Το τελευταίο διάστημα έγινε λόγος για τις μειώσεις των φορολογικών συντελεστών τόσο στην άμεση όσο και στην έμμεση φορολογία, όπως και για τη διαπίστωση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας για τη φοροδιαφυγή που εκτιμάται στο ποσό των 60 δισ.€ με αφαίρεση από τη συνολική κατανάλωση των 140 δισ. του συνόλου των δηλωθέντων εισοδημάτων 80 δισ.€.
Αυτό, σε απλά Ελληνικά, σημαίνει ότι η φοροδιαφυγή ανέρχεται σε 42,85% (80+60 =140 60/140=42,85%).
Πώς συνδέονται αυτά μεταξύ τους, με το τι ποσό καταλήγει να εισέρχεται τελικά στα Δημόσια ταμεία. Μπορεί φαινομενικά ο υψηλός συντελεστής να υπάρχει, αλλά ένεκα της φοροδιαφυγής που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, λειτουργεί στην πραγματικότητα εξαιρετικά μειωμένος. Π.χ. στη χώρα μας έχουμε υψηλό ποσό έμμεσων φόρων σύμφωνα με τον πίνακα 1 της ΕUROSTAT.
Ήτοι καταλαμβάνουμε την 4η θέση στην ΕΕ ως προς τους έμμεσους φόρους, ενώ στους άμεσους φόρους τη 17η.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ στη χώρα μας που είναι 24%, από τους υψηλότερους στην Ευρώπης. Πράγματι ο καταναλωτής επιβαρύνεται με 24€ για μια αγορά ή δαπάνη καθαρής αξίας 100€, αλλά λόγω της φοροδιαφυγής στα ταμεία του Κράτους δεν καταλήγουν τα 24 € αλλά τα 13,72 € (αφού η φοροδιαφυγή έχει ροκανίσει το 42.85% των 24 €). Άρα ο συντελεστής στην πραγματικότητα είναι μόλις 13,72 %. Θα ήταν κοντά στο 24%, εάν είχαμε τη φοροδιαφυγή της Φινλανδίας ή της Σουηδίας, που σύμφωνα με την ΕUROSTAT ανέρχεται σε 1-3%.
Στην ουσία βλέπουμε ότι λειτουργεί ένας συντελεστής απομείωσης. Ο συντελεστής απομείωσης επηρεάζεται από το πλήθος και την ποιότητα των ελέγχων που διενεργούνται, όσο περισσότεροι οι φορολογικοί έλεγχοι τόσο αντίστροφα μειώνεται ο συντελεστής απομείωσης.
Εδώ, ο υψηλός συντελεστής είτε στον ΦΠΑ 24% είτε στα κλιμάκια εισοδήματος στην άμεση φορολογία φτάνει ως το 44%, λειτουργεί ως φερετζές που από κάτω κρύβεται το άσχημο πρόσωπο της φοροδιαφυγής, που στερεί το Δημόσιο από αναγκαίους πόρους για τη βελτίωση της ζωής των Πολιτών και παράλληλα διαιωνίζει την κοινωνική αδικία, ήτοι το να πληρώνουν φόρους στην πραγματικότητα μόνο οι μισθωτοί και ορισμένοι έντιμοι επιχειρηματίες.
Κατά συνέπεια, για να μειωθεί ο συντελεστής ΦΠΑ 24% και να ωφεληθεί ο καταναλωτής, χωρίς το Δημόσιο να απωλέσει έσοδα, είναι μονόδρομος η ελάττωση του συντελεστή απομείωσης 42,85% μέσω του περιορισμού της φοροδιαφυγής. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει, εκτός εάν θέλουμε να μιμηθούμε τους αλχημιστές του Μεσαίωνα που προσπαθούσαν να μετατρέψουν τον σίδηρο σε χρυσό.
Όσον αφορά στην άμεση φορολογία, εκεί τα πράγματα είναι ακόμα πιο τραγικά, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει ζημιές ή μηδαμινά εισοδήματα και δεν πληρώνει καθόλου φόρο εισοδήματος πέρα από το τέλος επιτηδεύματος, το οποίο είναι υπό κατάργηση.
