Έχουν περάσει πολλοί αιώνες, µπορεί τριάντα, µπορεί και περισσότεροι, από την ηµέρα που οι Ιδαίοι ∆άκτυλοι πραγµατοποίησαν το πρώτο αγώνισµα στην Ολυµπία και έκαµαν την αρχή για τους Ολυµπιακούς αγώνες.
Εκείνα τα γεγονότα, όπως µας τα ιστορούν οι διάφοροι συγγραφείς και κυρίως ο Παυσανίας, έχουν περίπου ως εξής:
Στην Ίδη (το σηµερινό Ψηλορείτη) η γυναίκα του Κρόνου, η Ρέα, γέννησε τον πατέρα των θεών και των ανθρώπων, το ∆ία. Την ίδια στιγµή βγήκαν από το σηµείο που ακούµπησαν τα δάχτυλά της στο χώµα, (την ώρα της γέννας) και πέντε παλικάρια (µπορεί και περισσότερα) οι Ιδαίοι ∆άκτυλοι, που βοήθησαν στη σωτηρία και το µεγάλωµα του θεϊκού παιδιού. Αυτοί ήσαν ο Ηρακλής
(όχι αυτός που έκαµε τους δέκα άθλους), ο Παιωναίος, ο Επιµήδης, ο Ιάσιος και ο Ίδας.
Λέγεται ότι αφού µεγάλωσε ο ∆ίας και δεν ήταν πια απαραίτητη η παρουσία τους στην Ίδη, οι Ιδαίοι ∆άκτυλοι έφυγαν από το ιερό βουνό, πήγαν κοντά στους ανθρώπους και τους δίδαξαν να χρησιµοποιούν το τόξο και να κυνηγούν, να εξηµερώνουν τα ζώα και να σχηµατίζουν κοπάδια, να βάζουν τις µέλισσες σε κυψέλες και να παίρνουν το µέλι και το σηµαντικότερο να ζουν σε κοινωνίες µε νόµους. Λένε ακόµη ότι εκείνοι ανακάλυψαν τον «Πυρρίχιο» χορό και το ρυθµό της µουσικής. Ύστερα µπήκαν σε πλεούµενα του καιρού τους και ανοίχτηκαν στο πέλαγος. Μετά από ένα γοητευτικό ταξίδι έφτασαν στα παράλια της Πελοποννήσου κι από εκεί οδοιπορώντας βρέθηκαν στην Ολυµπία.
Ο Παυσανίας το γράφει καθαρά: «Αφικέσθαι δε αυτούς εξ Ίδης της Κρητικής, Ηρακλέα και Παιωναίον και Επιµήδην και Ιάσιον τε και Ίδαν…»
Καθώς βρέθηκαν σ’ εκείνον τον πανέµορφο τόπο σαν να τους έσπρωξε κάποια δύναµη συναγωνίστηκαν στο τρέξιµο και ο µεγαλύτερος από τ’ αδέρφια, ο Ηρακλής, έκοψε από µιαν αγριελιά ένα κλαδί ( τον κότινο) το έπλεξε στεφάνι και το φόρεσε στον Παιωναίο, που είχε ξεπεράσει τους άλλους.
Φαίνεται ότι εκείνος ο «αθλητικός» αγώνας δεν ξεχάστηκε. Επαναλήφθηκε ξανά και ξανά, ονοµάστηκε Ολυµπιακός, έγινε γνωστός σ’ όλη την τότε Ελλάδα και η φήµη του έφτασε και στην Κρήτη.
Ένας µακρινός απόγονος του Ηρακλή, ο Κλύµενος που ζούσε στην Κυδωνία, τα σηµερινά Χανιά, ακούγοντας τα κολακευτικά σχόλια για τους Ιδαίους ∆ακτύλους που ίδρυσαν τους αγώνες (είχαν ονοµαστεί Ολυµπιακοί), αποφάσισε να επαναλάβει το ταξίδι τους και να δει από κοντά τον τόπο που είχε κάµει τόσο γνωστούς τους µακρινούς συγγενείς του. « παραγενέσθαι δε αυτόν από Κυδωνίας της Κρητικής και του Ιάρδανου ποταµού…»
Έφτασε λοιπόν στην Ολυµπία, τον καλοδέχτηκαν οι άνθρωποι του τόπου, (οι Ηλείοι) και τον βοήθησαν να οικοδοµήσει ναό στη θεά Αθηνά, που τον ονόµασαν ναό της «Κυδωνίας Αθηνάς». «ιδρύσασθαι δε τη θεώ το ιερόν, Κλύµενον φασιν απόγονον Ηρακλέους του Ιδαίου…»
Στη συνέχεια ο Κλύµενος µε τη βοήθεια των κατοίκων διαµόρφωσε το χώρο για το άθληµα, έχτισε στο µέρος που σήµερα ονοµάζεται «Άλτη» έναν ωραίο βωµό στον Ηρακλή, (τον «Παραστάτη») , καθώς και άλλους βωµούς στον Επιµήδη, τον Παιωναίο, τον Ίδα και τον Ιάσιο και επανέλαβε τον αγώνα του τρεξίµατος, πάντα φυσικά µε έπαθλο τον «κότινο», δηλαδή το κλαδί αγριελιάς,
Φαίνεται ότι ο Κλύµενος µε το πέρασµα του καιρού έγινε άρχοντας- κυβερνήτης της Ηλιδας και µε την εξουσία που είχε αποκτήσει κανόνισε πολλά θέµατα που αφορού-σαν τους Ολυµπιακούς αγώνες.
Με δυο λόγια ο Κλύµενος συνέχισε και επισηµοποίησε ό,τι άρχισαν οι Ιδαίοι ∆άκτυλοι και ουσιαστικά αυτός ίδρυσε τους περίφηµους Ολυµπιακούς αγώνες, τους έκαµε γνωστότερους και θέσπισε τον πρώτο κανονισµό διεξαγωγής τους.
Συµπερασµατικά το Νησί µας µε τους Ιδαίους ∆ακτύλους και τον Κλύµενο κατέχει την πατρότητα των Ολυµπιακών αγώνων, που παρά τις περιπέτειες, τις µεταβολές και τις ανακατατάξεις των καιρών επιζούν…
