Πρέπει να είµαστε περίεργοι; Η απάντηση είναι καταφατική. Το κυνήγι για πληροφορίες πυροδοτείται από την επιθυµία µας να αντιµετωπίσουµε την αβεβαιότητα, αναζητώντας σταθερές στο περιβάλλον µας.
Καθηµερινά ακροβατούµε ανάµεσα στο προβλέψιµο και στο αβέβαιο. Οι σχετικά απρόβλεπτες καταστάσεις προσφέρουν ευκαιρίες για να γίνουµε περίεργοι εξερευνητές. Απλά οι πιο προσεκτικοί -δηλαδή, οι παρατηρητικοί- λαβαίνουν υπόψη τους κοινωνικούς κανόνες συµπεριφοράς. Η µοναδική συµβουλή µου στους µαθητές µας όταν ολοκληρώνουν τα µαθήµατα τους στην Αγγλική γλώσσα είναι… «Να είστε παρατηρητικά περίεργοι σε όλη σας τη ζωή». Στο σηµείωµα παραθέτω πρόσφατα ευρήµατα για την περιέργεια και τις εντυπώσεις µου από δύο φανταστικά ταξίδια µε περίεργους µαθητές από τα Περιβόλια.
Η έρευνα
Σύµφωνα µε ερευνητές του Πανεπιστηµίου της Πενσυλβάνια που εξέτασαν τις συνήθειες περιήγησης 482.760 αναγνωστών της Wikipedia από 50 χώρες, υπάρχουν 3 κατηγορίες περίεργων χρηστών…
Οι πολυάσχολοι αγαπούν κάθε τι νέο, πηδάνε από σελίδα σε σελίδα, χωρίς φαινοµενικό στόχο ή λόγο.
Οι κυνηγοί είναι προσανατολισµένοι στο στόχο τους, επιδιώκουν να λύσουν ένα πρόβληµα, να βρουν ένα στοιχείο που λείπει ή να συµπληρώσουν την εικόνα του κόσµου τους.
Οι χορευτές είναι οι πλέον συναρπαστικοί. Ακολουθούν µια διαδροµή πληροφοριών, κάνουν άλµατα µεταξύ των ιδεών µε δηµιουργικό, χορογραφηµένο τρόπο. ∆εν πηδάνε από σελίδα σε σελίδα τυχαία. Αντίθετα, συνδέουν διαφορετικούς τοµείς για να δηµιουργήσουν κάτι νέο. Επιδεικνύουν δηµιουργικότητα και διεπιστηµονική σκέψη. ∆είχνουν την ικανότητα τους να βλέπουν συνδέσεις εκεί που άλλοι δεν µπορούν.
Η έρευνα – δηµοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances- αποκάλυψε έντονες διαφορές στις συνήθειες έρευνας στη Wikipedia. Κρίσιµο στοιχείο η εκπαίδευση και η ισότητα των φύλων στις χώρες των χρηστών.
Οι 3 υποθέσεις
Οι ερευνητές αναφέρουν τρεις κύριες υποθέσεις που συσχετίζουν τις προσεγγίσεις αναζήτησης πληροφοριών µε την ισότητα.
1. Είναι πιθανό οι χώρες µε µεγαλύτερη ανισότητα να έχουν περισσότερες πατριαρχικές δοµές καταπίεσης που περιορίζουν τις προσεγγίσεις παραγωγής γνώσης. Το αποτέλεσµα είναι οι κάτοικοι τους να είναι κυνηγοί.
2. Οι χώρες µε µεγαλύτερη ισότητα είναι ανοιχτές σε ποικιλία ιδεών, εποµένως και σε ποικιλία τρόπων µε τους οποίους οι κάτοικοι τους εµπλέκονται στον κόσµο. Είναι πολυάσχολοι που κινούνται ανάµεσα στις ιδέες µε πολύ ανοιχτόµυαλο τρόπο. Είναι βέβαια πιθανόν να περιηγούνται στο διαδίκτυο απλά για ψυχαγωγία.
