Το επίθετο “Πορφυρογέννητος” έχει την καταγωγή του από την αίθουσα της Πορφύρας.
Η πορφυρή αίθουσα ήταν ένα ειδικά σχεδιασμένο δωμάτιο, επενδεδυμένο με πορφυρήτη, τον πορφυρό πολύτιμο λίθο, ή ντυμένο με πορφυρά μεταξωτά υφάσματα, που κατασκευάστηκε μέσα στο “Μεγάλο Παλάτιο” πριν το 750, και απέναντι από την κρεβατοκάμαρα του Αυτοκρατορικού ζεύγους.
Το πρώτο Αυτοκρατορικό παιδί που γεννήθηκε στην πορφυρή αίθουσα και ονομάστηκε Πορφυρογέννητος ήταν ο Λέων, γιος του Κωνσταντίνου Ε’. Η κατασκευή της αίθουσας αυτής ήταν μια πρωτοβουλία του εικονομάχου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε’. Η αίθουσα της Πορφύρας έγινε δωμάτιο τοκετού και λειτούργησε ως μέσο διασφάλισης της κληρονομικής εξουσίας, του δικαιώματος των Πορφυρογέννητων, στον θρόνο. Η αίθουσα της πορφύρας συνέβαλε στην μέθοδο καθορισμού του φυσικού κληρονόμου, παραγκωνίζοντας ταυτόχρονα τους ανθρώπους της Συγκλήτου, τους Στρατηγούς, και κάθε άλλον επίδοξο ανταγωνιστή και σφετεριστή που ήθελε να καταλάβει τον θρόνο και την εξουσία. Εφεξής μόνο οι πορφυρογέννητοι θα είχαν το δικαίωμα να βασιλεύσουν στο Βυζάντιο. Ήταν κανόνας απαράβατος.
Την ίδια εποχή ο όρος Πορφυρογέννητος άρχισε να θεωρείται ξεχωριστός τίτλος στη Δύση και δημιούργησε μόνιμη πίεση για γαμήλιες συμφωνίες με γνήσιες πορφυρογέννητες αυτοκρατορικές νύφες. Σχεδόν όλοι οι πρίγκιπες της Δύσης μα και πολλοί Σουλτάνοι και Μουσουλμάνοι ηγεμόνες, ζήτησαν και παντρεύτηκαν ξακουστές για την ομορφιά τους Πορφυρογέννητες. Ήταν πράγματι περιζήτητες. Οι πορφυρογέννητες και οι πορφυρογέννητοι ασκούσαν τρομερή έλξη και επιρροή σε όλους, γι’ αυτό και ο λαός της Κωνσταντινούπολης ήταν απόλυτα αφοσιωμένος σε όσους και σε όσες έφεραν αυτό το επίθετο και σε αρκετές περιπτώσεις επενέβαινε για να τους προστατέψει ενάντια σε επίδοξους διεκδικητές.
Ο όρος Πορφυρογέννητος έγινε ένας ακόμα διακριτικός τίτλος του Αυτοκράτορα και χρησιμοποιήθηκε απ’ όλη τη Μεγάλη Δυναστεία των Παλαιολόγων, μέχρι την πτώση της πόλεως το 1453. Η καινοτομία της πορφυρής αίθουσας τοκετού που σχεδιάστηκε για να διασφαλίσει – εξασφαλίσει τη νόμιμη μετάβαση της Αυτοκρατορικής εξουσίας διατήρησε την αίγλη της για 703 χρόνια (από το 750 μέχρι το 1453). Καμιά άλλη Αυτοκρατορία στον κόσμο δεν επινόησε ένα τόσο ευφυές και πειθήνιο τέχνημα.
