Οι προτομές των γιατρών να μεταφερθούν στον αύλειο χώρο του Νοσοκομείου

Πριν από δύο μήνες περίπου (11-1-22) δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα σας άρθρο του κ. Λευτέρη Μπραουδάκη, ο οποίος προτείνει με αφορμή τις εργασίες ανακαίνισης που έχουν προγραμματιστεί από το Δήμο για τη Δημοτική Αγορά, το Δημοτικό Κήπο και την πλατεία 1866, τη μετακίνηση των προτομών επιφανών συμπολιτών μας που βρίσκονται διάσπαρτες σ’ αυτους τους χώρους σε καταλληλότερα σημεία. Παρόμοια πρόταση μεταφοράς του μνημείου της Μάχης της Κρήτης, που σήμερα βρίσκεται στο Δημοτικό Κήπο, σε σημείο, που να είναι ορατό και προσβάσιμο στο κοινό, διατυπώνει στην εφημερίδα σας και ο δημοσιογράφος κ. Γ. Κώνστας στις 19-1-22.

Με την ευκαιρία αυτή των εργασιών ανάπλασης και αναβάθμισης των παραπάνω δημοτικών χώρων θέλω και εγώ να προτείνω με το παρόν σημείωμα μου στη Δημοτική αρχή τη μεταφορά των προτομών δύο επιφανών γιατρών στον αύλειο χώρο του Γενικού Νοσοκομείου Χανίων.

Πρόκειται για την προτομή του διάσημου γιατρού καθηγητή της Οφθαλμολογίας Ανδρέα Αναγνωστάκη, που είχε τοποθετηθεί στην ανατολική πλευρά της Δημοτικής Αγοράς και του γιατρού, αγωνιστή και πολιτικού Νικολάου Ρενιέρη, που σήμερα βρίσκεται στο αλσύλλιο της Αλκηστις Αγοραστάκη. Η προτομή του Α. Αναγνωστάκη φιλοτεχνήθηκε στην Αθήνα με τη φροντίδα και δαπάνες του Ομίλου μελετητών της Ιστορίας της Ελληνικής Οφθαλμολογίας. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έγιναν πριν από είκοσι περίπου χρόνια από τον τότε Νομάρχη Χανίων κο Γεώργιο Κατσανεβάκη.

Η προτομή του Α. Αναγνωστάκη απομακρύνθηκε από τη Δημοτική Αγορά διότι πριν από λίγα χρόνια υπέστη σοβαρή φθορά ένα βράδυ από άγνωστα άτομα. Φυλάσσεται όμως σε κάποια αποθήκη του Δήμου. Στο σημείο που είχε τοποθετηθεί διατηρείται σήμερα μόνο ένα μικρό τμήμα από το βάθρο της. Προτομή του Ανδρέα Αναγνωστάκη υπάρχει σήμερα στον αύλειο χώρο του Οφθαλμιατρείου των Αθηνών.

Επίθεση των ημερών μου στον Ιατρικό Σύλλογο Χανίων φιλοτεχνήθηκε με δαπάνες του συλλόγου μας η προτομή του Ν. Ρενιέρη από τον γλύπτη Αντώνιο Παυλάκη. Δεν τοποθετήθηκε όμως στον αύλειο χώρο του Νοσοκομείου μας όπου κατά την άποψη του συλλόγου μας ήταν η ιδανική θέση, αφού το τιμώμενο πρόσωπο ήταν πρωτίστως γιατρός με μακρόχρονη παρουσία στην πόλη μας σε δύσκολα χρόνια, πριν αλλά και μετά την επανάσταση του 1821.

Επειδή το θέμα επιλογής του χώρου στον οποίο στήνονται οι προτομές εμπίπτει στις αρμοδιότητες των δήμων, ο σύλλογος μας, τότε, με έγγραφο του (27-1-2003) ζήτησε την συγκατάθεση των Δήμων Χανίων και Ελευθερίου Βενιζέλου για την τοποθέτηση της προτομής του Ν. Ρενιέρη, αλλά και τη μεταφορά της προτομής του Α. Αναγνωστάκη από τη Δημοτική Αγορά, στον αύλειο χώρο του Νοσοκομείου μας. Επιπλέον με έγγραφο του (2-5-2003) ζήτησε και την συγκατάθεση του, τότε, Προέδρου και Γενικού Διευθυντή του ΠΕ.ΣΥ.Π. Κρήτης κ. Μπαρδή.

