Ο κόσµος αλλάζει δραµατικά. Η Ρωσία έχει χάσει τη θέση της ως σηµαντική στρατιωτική δύναµη. Η Κίνα αντιµετωπίζει οικονοµικά και στρατηγικά αδιέξοδα. Η Ευρώπη δεν είναι ενωµένη, βρίσκεται σε σύγχυση, είναι αδύναµη καθώς συνεχίζει τον ανταγωνισµό µεταξύ των µελών της. Η Μέση Ανατολή παραµένει η µεγαλύτερη γεωπολιτική αβεβαιότητα. Οι ΗΠΑ δεν εγκαταλείπουν την ηγεµονία, αλλά αλλάζουν τον τρόπο µε τον οποίο την ασκούν. Το ερώτηµα δεν είναι αν η παλιά παγκόσµια τάξη πραγµάτων καταρρέει.Το ερώτηµα είναι ποιος θα διαµορφώσει τη νέα τάξη, µέσα στο ραγδαία εξελισσόµενο τεχνολογικό περιβάλλον.
Η ανάλυση των µακροχρόνιων µεγάκυκλων της οικονοµίας, παρέχει ένα πολύτιµο πλαίσιο για την κατανόηση της δυναµικής των οικονοµικών, των κοινωνικών και των γεωπολιτικών αλλαγών και πόσο συχνά αυτές συµβαίνουν. Κάθε κύκλος αποτελείται από 56 έτη: τα πρώτα 28 έτη είναι έτη συνεχών αλλαγών και ανακατατάξεων όπου όποιες χώρες έχουν την κατάλληλη ηγεσία και του πόρους να προσαρµοστούν θα εισέλθουν σε 28 έτη ευηµερίας (βλέπε το σχήµα 1). Το 2024 ήταν το τέλος ενός ακόµα µακροχρόνιου κύκλου διάρκειας περίπου 5,5 δεκαετιών 1968-2024.
Στο τέλος του προηγούµενου κύκλου το 1968 είχαµε και πάλι πολέµους πού άλλαξαν την πραγµατικότητα (τον πόλεµο του Βιετνάµ 1968-1975, τον πόλεµο των 6 ηµερών στη Μέση Ανατολή, κλπ.), ξεκίνησαν και τότε σηµαντικές παγκόσµιες αλλαγές στις κοινωνίες και στις οικονοµίες µέχρι που ήρθε το στάδιο της ευηµερία και της σταθερότητας (1996-2024) για τις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Στον µεγάκυκλο που τελείωσε το 1912 έγινε ο Α’ Παγκόσµιος πόλεµος. Στον µεγάκυκλο που τελείωσε το 1856 έγιναν σηµαντικές συγκρούσεις που επηρέασαν βαθιά την πορεία της ιστορίας, όπως ο Πόλεµος του Καυκάσου, ο ∆εύτερος Πόλεµος του Οπίου, η Ινδική Εξέγερση, ο Ιταλικός Πόλεµος της Ενοποίησης, και η Εξέγερση των Τάιπινγκ. Στον Μεγάκυκλο που τελείωσε το 1800 έγιναν οι Ναπολεόντειοι πόλεµοι 1803-1815. Στο τέλος κάθε κύκλου και στην αρχή κάθε επόµενου κύκλου οι πόλεµοι άλλαζαν την παγκόσµια τάξη πραγµάτων. Αυτοί οι πόλεµοι συνέβαλαν στη διαµόρφωση της εκάστοτε γεωπολιτικής τάξης και οδήγησαν σε µεγάλες πολιτικές, κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές (περισσότερα για τους µεγακύκλους στο βιβλίο µας : «Προβλέψεις στην Οικονοµία και στις νέες τεχνολογίες» https://www.barbounakis.com/product/provlepseis-stin-oikonomia-kai-tis-nees-technologies/).
Ο νέος οικονοµικός µεγάκυκλος: Το 2025 είναι η αρχή του επόµενου κύκλου µε τις πρώτες 2,5 δεκαετίες να πρέπει να γίνουν ανατρεπτικές παγκόσµιες ανακατατάξεις και αλλαγές ενόψει των πολέµων στην Μέση Ανατολή, της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και των αναδυόµενων τεχνολογιών. Τα στάδια που περνούν οι κοινωνίες αναφέρονται σε διάφορες φάσεις οικονοµικής και κοινωνικής εξέλιξης, καθώς έρχονται αντιµέτωπα µε σειρά κρίσεων, και συγκρούσεων όπου, είτε καταφέρνουν να αναδιαρθρωθούν ή παραµένουν στην αφάνεια ή µπορεί και να καταρρεύσουν. Η έγκαιρη ανάγνωση των νέων δεδοµένων και η ικανότητα των χωρών για αναδιάρθρωση και υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών, θα εξασφαλίσει την προσαρµογή την ανθεκτικότητα και την επιβίωση τους στο νέο περιβάλλον.
