Ένα από τα πιο μακάβρια και ζοφερά επαγγέλματα στην ανθρώπινη ιστορία είναι αυτό του κριματοφάγου (σ.σ: sin eater, σε ελεύθερη μετάφραση κριματοφάγος) Η ιστορία του επαγγέλματος ξεκινά τη βικτωριανή εποχή, και ουσιαστικά ο κριματοφάγος ειχε το αβάσταχτο «επάγγελμα» να «τρώει» τις αμαρτίες των προσφάτως νεκρών προκειμένου να τους απαλλάξει από αυτές, «φορτώνοντάς» τις στον εαυτό του.
Η ανάγκη για το παράξενο επάγγελμα έχει την εξής λογική: σύμφωνα με την καθολική (αλλά και την ορθόδοξη) πρακτική, οι ετοιμοθάνατοι μπορούσαν να εξομολογηθούν τις αμαρτίες τους σε κάποιον ιερέα «εξαγοράζοντας» έτσι τη συγχώρεση του Θεού. Ως εδώ όλα καλά. Τι συνέβαινε όμως στις περιπτώσεις που ο θάνατος προλάβαινε τον άτυχο αμαρτωλό; Οι αμαρτίες που ποτέ δεν εξομολογήθηκε μπορούσαν δυνητικά να του στερήσουν την πρόσβαση στον παράδεισο. Και ακόμα χειρότερα: θα μπορούσε ο νεκρός να παγιδευτεί στη Γη ως φάντασμα ή πνεύμα ή να μείνει αιώνια στο Καθαρτήριο. Έτσι, σε Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία και τις γύρω περιοχές επινοήθηκε μια εξ ανάγκης «λύση» των ζωντανών για να σώσουν τους αγαπημένους τους νεκρούς από αυτή τη φρικτή μοίρα. Από τα τέλη του 1600 έως τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, τα μέλη της οικογένειας του θανόντα προσλάμβαναν έναν επαγγελματία (μισθωτό) για να απαλλάξει τα αγαπημένα τους πρόσωπα που πέθαναν από τις αμαρτίες τους. Κάθε χωριό είχε τουλάχιστον έναν τέτοιο επαγγελματία.
Το τελετουργικό είχε ως εξής: η οικογένεια έβαζε ένα καρβέλι ψωμί και ένα μικρό μπολ με αλάτι στο στήθος του νεκρού. Αυτά θα «απορροφούσαν» τις ανομολόγητες αμαρτίες του. Μια άλλη εκδοχή λέει πως η οικογένεια κινούσε τελετουργικά το ψωμί πάνω από το σώμα για να «μαζέψει» τις αμαρτίες του πεθαμένου. Στη συνέχεια, έκοβαν το «μολυσμένο» με αμαρτίες καρβέλι και το σέρβιραν στον κριματοφάγο. Σύμφωνα με τον καθηγητή Evans του Πρεσβυτεριανού Κολλεγίου στο Carmarthen της Ουαλίας, ο οποίος λέγεται ότι ήταν μάρτυρας ενός τέτοιου τελετουργικού το 1825, μόλις ο κριματοφάγος τελείωνε το γεύμα του, η οικογένεια τον πλήρωνε, τον έδιωχνε κακήν κακώς από το σπίτι και έκαιγε αμέσως τα σκεύη που είχε χρησιμοποιήσει.
Πάντα κατά τις πηγές, τα γεύματα των κριματοφάγων θεωρούνταν «καταραμένα», γίνονταν αργά, σε πλήρη ησυχία ή συνοδεία των θρήνων της οικογένειας και ολοκληρώνονταν με μια μικρή προσευχή για την ανάπαυση του νεκρού.
Κατά ορισμένες θεωρίες, ο πρώτος κριματοφάγος ήταν ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Σύμφωνα με τη Βίβλο, ο Ιησούς θυσίασε τη ζωή του για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες της ανθρωπότητας. Αυτή παρέμενε δημοφιλής θεωρία, παρότι ο Χριστιανισμός αποδοκίμαζε την πρακτική. Κατά άλλη θεωρία το τελετουργικό που ακολουθούσαν οι κριματοφάγοι ήταν εμπνευσμένο από μια παράδοση κατά την οποία οι ευγενείς έδιναν ψωμί στους φτωχούς με αντάλλαγμα εκείνοι να προσεύχονται για την ψυχή τους.
Στο βιβλίο Death, Dissection, and Destitute, η Ruth Richardson αναφέρει ένα παρόμοιο μεσαιωνικό έθιμο κατά το οποίο οι ευγενείς έδιναν φαγητό στους φτωχούς, όταν κάποιος πέθαινε, με αντάλλαγμα να προσευχηθούν οι φτωχοί για την ψυχή του νεκρού. Υπάρχουν και θεωρίες που αναφέρουν πως η προέλευση του τελετουργικού έχει ρίζες ακόμα παλαιότερες: στην Αίγυπτο και την Αρχαία Ελλάδα. Ανεξάρτητα από την προέλευση όμως, η ανάγκη ύπαρξης επαγγελματιών κριματοφάγων πηγάζει από την επίμονη, καθολική ανάγκη των ζωντανών να σιγουρευτούν πως θα κατευναστεί η ψυχή του νεκρού, θα βοηθηθεί να βρει το δρόμο της για τον παράδεισο και σε κάθε περίπτωση δεν θα επιστρέψει για να προκαλέσει στενοχώρια και προβλήματα σε όσους έμειναν πίσω….