Ο Δήμος Χανίων με την υπ’ αριθμό. 108/3-2-2003 ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου έκανε δεκτή την πρόταση μας. Το ίδιο έπραξε και ο Δήμος Ελευθερίου Βενιζέλου στα διοικητικά όρια του οποίου βρισκόταν το Νοσοκομείο με την υπ’ αριθμό. 80/26-3-2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του. Αρνητική απάντηση στο αίτημα του Συλλόγου μας πήραμε από τη Διοίκηση του Νοσοκομείου.

Μετά από αυτή την εξέλιξη, η προτομή του Ν. Ρενιέρη στήθηκε στο αλσύλλιο της Αλκηστις Αγοραστάκης, όπου υπάρχει σήμερα. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έγιναν στις 24-4-2005 από τον τότε αντιπρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Χρήστο Μαρκογιαννάκη και εμένα, πρόεδρο τότε του Ιατρικού Συλλόγου Χανίων.

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ

Ο Ανδρέας Αναγνωστάκης ήταν διεθνούς φήμης οφθαλμίατρος και πανεπιστημιακός δάσκαλος. Υπήρξε από τους θεμελιωτές της Οφθαλμολογίας στη χώρα μας. Γεννήθηκε το 1826 στα Αντικύθηρα από γονείς καταγόμενους από τα Σφακιανών της Κρήτης. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1849 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ. Συνέχισε τις σπουδές του στη Βιέννη, το Βερολίνο και το Παρίσι, όπου ειδικεύτηκε στην οφθαλμολογία.

Το 1854 επινόησε στο Λονδίνο ένα νέο τύπο οφθαλμοσκοπίου (Anagnostakis Ophalmoscope) αρτιότερο από το αρχικό Οφθαλμοσκοπίο του Γερμανού Χέρμαν φον Χερλμχολτζ. Ηταν μια από τις σημαντικές ιατρικές αποκαλύψεις της εποχής του, που συντέλεσε στη διάδοση της διαγωνστικής μεθόδου.

Το 1854 επέστρεψε στην Αθήνα και διορίστηκε διευθυντής του Οφθαλμιατρείου , θέση στην οποία παρέμεινε έως τον θάνατό του. Την ίδια χρονιά εξελέγη υφηγητής της οφθαλμολογίας και ωτολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, μ στη συνέχεια έκτακτος καθηγητής και τέλος τακτικός καθηγητής στις 27-9-1856.

Ο Ανδρέας Αναγνωστάκης κατά τη διάρκεια της πανεπιστημιακής καριέρας του που διήρκεσε έως τον θάνατο του, δημοσίευσε πολλές μελέτες στα Ελληνικά και γαλλικά. Το όνομα του φέρει η εγχειρητική μέθοδος θεραπείας του εντροπίου (Εγχείρηση Αναγνωστάκης) Διετέλεσε δύο φορές κοσμήτορας της ΙατρικήςΣχολής (1868-1873) και μια φορά πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1877. Υπήρξε γνώστης της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ποίηση.

Ο Α. Αναγνωστάκης πέθανε στην Αθήνα στις 27 Μαρτίου 1897.

(Από το διαδίκτυο)

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΕΝΙΕΡΗΣ

Ο Νικόλαος Βενιέρης γεννήθηκε στα Παλαιά Ρούματα, πιθανώς το 1758. Ήταν απόγονος της παλαιάς Βενετικής οικογένειας των Ρενιέρηδων (Renier) της οποίας κάποιος κλάδος είχε εγκατασταθεί στο παραπάνω χωριό της Κισσάμου. Σπούδασε την ιατρική επιστήμη στη Γαλλία και Ιταλία.