Η αντιστροφή της προηγούµενης ευηµερίας (1996-2024) αρχίσε να γίνεται εµφανής από το 2024, καθώς οι οικονοµίες αρχίσαν να υφίστανται πιέσεις κυρίως από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και από τον κορεσµό της παραγωγικότητας των παλιών τεχνολογιών.
Σε αυτό το στάδιο εµφανίζονται κοινωνικές εντάσεις, οι οικονοµικές και κοινωνικές συνθήκες επιδεινώνονται, πράγµα που οδηγεί σε αυξανόµενες εντάσεις µεταξύ διαφόρων τάξεων και οµάδων συµφερόντων και µεταξύ χωρών που φθάνουν ακόµα και σε πολεµικές συγκρούσεις. Η ανισότητα και η αβεβαιότητα εξαπλώνονται, και η δυσαρέσκεια µε τις πολιτικές ηγεσίες κλιµακώνεται καθώς αδυνατούν να κατανοήσουν ότι η πραγµατικότητα αλλάζει. Η αδυναµία των πολιτικών ηγεσιών να λύσουν τα προβλήµατα των λαών τους, «σπρώχνει» τους πολίτες στα άκρα, πράγµα το οποίο γίνεται εµφανές σε κάθε χώρα που έχει εκλογές καθώς ενισχύονται τα πολιτικά άκρα εκφράζοντας το θυµό της κοινωνίας.
Ο κόσµος αλλάζει: Ο κόσµος αλλάζει ραγδαία προκειµένου να προσαρµοστεί στις αλλαγές που απαιτεί η έναρξη του µακροχρόνιου κύκλου της οικονοµίας 2024-2080. Οι τέσσερις αναθεωρητικές χώρες (Ιράν, Ρωσία, Τουρκία, Κίνα) που προσπάθησαν να αναβιώσουν τις χαµένες αυτοκρατορίες τους τα τελευταία χρόνια απέτυχαν. Το παλαιό σύστηµα, βασισµένο στον Ψυχρό Πόλεµο, έχει πάψει να ισχύει. Η Ρωσία έχει αποδυναµωθεί, η Κίνα επανεξετάζει τη στρατηγική της, το Ιράν έχει αποδυναµωθεί, και η Τουρκία µε µια σαθρή οικονοµία κάνει δυσανάλογα «ανοίγµατα» σε σχέση µε τις δυνατότητες της, που είναι άγνωστο που θα την οδηγήσουν.
Το υψηλό χρέος των ΗΠΑ, ($36 τρις, το 1/3 του παγκόσµιου ΑΕΠ) οι υπάρχοντες τόκοι (13% του προϋπολογισµού) και οι επερχόµενοι δυσβάσταχτοι τόκοι (25% του προϋπολογισµού την επόµενη 10ετία και το χρέος πάνω από 50 τρις) εάν δεν καταφέρει να κλείσει το 1,8 τρις έλλειµα του κρατικού προϋπολογισµού της, φοβίζουν τις ΗΠΑ, οι οποίες, ναι µεν δεν εγκαταλείπουν την παγκόσµια ηγεσία, αλλά αλλάζουν τον τρόπο που την ασκούν ώστε να προσαρµοστούν στα νέα δεδοµένα και στην νέα πραγµατικότητα.. ∆εν αναλαµβάνουν πλέον όλες τις ευθύνες, και τα κόστη, αλλά αναδιαµορφώνουν το παγκόσµιο σύστηµα προς όφελός τους ώστε να µειώσουν τις δαπάνες τους και µεταφέρουν µέρος των δαπανών στους συµµάχους. Η σύγχυση και οι αβεβαιότητες που παρατηρούµε είναι µέρος αυτής της µετάβασης. Και, όπως συµβαίνει πάντα στην ιστορία, οι ισχυροί είναι εκείνοι που προσαρµόζονται ταχύτερα στις νέες πραγµατικότητες.
Η Ρωσία: Η Ρωσία ηττήθηκε στρατιωτικά στην Ουκρανία. Ο ρωσικός στρατός, ο οποίος κάποτε αποτελούσε φόβητρο, απέτυχε να νικήσει έναν πολύ πιο αδύναµο αντίπαλο µετά από τρία χρόνια συγκρούσεων. Η Ρωσία πλέον δεν έχει τον ίδιο ρόλο στην Ευρώπη. Το µέλλον της Μόσχας είναι αβέβαιο, και αυτό σηµαίνει ότι το διεθνές σύστηµα που βασιζόταν στην αµερικανορωσική αντιπαράθεση πρέπει να αναθεωρηθεί.
Οι πόλεµοι τελειώνουν µε νίκη ή αδιέξοδο, όχι µε διαπραγµατεύσεις. Οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι ο πόλεµος στην Ουκρανία έχει περιέλθει σε αδιέξοδο.
– Η Ρωσία δεν µπορούσε να καταλάβει την Ουκρανία.
– Η Ουκρανία δεν µπορούσε να νικήσει τη Ρωσία.
– Μόνο οι Ευρωπαίοι θεώρησαν τον πόλεµο στρατηγικά πολύτιµο, καθώς συνέβαλε στο να εµποδιστεί η ρωσική επιρροή στην περιοχή.
Οι Ηνωµένες Πολιτείες, όµως, βλέπουν τη πραγµατικότητα διαφορετικά. Κρίνουν ότι το ΝΑΤΟ είναι πλέον ξεπερασµένο. Οι ευρωπαϊκές χώρες επιστρέφουν στο παλιό µοντέλο ανταγωνιστικών εθνικών κρατών, ενώ η Κίνα συνεχίζει να αποτελεί πρόβληµα εξ αίτιας των αθεµήτων πρακτικών της στο διεθνές εµπόριο.
Γεννάται το ερώτηµα είναι ο Τραµπ µε την παράξενη συµπεριφορά αυτός που διαταράσσει την παγκόσµια τάξη ή ο κόσµος είχε ήδη αλλάξει όταν ανέλαβε την προεδρία; Ο Τραµπ φαίνεται ότι έχει κατανοήσει και θέλει να εκµεταλλευτεί αυτές τις αλλαγές. Η ρωσική αποτυχία στην Ουκρανία ήταν αυτή είναι που προκάλεσε την αλλαγή της αµερικανικής στρατηγικής. Εάν η Ρωσία κατακτούσε την Ουκρανία θα ήταν πραγµατική απειλή για όλη την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ θα εξακολουθούσε να έχει λόγω ύπαρξης. Η στρατιωτική αποτυχία της Ρωσίας στην Ουκρανία έδειξε ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον η µεγάλη απειλή που κάποτε υπήρξε. Η Ουκρανία ήταν το πεδίο όπου κατέρρευσε η παλιά ψυχροπολεµική αντίληψη της Ρωσίας ως υπερδύναµης. Το ΝΑΤΟ δηµιουργήθηκε για να αντιµετωπίσει τη ρωσική στρατιωτική απειλή. Αν η Ρωσία δεν αποτελεί πλέον τέτοια απειλή, τότε το ΝΑΤΟ χρειάζεται επαναπροσδιορισµό ή κάτι άλλο. Ο Μακρόν στο παρελθόν το είχε χαρακτηρίσει ως «εγκεφαλικά νεκρό».
Η Ευρώπη: Η αποτυχία της Ρωσίας στην Ουκρανία είχε τεράστιο αντίκτυπο για την Ευρώπη αλλά και την Κίνα. Η Ευρώπη στρατιωτικά ανίσχυρη, φοβάται την αποµάκρυνση των ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι φοβούνται αυτή την αλλαγή. ∆εν θέλουν να προσαρµοστούν στη νέα πραγµατικότητα, και γι’ αυτό αντιδρούν σε κάθε προσπάθεια των ΗΠΑ να αναπροσαρµόσουν τη στρατηγική τους.
Το θεµελιώδες ζήτηµα µεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας ήταν πάντοτε η Ευρώπη. Οι ΗΠΑ βοήθησαν την Ευρώπη στον Α’ παγκόσµιο πόλεµο να µην την κατακτήσουν οι Γερµανοί. Μετά έφυγαν οι ΗΠΑ, αλλά οι Ευρωπαϊκές χώρες δεν κατάφεραν να ενωθούν να αποτρέψουν την Γερµανία να ξαναγίνει αυτοκρατορία και άφησαν να ξεσπάσει ο Β’ παγκόσµιος πόλεµος, όπου ξαναήρθαν και βοήθησαν την Ευρώπη να ελευθερωθεί από την Γερµανία. Αυτήν την φορά οι ΗΠΑ δεν έφυγαν όπως στον Α’ παγκόσµιο πόλεµο. Η απειλή της Σοβιετικής Ένωσης δηµιούργησε το ΝΑΤΟ για να προστατεύει την Ευρώπη.
