρικής περιόδου ) έως τις 15 Νοεµβρίου σε πολλές περιοχές της χώρας.
ΣΤΗ ΒΑΛΕΝΘΙΑ
Στην περίπτωση της ευρύτερης περιοχής της Βαλένθια, όπως εξηγεί ο κ. Ζιακόπουλος λειτούργησε ένα θερµοδυναµικό αίτιο, το οποίο ουσιαστικά σχετίζεται µε ένα χαµηλό, αποκοµµένο από την κυκλοφορία, το οποίο στάθηκε πάνω από την περιοχή, την ευρύτερη περιοχή Ισπανίας-Μαρόκου.
«Αυτό, λοιπόν, έδωσε το βασικό αίτιο, το µεγάλης κλίµακας αίτιο. Υπέρ της µεγάλης έντασης των καταιγίδων όµως λειτούργησαν δύο πράγµατα. Πρώτα, η µορφολογία του εδάφους, το ανάγλυφο δηλαδή, και δεύτερον, ένα θερµό και υγρό ανατολικό, νοτιοανατολικό ρεύµα, το οποίο έπνεε στην περιοχή της ανατολικής νοτιοανατολικής Ισπανίας, το οποίο προερχόταν από τη θάλασσα του Αλµποράν, αλλά και κυρίως από τη θάλασσα των Βαλεαρίδων. Εποµένως, δεδοµένου ότι η θάλασσα ήταν πολύ θερµότερη από την εποχή και έπνεε αυτό το ρεύµα, έφερε καταρχάς περισσότερη υγρασία και θερµότητα στην περιοχή της Βαλένθια, µε ό,τι σηµαίνει αυτό για την ένταση των φαινοµένων, αλλά έπαιξε και έναν ρόλο ανατροφοδότη. ∆ηλαδή, έφταναν οι θερµές και υγρές αέριες µάζες πάνω από τη Βαλένθια, γινόταν η συµπύκνωση, η εκτόνωση δηλαδή µε τη µορφή των καταιγίδων, αλλά το νερό που έπεφτε, που χάνανε τα σύννεφα, αναπληρώνονταν συνέχεια από τα νέα ποσά υγρασίας και θερµότητας που έρχονταν από τη Μεσόγειο», σηµειώνει ο κ. Ζιακόπουλος ενώ επισηµαίνει ότι η ωριαία ένταση των 160 mm νερού την ώρα, που σηµειώθηκε στην περιοχή Chiva, είναι τόσο µεγάλη που σε όποια περιοχή του κόσµου παρατηρηθεί είναι σχεδόν αδύνατο να αντέξουν οι υποδοµές. «Σ’ αυτό φταίµε και εµείς βέβαια, σαν ανθρώπινο είδος διότι έχουµε αυξήσει την επικινδυνότητα των πληµµυρών. Έχουµε αστικοποιήσει περιοχές. Εποµένως, σε µια αστική περιοχή, η άσφαλτος και τα τσιµέντα, ουσιαστικά, παύουν να απορροφούν, εµποδίζουν την απορρόφηση του νερού από το έδαφος, αυξάνοντας την επιφανειακή απορροή, δηλαδή, την πληµµύρα τον κίνδυνο πληµµυρών. Επίσης, έχουµε φράξει τις κοίτες, έχουµε περιορίσει, έχουµε καταργήσει σχεδόν σε πολλές περιοχές, τις κοίτες των ποταµών και των χειµάρρων, που είναι οι φυσικοί δρόµοι του νερού, και αυτό το πληρώνουµε. Υπάρχουν τα καµένα, από την άλλη µεριά, και, γενικά, η αλλαγή χρήσης γης, υπάρχουν οι αποψιλώσεις των δασών. Όλα αυτά έχουν αυξήσει την επικινδυνότητα των φαινοµένων, και δεν είναι µόνο στην Ισπανία. Σε όλες τις χώρες, βεβαίως, συµπεριλαµβανοµένης και της χώρας µας», υπογραµµίζει ο κ. Ζιακόπουλος.