Για όσους πίστευαν στις δυνάμεις της τελετουργίας, οι κριματοφάγοι επιτελούσαν απαραίτητη μεν, δυσάρεστη ωστόσο δουλειά. Και –για να επικαλεστούμε και πάλι τις πηγές- τα μόνα άτομα που ήταν πρόθυμα να αναλάβουν τη «θέση» του κριματοφάγου κάποιας πόλης, ήταν τα πιο απελπισμένα. Η ιστορία δείχνει πως συνήθως, μέθυσοι, πολύ φτωχοί, ζητιάνοι, πρώην κατάδικοι, άτομα που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα δηλαδή, αναλάμβαναν το τραγικό αυτό επάγγελμα. Και τούτο διότι το δωρεάν φαγητό και ποτό ήταν εκείνα που θα τους κρατούσαν στη ζωή και οι αμαρτίες που «φορτώνονταν» λίγο τους ενδιέφεραν.
Οι κριματοφάγοι δεν είχαν δηλαδή καμία απολύτως ελπίδα να μπουν στον παράδεισο. Πολλοί από αυτούς θεωρούσαν ήδη τους εαυτούς τους καταδικασμένους για αμαρτίες του παρελθόντος, αμαρτίες οι οποίες δεν μπορούσαν να συγχωρεθούν. Αρα ήταν η απόγνωση που τους έσπρωχνε στο «επάγγελμα». Ενδιαφέρον πάντως έχει πως ενώ παρείχαν στους νεκρούς και τις οικογένειές τους μια ανεκτίμητη υπηρεσία, και θα έπρεπε να έχουν κάποιο ίχνος ευγνωμοσύνης ή ακόμη και σεβασμού, κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε.
Αντίθετα, «τους έδιωχναν έξω από το σπίτι, με σπρωξιές, χτυπήματα, τους πέταγαν αντικείμενα», επειδή, οι πενθούντες φοβούνταν πως το σπίτι –αλλά και οι ίδιοι- θα μολύνονταν από την παρουσία των κριματοφάγων. Ακόμα, θεωρείτο σημάδι κακοτυχίας να τους κοιτάξεις στα μάτια, έστω και για ένα δευτερόλεπτο. Ως αποτέλεσμα ζουσαν στα περίχωρα της πόλης σαν λεπροί και τους απέφευγαν όλοι. Μέχρι τη στιγμή που γίνονταν απαραίτητοι…
Η «εργασία» των κριματοφάγων ποτέ δεν υποστηρίχθηκε ούτε εγκρίθηκε επισήμως από την εκκλησία. Παρά τον κοινό στόχο να βοηθηθούν οι ψυχές να μπουν στον παράδεισο, το τελετουργικό της κριματοφαγίας αντικατέστησε ενεργά τις τελετές κηδείας που υπό κανονικές συνθήκες θα συντονίζονταν και θα οργανώνονταν από κάποιον «επίσημο» ιερέα. Ετσι η εκκλησία επέβαλε σοβαρές κυρώσεις σε όποιον ακολουθούσε αυτή την πρακτική. Υπηρξαν περιπτώσεις που κριματοφάγοι βασανίστηκαν βάναυσα και σκοτώθηκαν. Όποιος προσλάμβανε κριματοφάγο θεωρούνταν αιρετικός, βλάσφημος ή λάτρης του Σατανά. Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι το τελετουργικό κριματοφαγίας προέκυψε αρχικά ως μια πράξη εξέγερσης κατά της εκκλησίας επειδή «πουλούσε συγχωροχάρτια για πολύ καιρό» και ήταν χιλιάδες εκείνοι που δεν μπορούσαν να τα αγοράσουν για να σβήσουν τις αμαρτίες τους ή δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να προσλάβουν ιερέα για να τους εξομολογήσει.
Ο τελευταίος κριματοφάγος ήταν ο Richard Munslow από το Ratlinghope, ένα χωριό στην κομητεία Shropshire των West Midlands της Αγγλίας, ο οποίος πέθανε το 1906. Σε αντίθεση με το προφίλ των συνηθισμένων κριματοφάγων, ο Munslow ήταν αξιοσέβαστος αγρότης από πλούσια οικογένεια. Σύμφωνα με τις τοπικές ιστορίες, ακολούθησε αυτό το επάγγελμα «από καλοσύνη και αγάπη για τους συγχωριανούς του.» Η απόφαση λέγεται ότι προέκυψε όταν ο ίδιος έχασε ξαφνικά τρία από τα παιδιά του.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν αρκετές γραπτές μαρτυρίες για τους κριματοφάγους, επειδή κανείς δεν ήθελε να παραδεχτεί ότι είχε στενή σχέση με τόσο αμφιλεγόμενα άτομα. Πρόσφατα, η Megan Campisi έκανε εκτενή έρευνα για το βιβλίο της Sin Eater που εκδόθηκε το 2020, εκφράζοντας απογοήτευση για τις πενιχρές αναφορές που υπάρχουν για αυτούς.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το Psychology Today σε άρθρο του, υποστήριξε πως οι σύγχρονοι κριματοφάγοι είναι… συντονιστές περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επειδή αμείβονται εξίσου χαμηλά και είναι επιφορτισμένοι «να καταναλώνουν τη χειρότερη φρίκη του Διαδικτύου».
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε και τα:
https://youtu.be/xvW7pxOrssU
https://en.wikipedia.org/wiki/Sin-eater
https://gizmodo.com/the-weird-but-true-history-of-sin-eaters-479990066
https://historyofyesterday.com/medieval-sin-eaters-b1d831e096b6