Οι ΗΠΑ κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι η Ρωσία, η οποία απέτυχε να καταλάβει την Ουκρανία, δεν αποτελεί πλέον άµεση στρατιωτική απειλή για την Ευρώπη.
Έτσι, η Ουκρανία δεν αποτελεί πλέον το επίκεντρο της αµερικανικής στρατηγικής. Ο πόλεµος εκεί δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα παράδειγµα της ευρύτερης αναδιάταξης της παγκόσµιας ισορροπίας ισχύος. Η πραγµατικότητα είναι ότι η ρωσική στρατιωτική αποτυχία στην Ουκρανία έχει προκαλέσει µια τεράστια αλλαγή ισορροπιών. Η Ρωσία του σήµερα δεν είναι η υπερδύναµη που πολλοί τη φαντάζονται. Η αδυναµία της να καταλάβει την Ουκρανία σηµαίνει ότι δεν αποτελεί πια απειλή για την Ευρώπη τουλάχιστον για αρκετά από τα επόµενα χρόνια. Εν τω µεταξύ οι Ευρωπαίοι, εάν αντιληφθούν την νέα πραγµατικότητα, θα προλάβουν να αναπτύξουν στρατιωτική ισχύ ώστε να αποτρέψουν την Ρωσία από µελλοντικές επεκτατικές διαθέσεις.
Όµως, η Ευρώπη δεν φαίνεται ενωµένη στη διαχείριση αυτής της νέας πραγµατικότητας. Η σύγχρονη Ευρώπη δεν είναι η ενιαία οντότητα που πολλοί πιστεύουν ότι είναι. ∆εν υπάρχει πραγµατική ευρωπαϊκή ενότητα στην εξωτερική πολιτική και στην άµυνα.
Οι ΗΠΑ και η Ρωσία ενδιαφέρονταν για τον πόλεµο µόνο ως µέσο για την προώθηση των συµφερόντων τους. Το πιθανότερο σενάριο είναι ένας διαχωρισµός της Ουκρανίας σε επιµέρους ζώνες επιρροής. Η Ευρώπη θέλει να έχει παρουσία στην Ουκρανία, αλλά αποφεύγει τις στρατιωτικές θυσίες. Αυτό την καθιστά, από γεωπολιτική άποψη, µη σηµαντική δύναµη. Η Βρετανία διαθέτει έναν ισχυρό στρατό και ένα αξιόλογο ναυτικό, αλλά δεν ενεπλάκη άµεσα στον πόλεµο. Αυτό δείχνει ότι, πέρα από την ηθική υποστήριξη και την οικονοµική βοήθεια, η Ουκρανία δεν αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα ούτε για την Βρετανία.
Η ιστορία δεν διέπεται από συναισθηµατισµούς. Οι αλλαγές στην παγκόσµια πολιτική καθορίζονται από τη δύναµη και τα συµφέροντα των χωρών, όχι από το τι θεωρείται «ηθικό» ή «σωστό. Εξάλλου τι είναι «ηθικό» ή «σωστό» διαφέρει από χώρα σε χώρα ανάλογα µε την οπτική γωνία που βλέπει τα εθνικά της συµφέροντα.
Η απόφαση των ΗΠΑ να αποστασιοποιηθούν από την Ουκρανία δεν είναι θέµα ηθικής ή πολιτικής συµπάθειας, αλλά γεωπολιτικής ανάγκης. Η αµερικανική στρατηγική δεν καθορίζεται από τη διατήρηση της Ουκρανίας ως ενιαίου κράτους, αλλά από το πώς θα διαµορφωθεί το νέο παγκόσµιο σύστηµα ισχύος.
Ο κόσµος δεν είναι όπως ήταν πριν από τον πόλεµο. Και καθώς το παλιό σύστηµα καταρρέει, τα έθνη αναπροσαρµόζουν τις στρατηγικές τους. Οι Ηνωµένες Πολιτείες, ως η ισχυρότερη δύναµη, απλώς προσαρµόζονται πιο γρήγορα από όλους τους άλλους.
Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν µια θεµελιώδη αλλαγή όπου αποµακρυνόµαστε από µια φιλελεύθερη παγκόσµια τάξη προς µια πιο ρεαλιστική προσέγγιση, βασισµένη στην ισχύ και τα συµφέροντα. Οι φιλελεύθερες ιδέες που προωθήθηκαν στον 20ό αιώνα αναθεωρούνται. Οι ΗΠΑ µέσα από ένα σύστηµα 750 στρατιωτικών βάσεων παγκοσµίως, είχαν υποστεί το µεγαλύτερο κόστος διατήρησης της ελεύθερης ναυσιπλοΐας για να διεξάγεται χωρίς κινδύνους το διεθνές θαλάσσιο εµπόριο που διακινεί περίπου το 90% των εµπορευµάτων. Και παράλληλα υπέστησαν τα µεγαλύτερα εµπορικά ελλείµατα (µε την Κίνα $289 δις, µα την ΕΕ $250 δις, συνολικά $850 δις). Η Κίνα ήταν η µεγάλη ωφεληµένη µε $1 τρις εµπορικά πλεονάσµατα. Οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα συµφέρον να υπόκεινται σε αυτές τις δαπάνες για να κερδίζουν άλλα κράτη. Στην πραγµατικότητα µόνο οι µισές χώρες του κόσµου θέλουν την πραγµατική δηµοκρατία µε την ελευθέρια του ατόµου, της έκφρασης, του τύπου κλπ. Οι υπόλοιπες χώρες έχουν αυταρχικά ή ηµι-αυταρχικά καθεστώτα.
Μέση Ανατολή: Η Μέση Ανατολή αποτελεί το επίκεντρο της γεωπολιτικής αστάθειας. Ο πόλεµος µεταξύ Ισραήλ και των αραβικών κρατών παραµένει ένας από τους µεγαλύτερους γεωπολιτικούς κινδύνους. Στο παρελθόν, τέτοιες συγκρούσεις είχαν την ικανότητα να παρασύρουν τόσο τις Ηνωµένες Πολιτείες όσο και τη Σοβιετική Ένωση σε άµεση αντιπαράθεση, όπως συνέβη στον πόλεµο του 1973. Σήµερα, η Ρωσία δεν έχει πλέον την ισχύ να διαδραµατίσει κεντρικό ρόλο στη Μέση Ανατολή καθώς έχασε και τις βάσεις της στην Συρία. Αντίθετα, η Σαουδική Αραβία, ως η πιο ισχυρή χώρα της περιοχής, είναι η δύναµη που πρέπει να αναλάβει ευθύνες. Η Συµφωνία του Αβραάµ, που πρωτοεµφανίστηκε υπό την προεδρία του Τραµπ, έθεσε τις βάσεις για µια νέα µορφή συνεργασίας στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ θέλει τώρα να διευρύνει αυτή τη συνεργασία και να δηµιουργήσει µια νέα εκδοχή του ΝΑΤΟ – αυτή τη φορά στη Μέση Ανατολή αντί στην Ευρώπη.
Οι ΗΠΑ θέλουν να περιορίσουν τον πόλεµο στη Μέση Ανατολή, ίσως περισσότερο απ’ ό,τι θέλουν να σταµατήσουν τον πόλεµο στην Ουκρανία. Η Σαουδική Αραβία θέλει να γίνει η κυρίαρχη δύναµη της περιοχής και να αποκτήσει διεθνή νοµιµοποίηση σε αυτόν τον ρόλο. Η Ουάσινγκτον επιδιώκει να παραχωρήσει στην Σαουδική Αραβία έναν πιο ενεργό ρόλο στην παλαιστινιακή κρίση, µε αντάλλαγµα την ειρήνη και τη σταθερότητα. Η ανάπτυξη του Ινδικού «δρόµου του µεταξιού» (IMEC) θα φέρει στη νέα αυτή τάξη πραγµάτων και την Ινδία την ανερχόµενη δύναµη του νέου οικονοµικού µεγακύκλου. Εάν τα ελληνικά τραίνα έφθαναν στα λιµάνια, θα µπορούσε και η χώρα µας να έχει σηµαντικό ρόλο στον IMEC.