3. Τέλος, είναι πιθανόν οι χρήστες της Wikipedia να έχουν διαφορετικές ηλικίες, φύλο, κοινωνικοοικονοµική κατάσταση ή µορφωτικό επίπεδο κι όλα αυτά να εξηγούν τους τρόπους περιήγησης τους.
Στην Εκπαίδευση
Ένα περίεργο παιδί που ενεργεί σαν κυνηγός µπορεί να δυσκολευτεί εάν αξιολογηθεί µε µεθόδους που ευνοούν τη µέθοδο του πολυάσχολου ή το αντίστροφο.
Η κατανόηση αυτών των µεθόδων έρευνας µας βοηθάει να προσαρµόσουµε τις εκπαιδευτικές µας προσεγγίσεις. Έτσι θα υποστηρίξουµε καλύτερα τα ατοµικά µονοπάτια µάθησης. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι τρόποι µε τους οποίος ένας περίεργος µαθητής ερευνά επηρεάζουν τη µάθηση. Και ότι είναι σε θέση να προτείνουν προσαρµοσµένες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Υπονοούν επίσης πώς τα συστήµατα AI µπορούν να ενσωµατώσουν συµπεριφορές µάθησης που βασίζονται στην περιέργεια. Έχοντας υπόψη µου τα παραπάνω και εφαρµογές της Γνωστικής Ψυχολογίας οργάνωσα µια δραστηριότητα για το ∆ηµοτικό Σχολείο Περιβολίων. Η δραστηριότητα ήταν στο πνεύµα αντίστοιχης της φετινής εκστρατείας των Παιδικών Βιβλιοθηκών ‘‘Το ταξίδι είναι που µετράει’’.
Οι περίεργοι ταξιδιώτες
από τα Περιβόλια
Την περασµένη εβδοµάδα βρέθηκα στο φιλόξενο ∆ηµοτικό Σχολείο Περιβολίων ως ξεναγός των µαθητών της Ε’ ∆ηµοτικού.
Προορισµός µας η Ρώµη, η αιώνια πόλη. Στα δύο 50λέπτα φανταστικά ταξίδια µας οι µικροί ταξιδιώτες έκαναν αµέτρητες ερωτήσεις και συνεισέφεραν 10δες ιδέες στα διλήµµατα που τους έθετα σε κάθε διαφάνεια που παρουσίαζα. Με τη χρήση ενός εννοιολογικού γραφήµατος, που δηµιουργήσαµε από κοινού, οι µικροί ταξιδιώτες έγιναν κυνηγοί και κάποιοι από αυτούς χορευτές… Έµφαση δόθηκε στο φιλικό προς το περιβάλλον ταξίδι, στις εµπειρίες και στη συµπεριφορά των ταξιδιωτών, παρά στις αγορές.
Ένας παρατηρητής θα σηµείωνε το υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος και της περιέργειας των µαθητών καταγράφοντας απλά τη γλώσσα σώµατος τους. Η δράση µας ήταν δοµηµένη ώστε να ενισχύσει την προοπτική µνήµη, την χωρική αντίληψη και την επεισοδική µνήµη των µαθητών.
Συµπερασµατικά
‘Η περιέργεια είναι η κινητήρια δύναµη για την επιστήµη, την εξερεύνηση, την δηµιουργικότητα, την ανακάλυψη και τη νοηµοσύνη µας.’
Έχουµε διαφορετικούς τρόπους να είµαστε περίεργοι και αυτό επηρεάζει τον τρόπο µε τον οποίο προσεγγίζουµε τη µάθηση.
Ο τρόπος -το στυλ- της περιέργειας µας επηρεάζεται από το περιβάλλον µας, τα κίνητρα και τη στοχοθεσία µας.
Οι περίεργοι χορευτές συνδέουν δηµιουργικά διάφορους τοµείς, προσφέροντας νέους τρόπους προβολής πληροφοριών.
Οι σηµερινοί µικροί χορευτές είναι οι εφευρέτες της επόµενης µέρας. Θα είναι οι περιζήτητοι στην πιάτσα!
* O Κυρ. Βασιλομανωλάκης είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία ‘In the search of mythical Talos’, ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