Βέβαια, υπάρχει και ο αντίλογος ότι τα χρήματα της φοροδιαφυγής θα επενδυθούν, θα υπάρξει αύξηση του ΑΕΠ της χώρας και κατά συνέπεια αύξηση των Δημόσιων εσόδων. Κάτι τέτοιο καταστρέφει όμως τις υγιείς επιχειρήσεις, αυτές που πληρώνουν στο Κράτος όλο τον ΦΠΑ και δηλώνουν όλα τους τα κέρδη και που ένεκα του αθέμιτου ανταγωνισμού είτε θα κλείσουν είτε θα χάσουν μερίδιο αγοράς, γεγονός που θα συμβάλει ακόμη σε μεγαλύτερη συρρίκνωση των Δημόσιων εσόδων με την αύξηση του συντελεστή απομείωσης 42,85% και τελικά την ολοκληρωτική καταστροφή της εθελούσιας φορολογικής συμμόρφωσης με ότι αυτό σημαίνει.
Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ με στοιχεία της ΕUROSTAT για τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ, το 2020 (VAT gap) η χώρα μας φιγουράρει με 3.178 εκατομμύρια€, έναντι 3.396 της Ισπανίας που έχει 4πλασιο σχεδόν πληθυσμό και 7πλασιο μέγεθος οικονομίας σε σχέση με την Ελλάδα, η δε Σουηδία με ίσο περίπου πληθυσμό έχει απόκλιση μόλις 915 εκατομμύρια€, με μια οικονομία πολλαπλάσιου μεγέθους που δεν συγκρίνεται με αυτήν της χώρας μας. Τα μεγέθη αυτά που ανάγονται στο 2020, χρονιά επηρεαζόμενη από την covid 19, είναι μικρότερα της πραγματικότητας, καθώς η οικονομία και οι συναλλαγές είχαν συρρικνωθεί αισθητά λόγω των περιορισμών.
Αξιοσημείωτο είναι στον πίνακα 2 στης ΕUROSTAT, όπου η απόκλιση – φοροδιαφυγή ΦΠΑ στη Φινλανδία ανέρχεται μόλις σε 1,3%. Δεν γεννήθηκαν οι άνθρωποι εκεί με γονίδια που αποτρέπουν τη φοροδιαφυγή. Γνωρίζουν όμως πολύ καλά ότι η υποβολή φορολογικής δήλωσης με άσχημα αποτελέσματα που δεν δικαιολογούνται, σημαίνει και επιλογή της υπόθεσης προς έλεγχο. Με τον τρόπο αυτό, τα Σκανδιναβικά κράτη έχουν αναπτύξει μεγάλο βαθμό οικειοθελούς συμμόρφωσης και χτίσιμο φορολογικής συνείδησης, παρα τους υψηλούς συντελεστές που εφαρμόζουν.
Για να συμβεί αυτό (εθελούσια συμμόρφωση) σημαίνει περισσοτέρους φορολογικούς ελέγχους, όπου απαιτείται το 100% των εφοριακών υπαλλήλων να ασχολείται με τον φορολογικό έλεγχο και μόνο, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, όπως συμβαίνει στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Ήδη η επιχειρούμενη αναδιάρθρωση της φορολογικής Διοίκησης (της ΑΑΔΕ ) προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και είναι αλήθεια ότι στη χώρα μας καθυστερήσαμε πολύ.
Η περιστολή της φοροδιαφυγής συνιστά κατά το Σύνταγμα της χώρας μας (αρθρο 4 παρ 5 και άρθρο 106 παρ 1 & 2) επιτακτικό σκοπό δημοσίου συμφέροντος που εκπληρώνει την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ 1δ).
Προς το παρόν ως Έλληνες πολίτες ας φροντίζουμε όλες τις πληρωμές μας να τις πραγματοποιούμε μέσω ψηφιακών πληρωμών με τη χρήση καρτών και όχι με μετρητά. Εάν κάποιος επιχειρηματίας ισχυρίζεται ότι έχει χαλάσει το POS, δεν έχει σήμα ίντερνετ κ.λπ., ας ζητήσουμε να μας δώσει τον τραπεζικό λογαριασμό που είναι υποχρεούμενος να έχει δηλώσει στην ΑΑΔΕ για να εμβάσουμε άμεσα με ebanking το ποσό.
Εάν δε έχουμε ενδοιασμούς για το απόκομμα του POS ότι πρόκειται για POS όχι Ελληνικής Τράπεζας (cardlink ETE κλπ) ας το κρατήσουμε και να το στείλουμε με email στην τοπική ΔΟΥ.
Το μετρητό χρήμα που δεν αφήνει ίχνη, είναι όπως το λίπασμα για τη φοροδιαφυγή, γι’ αυτό και πολλές χώρες προσανατολίζονται στην οριστική εξάλειψη του, όπως η Σουηδία, απ’ όπου και η σχετική φωτογραφία.
*Ο Ηλίας Σταματοπουλος είναι Οικονομολόγος Msc Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης