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στα Χανιά, όπου εργάστηκε τόσο ως ιατρός όσο και ως φαρμακοποιός. Εκτός από τα ιατρικά του καθήκοντα ανέπτυξε αξιόλογη κοινωνική, φιλανθρωπική και φιλεκπαιδευτική δράση. Υπήρξε ιδρυτής σχολείου στο οποίο δίδαξε και ο ίδιος ως δάσκαλος. Ήταν παντρεμένος με τη Μαρία Δανέζα και πατέρας δύο παιδιών, ενός αγοριού και μιας κόρης. Ο Ν. Βενιέρης τα χρόνια που υπηρέτησε στα Χανιά απολάμβανε μεγάλης εκτίμησης από χριστιανούς και Τούρκους. Στα 1819 μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Το 1827 η Επαρχία Σέλινου τον διόρισε πληρεξούσιο της στην Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, όπου μετά από πρόταση του Θεόδωρος Κολοκοτρώνη εκλέχθηκε παμψηφεί πρόεδρος της στις 4 Μαΐου του 1827.

Η επιλογή του προσώπου του είχε να κάνει με την ουδετερότητα του και με το ότι ήταν ξένος με τις αναπτυχθείσες στην Πελοπόννησο αντιζηλίες, φιλοδοξίες και εχθρότητες μεταξύ των πρωταγωνιστών της επανάστασης. Με την ιδιότητα του αυτή υποδέχθηκε στην Αίγινα τον Ιωάννα Καποδίστρια τον Ιανουάριο του 1828. Ακολούθως έγινε μέλος της Εθνικής Επιτροπής της Συνέλευσης και διορίστηκε από τον Καποδίστρια ως μέλος του “Πανελληνίου” και επικεφαλής των πληρεξουσίων της Κρήτης. Το Οκτώβριο του 1829 αποστέλλεται από τον κυβερνήτη στην Κρήτη ως αρμοστής του νησιού. Τον συνοδεύουν ο γιος του αξιωματικού του Ελληνικού στρατού και ο στρατηγός Γεώργιος Τσουδερός. Στην Κρήτη προσπάθησε να γεφυρώσει τις διαφορές που υπήρχαν μεταξύ των Κρητών και να τονώσει τον αγώνα που έπνεε τα ολίσθια. Αλλά στα μέσα του 1830 ο Καποδίστρια του ζήτησε να σταματήσει τον αγώνα. Αυτό έγινε μετά την υπογραφή του Πρωτόκολλου του Λονδίνου (3-2-1830) με το οποίο η Κρήτη παραχωρήθηκε στους Αιγύπτιους.

Ο Ν. Βενιέρης διετέλεσε, Σύμβουλος Επικρατείας και μέλος της Γερουσίας. Συμμετείχε, επίσης, στην Επιτροπή σύνταξης του Συντάγματος το 1844. Απ’ όλες τις θέσεις, που κατά καιρούς κατείχε, δεν έπαυσε ποτέ να ενδιαφέρεται και να προβάλει τα δίκαια των αγωνιζομένων Κρητών.

Πέθανε στις 14 Νοεμβρίου του 1847 σε ηλικία 89 αφού είχαν πεθάνει τα παιδιά και τα εγγόνια του.

Και τώρα λίγα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του γιατρού Ν. Ρενιέρη , εν πολλοίς άγνωστα την περίοδο που ζούσε στα Χανιά πριν από την έναρξη της επανάστασης του 1821, που περισυνέλεξαν από το βιβλίο του F.W. SIEBER “Ταξιδεύοντας στη νήσο Κρήτη το 1817”. Αθήνα 1994, μετάφραση: Δ. Μούστρη.

O F.W. SIEBER (Ζήμπερ) ήταν αυστριακής καταγωγής. Γεννήθηκε στην Πράγα, το 1789, όπου και πέθανε το 1845. Σπούδασε την ιατρική επιστήμη και ασχολήθηκε πολύ με τη βοτανολογία. Πέρα απ’ αυτά τον ενδιέφεραν και οι τομείς της αρχαιολογίας, εθνογραφία και οικονομίας. Στις 8 Ιανουαρίου του 1817 σε ηλικία 28 ετών αποβιβάστηκε από ιστιοφόρο προερχόμένος από την Τεργέστη, στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη.

Ως βάση των περιηγήσεων του στο νησί χρησιμοποίησε την πόλη των Χανίων. Κατά την διάρκεια της πολύμηνης παραμονής του στα Χανιά γνώρισε και τον μοναδικό σπουδασμένο γιατρό της πόλης του Νικολάου Ρεϊνιέρη, για τον οποίο γράφει στο βιβλίο του τα ακόλουθα:

– Ο πρόξενος μου σύστημα το γιατρό της πόλης, τον Ρεϊνιέρη, που ήταν ντόπιος, αλλά ενετικής καταγωγής. Είχε σπουδάσει για κάποια χρόνια στη Μασσαλία σ’ ένα νοσοκομείο και τώρα συνδύαζε το επάγγελμα του γιατρού της πόλης και του εμπόρου, σελ. 90.

