Από την Κρήτη της δύσης του 19ου αιώνα στη Συρία. Κι από το Χαμιντιέ της αυγής του 21ου αιώνα, πίσω στα Χανιά. Μια διπλή ιστορία προσφυγιάς, με μόνη τους πυξίδα τη βαθιά αγάπη τους για την Κρήτη και τη βαριά προφορά της κρητικής διαλέκτου!
Ο λόγος για τα μέλη των οικογενειών από το Χαμιντιέ της Συρίας που συναντήσαμε το απόγευμα της Πέμπτης στο 2o Γυμνάσιο Χανίων.
Όλοι τους απόγονοι Kρητικών, μουσουλμάνων στο θρήσκευμα, που εγκατέλειψαν το νησί όταν μπήκε τέλος στην οθωμανική κατοχή.
Ο Χουσεΐν, οι δύο Μουσταφά και ο Χάλεντ, μαθητές του σχολείου, ανήκουν στη νεότερη γενιά των Κρητικών της Συρίας.
Ο Χουσεΐν συμπληρώνει 4 χρόνια στα Χανιά κι ο φίλος του ο Χάλεντ τα 8. Μιλάνε άπταιστα ελληνικά. «Κρητικά!», με διορθώνουν.
Οπως λένε γνωρίζουν την ιδιαίτερη ιστορία της οικογένειας τους. «Αισθανόμαστε την Κρήτη σαν τη χώρα μας. Μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι και αισθανόμαστε Κρητικοί!», σημειώνουν οι δύο φίλοι.
Το ραντεβού στο σχολείο δόθηκε με αφορμή ένα καινοτόμο πρόγραμμα που εμπνεύστηκαν οι εκπαιδευτικοί του 2ου Γυμνασίου για να διευκολύνουν την προσαρμογή των 4 μαθητών τους από τη Συρία, αλλά και να μετουσιώσουν την περιπετειώδη ζωή των κρητικών του Χαμιντιέ σε ένα δημιουργικό – εκπαιδευτικό ερέθισμα για όλα τα παιδιά του σχολείου.
Στο πλαίσιο αυτό, κάθε Πέμπτη απόγευμα θα πραγματοποιείται ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής όπου οι μαθητές από το Χαμιντιέ θα μπορούν να μιλήσουν για τη ζωή τους και παράλληλα να ανταλλάξουν εμπειρίες με τους συμμαθητές τους από τα Χανιά.
«Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στην ένταξη των παιδιών από τη Συρία. Μέσα από τη δημιουργική γραφή θα μας αφηγηθούν εμπειρίες των προγόνων τους που έφυγαν ως μουσουλμάνοι πρόσφυγες από την Κρήτη για να επιστρέψουν, με τού καιρού τ’ αλλάγματα, στο νησί ξανά ως πρόσφυγες», εξηγεί η φιλόλογος Μαρία Ψαρουδάκη, ενώ η καθηγήτρια Ιταλικών και συγγραφέας Γεωργία Χαϊδεμενοπούλου επισημαίνει ότι μέσα από τη δημιουργική γραφή τα παιδιά θα μπορέσουν να “ξεκλειδώσουν” συναισθήματα, να εκφραστούν με έναν πιο ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο και να αφηγηθούν βιώματα που τα έχουν καθορίσει.
Παράλληλα, όπως τονίζει ο διευθυντής Αντώνης Αθανασάκης, η κινηματογραφική ομάδα του σχολείου, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, θα δουλέψει πάνω στην εμπειρία του προγράμματος μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη ένα κομμάτι από τη ζωντανή ιστορία της Κρήτης. «Θα φτιάξουμε ένα σενάριο και μέχρι το τέλος της χρονιάς πρόθεσή μας είναι να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή των κρητικών της Συρίας κι αυτό το φοβερό παιχνίδι που τούς επιφύλαξε η μοίρα», πρόσθεσε.
«ΓΙΑ ΕΜΑΣ Η ΚΡΗΤΗ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ»
Μαζί με τα παιδιά στο σχολείο βρέθηκαν και μέλη των οικογενειών τους. Ένας από αυτούς ο Στεφ Ψαράκης ή Στεφ Σουλειμάν. «Ο παππούς μου το είχε αλλάξει (το όνομα) αλλά κανένας στο χωριό στη Συρία δεν με ξέρει με το Σουλειμάν», διευκρινίζει. Στην κουβέντα πάνω θυμάται τα έγγραφα που κουβαλούσε η γιαγιά του και τα οποία πάνω έγραφαν “Κρήτη”. Τον ρωτάω πως και μιλάει τόσο καλά κρητικά: «Μιλάγαμε μέσα στο σπίτι μεταξύ μας. Έξω απαγορεύονταν να μιλάμε», μου λέει. Ο ίδιος έχει ήδη 20 χρόνια που ζει στα Χανιά. Από όταν ήρθε δεν επέστρεψε ποτέ πίσω: «Εγώ ήρθα εδώ γιατί το ήθελα από παιδί. Ακόμα και με την κρίση, που πολλοί έφυγαν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, εγώ δεν ήθελα να φύγω από την Κρήτη. Υπάρχει ανθρωπιά εδώ!», σημειώνει.
Ο Δημήτρης Χαϊδεράκης ή Χουσείν Μουχάμεντ ήρθε για πρώτη φορά τη δεκαετία ΄80 για τις ανάγκες ενός ντοκιμαντέρ που αφορούσε τους κρητικούς του Χαμιντιέ. «Ήταν 8 Φλεβάρη του 1988», τονίζει. Τότε, την πρώτη φορά, έμεινε για δύο χρόνια, για να επιστρέψει ξανά στην Ελλάδα το 1993 μέσω Σκοπίων. «Τι είναι για εσένα η Κρήτη;», τον ρωτάω: «Για μένα είναι τα πάντα. Χωρίς τα Χανιά δεν κάνω», αναφέρει.
Μαζί με τον Στεφ και τον Δημήτρη είναι κι ο Αχμέτ Ταρζαλάκης. Αυτός έφτασε το 2017 στα Χανιά ως πρόσφυγας, μαζί με τη γυναίκα του και τα 4 παιδιά του. Μου δείχνει φωτογραφίες των προγόνων που έχει στο κινητό τηλέφωνο. «Υπάρχει ένα ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Μανουσάκη που είμαι 5 χρονών και λέω ότι “θέλω να πάω στην Κρήτη, αυτό γυρεύω”», μού λέει όταν τον ρωτάω αν σκεφτόταν την Κρήτη πριν έρθει.
Τη συζήτησή μας διακόπτει η έναρξη της συζήτησης για το πρόγραμμα. Στο τραπέζι της αίθουσας των καθηγητών, βρίσκονται μεζέδες με άρωμα Κρήτης και Συρίας που έφτιαξαν οι γονείς των μαθητών. Ένας ακόμα τρόπος για να έρθουν κοντά οι Κρητικοί των Χανίων και του Χαμιντιέ. Έανς ακόμα τρόπος να γνωρίσουν και να μοιραστούν την κοινή τους ιστορία.