Κίνα: Η Κίνα πρόσφατα δήλωσε ότι ο ιδιωτικός τοµέας πρέπει να καθοδηγήσει την κινεζική οικονοµία – πιθανόν µια έµµεση εγκατάλειψη του πολιτικού δόγµατος που υποδηλώνει ότι βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Η Ρωσία και η Κίνα δεν υπήρξαν ποτέ πραγµατικοί σύµµαχοι. Οι δύο χώρες έχουν ιστορική αντιπαλότητα και εσωτερικές συγκρούσεις συµφερόντων. Η Ρωσία, τώρα βρίσκεται αποδυναµωµένη και η Κίνα δεν ξεχνά την εκβιαστική κατάληψη της εξωτερικής Μαντζουρίας από την Ρωσία (περιοχή του Βλαδιβοστόκ έκτασης περίπου όσο της Ουκρανίας).
Η Κίνα, λοιπόν, βρίσκεται σε ένα δίληµµα: Θα στραφεί προς τις ΗΠΑ για να εξασφαλίσει τη σταθερότητά της; Ή θα επιχειρήσει να διατηρήσει τη συνεργασία της µε τη Μόσχα, παρά την αποτυχία της Ρωσίας;
Οι ΗΠΑ βλέπουν την Κίνα ως τη µεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ κυρίως εξ αιτίας των αθέµητων πρακτικών της στο διεθνές εµπόριο. Όµως, η πραγµατικότητα είναι ότι η Κίνα δεν είναι η παγκόσµια υπερδύναµη που φαντάζονται πολλοί. Η Κίνα αποφεύγει να εισβάλει στην Ταϊβάν, επειδή δεν µπορεί. Οι ΗΠΑ και οι σύµµαχοί τους θα είχαν ανιχνεύσει οποιαδήποτε επίθεση και θα την απέτρεπαν.
Η κινεζική οικονοµία αντιµετωπίζει σοβαρά προβλήµατα. Η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί, και η κρατική παρέµβαση για την ανάπτυξη της οικονοµίας δεν είναι πλέον αποτελεσµατική. Η πρόσφατη αλλαγή πολιτικής της Κίνας, που εστιάζει στον ιδιωτικό τοµέα, αποτελεί ένδειξη ότι το Πεκίνο φοβάται το ενδεχόµενο αποµόνωσης. Η µεγαλύτερη απειλή για την Κίνα δεν είναι οι ΗΠΑ, αλλά το ενδεχόµενο µιας νέας ρωσο-αµερικανικής συνεργασίας που θα άφηνε την Κίνα σε µειονεκτική θέση.
Αναδυόµενες τεχνολογίες: Σε όλα τα παραπάνω έρχονται και οι νέες αναδυόµενες τεχνολογίες να προσθέσουν ανατρεπτικές αλλαγές. Η τεχνητή νοηµοσύνη, η τρισδιάστατη εκτύπωση, οι τεχνολογίες νέων υλικών, η βιοτεχνολογία, η κβαντική υπολογιστική και άλλες αναδυόµενες τεχνολογίες, θα µεταµορφώσουν τις οικονοµίες και τις κοινωνίες στις επόµενες δεκαετίες καθώς θα αυξήσουν υπέρµετρα την παραγωγικότητα. Στον νέο κύκλο θα αναπτυχθούν νέοι τοµείς της οικονοµίας βασιζόµενοι στην υψηλή τεχνολογία των µικροτσίπ, που θα παραγκωνίσουν ή θα φέρουν στο προσκήνιο νέες εταίρες, και θα κάνουν ισχυρές νέες χώρες. Οι τεχνολογίες αυτές θέλουν σπάνιες γαίες και κρίσιµα ορυκτά τα οποία οι ΗΠΑ δεν τα έχουν καθώς η Κίνα τα ελέγχει κατά 85%.
Αυτό που πραγµατικά συµβαίνει δεν είναι η πτώση της αµερικανικής ισχύος, αλλά η µετάβαση σε µια νέα παγκόσµια τάξη πραγµάτων, όπου οι ΗΠΑ δεν αναλαµβάνουν πλέον τον ίδιο ρόλο που είχαν κατά τον Ψυχρό Πόλεµο. Επιδιώκουν ειρήνη, µείωση δαπανών και επικεντρώσει στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών για να συνεχίσουν την ισχύ τους. Ελπίζουµε η ΕΕ και η χώρα µας να αναγνώσουν τις κοσµογονικές ανατροπές και να προσαρµόσουν τις στρατηγικές τους πριν είναι αργά.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι oικονοµολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης
∆εδοµένων και Πρόβλεψης