– Ο Ρεϊνιέρης με πήγε, επίσης, να δω την΄άρρωστη κόρη του. Σημειωτέον ότι είναι δεκαοχτώ χρονών και θεωρείται η πιο όμορφη κοπέλα στα Χανιά. Η διάγνωση ήταν εύκολη, αλλά η θεραπεία μάλλον αδύνατη (περιγράφονται διάφορα συμπτώματα που παραπέμπουν σε χρόνια σοβαρή καρδιοπάθεια). Δεν ήμουν σε θέση να δώσω εξηγήσεις για την ασθένεια, αλλά ο Ρεϊνιέρης γνώριζε την κατάσταση. Ήπιε τονωτικά το κορίτσι, που του δόθηκαν με μεγάλη προσοχή, την ανακουφίσαν κάπως και διευκόλυναν την αναπνοή της. Αυτό ήταν το μόνο που τολμήσαμε να κάνουμε. Έζησε λίγες μόνο ημέρες και την έθαψαν έξι μόλις ώρες μετά το θάνατο της. Πόσο σκληρό είναι, όταν γνωρίζεις ότι δεν μπορείς να δώσεις ανακούφιση αλλά και τι παρηγοριά, όταν ξέρεις ότι έκανες το καθήκον σου!!
Αλίμονο σ’ εκείνους που τους έχει ανατεθεί η υγεία της ανθρωπότητας, όταν την αντιμετωπίζουν με αδιαφορία σελ. 92.

– Σε άλλη σελίδα του βιβλίου διαβάζουμε: Η εσπευσμένη ταφή των νεκρών δικαιολογείται σ’ αυτή τη χώρα, επειδή κάνει θραύση η πανούκλα και πρέπει να εμποδίσουν την εύκολη εξάπλωση της, που γίνεται με τη γρήγορη αποσύνθεση, σελ. 94.

– Σε άλλο σημείο του βιβλίου διαβάζουμε: Ωστόσο, ήλθαν να ζητήσουν τη συμβουλή μου αρκετοί ασθενείς, πολλοί από τους οποίους ανήκαν στο προσωπικό του πασά, και έδωσα σε όλους φάρμακα δωρεάν. Ο Ρεϊνιέρης είχε διατηρήσει την πελατεία του παρά την άφιξη γιατρών από ξένες χώρες, αλλά η παρουσία μου έμοιαζε να τον ανησυχεί, γιατί δεν του είχε τύχει κάτι παρόμοια. Έπρεπε να είμαι προσεχτικός, γιατί θα είχε αρνητικές συνέπειες γι’ αυτόν, αν ανακούφιζα κάποιους από τους ασθενείς που είχε ξεγράψει σελ. 97.
Σε άλλο σημείο διαβάζουμε: Έγινε (ο Ρεϊνιέρης) ο καλύτερος φίλος μου, με γνώρισε στα πιο γνωστά σπίτια, μου έφερνε τους καλύτερους ασθενείς, με λίγα λόγια έκανε ό,τι μπορούσε, προσεγγίζοντας άτομα μ’ επιρροή για να εξασφαλίσει την άδεια που ήθελα, σελ. 97 (Το φιρμάνι από την Κωνσταντινούπολη, που κρατούσε ο Ζήμπερ, ερχόμενος στα Χανιά ήταν ελλιπές, προβληματικό και ο Πασάς Χανίων δεν του επέτρεπε να απομακρυνθεί από την πόλη το πρώτο διάστημα (Με την βοήθεια του Ρενιέρη και άλλων τοπικών παραγόντων κατόρθωσε να πάρει άδεια και να περιηγηθεί όλη την Κρήτη).

Ο Ζήμπερ αναχώρησε από τα Χανιά στις 26 Νοεμβρίου του 1817 με προορισμό την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για να συνεχίσει τις έρευνες του.

Ευχαριστώ για την φιλοξενία