Οι σεισμοί στην Κρήτη… από δυο χιλιάδες χρόνια

Mε την έξαρση τελευταία των σεισμικών περιστατικών στην Κρήτη λαβαίνω στοιχεία από μια θαυμάσια έκδοση με τίτλο “Κρητικόν Λεύκωμα” ήτοι οδηγό της Κρήτης, Ιστορικό, αρχαιολογικό, βιομηχανικό, αγροτικό, εμπορικό, τουριστικό, προσφορά της εφημερίδας “Ελεύθερος Κόσμος” και εκτύπωση στο τυπογραφείο Κανάκη Φραγκιαδάκη.
Tόμος 1ος, έτος 1929, αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στη σεισμικότητα της Κρήτης καθώς και νεώτεροι, κυρίως περιηγητές ή ερευνητές της πρώτης μ.Χ. χιλιετίας, αλλά κυρίως της δεύτερης. Θα παραλείψω ονόματα και ιστορικά στοιχεία για οικονομία χώρου.
•66 μ.Χ. αναφέρεται: «Η νήσος υπέστη ισχυράν δόνησιν ανατραπείσης εκ θεμελίων της Κνωσού, πολλοί τάφοι ηνοίχθησαν η δε θάλασσα απεσύρθη κατά επτά στάδια (1 χλμ.)».
• Έτος 251, 9 Ιουλίου. Μέγας σεισμός και λιμός που αποδόθηκε στον διωγμό από τον αυτοκράτορα Δέκιο των Αγίων Δέκα Μαρτύρων τον Οκτώβριο του 250.
•365, 21η Ιουλίου. Κατεστράφησαν δέκα πόλεις της Κρήτης.
• 795, Απρίλιος. Αναφέρεται σεισμός, καθώς και έτερος το 1246 που ανέτρεψε τα τείχη των Χανίων.
• 1303 Φοβερός σεισμός κατά τον οποίο καταστράφηκε μέρος των τειχών του Χάνδακος και την 8η Αυγούστου 1304 άλλος.
• 1304 και 1311. Σεισμός δυνατός και άλλος το 1416.
• 1490 Μεγάλος σεισμός με επί ένα μήνα δονήσεις με μεγάλες ζημιές.
• 1501 Απλή αναφορά σε σεισμό στην Κρήτη.
• 1508, 29η Μαΐου. Τρομερός καταστρεπτικός σεισμός στα νησιά Χίος, Πάρος, Νάξος και Κρήτη με απώλειες 30.000 ανθρώπων και καταστροφή της Ιεράπετρας.
• 1595 Σεισμός φοβερός και το 1604 καθιζήσεις του εδάφους.
• 1612 Δονήσεις σε πολλά σημεία της Μεσογείου και στην Κρήτη, κατεστράφησαν κτήρια και εβυθίστηκαν πλοία.
• 1650 Από σεισμό στη Θήρα κατεστράφησαν στο λιμάνι του Ηρακλείου πλοία.
• 1662 Σεισμός στην Κρήτη και την 8η Ιανουαρίου 1665 άλλος, κατά τον οποίο υπήρξαν μεγάλες καταστροφές σε σπίτια στα ερείπια των οποίων ετάφησαν άνθρωποι.
•1671, την 7η Μαΐου στην Κρήτη, και 1673 Φεβρουάριο άλλος, με μικρό τσουνάμι όπως και την 7η Ιουλίου 1750 πάλι στην Κρήτη αλλά πλέον καταστροφικός στα Κύθηρα όπου υπήρξαν 2.000 θύματα.
•- 1780 Οκτώβριος. Μετά από αρκετούς προσεισμούς, μεγάλος σεισμός, κατά τον οποίον το φρούριο Ιεράπετρας κατεποντίσθη μετά των 300 εις αυτό Τούρκων και καταστράφηκαν τρία μικρά χωριά.
• 1794 την 8η Οκτωβρίου και 5η πρωινή, δυνατός σεισμός στα Χανιά.
• 1805 την 3η Ιουλίου ξημερώματα, τέσσερις σεισμικές δονήσεις διάρκειας οκτώ λεπτών.
• 1810 16η Φεβρουαρίου, κατεστράφη η πόλις του Ηρακλείου με 2.000 κατοίκους θύματα.
• 1818 την 8η Αυγούστου ισχυρός σεισμός και τον Ιούλιο του 1843 άλλος, ενώ την 28η Μαρτίου 1840 βράδυ, προκάλεσε πανικό στα Χανιά και καταστροφή 20 οικιών.
• Το 1846 και Ιούλιο μήνα, σε τρεις ημέρες αρκετές δονήσεις.
• Το 1856 και την 12η Οκτωβρίου και ώρα 2.30 τα μεσάνυχτα, ισχυρότατος σεισμός σε όλο το νησί με ολοσχερή καταστροφή 6.512 οικιών και βλάβη σε άλλες 4.805 στην Κρήτη. Κατεστράφησαν από φωτιά 48 καταστήματα στο Ηράκλειο και φονεύθησαν 538 άτομα, ενώ τραυματίσθηκαν 637. Στα Χανιά σχεδόν όλες οι οικίες εβλάβησαν και αρκετές κατέρρευσαν, ενώ οι στρατώνες και το στρατιωτικό νοσοκομείο και ένα τέμενος είχαν την μεγαλύτερη βλάβη. Στο Ηράκλειο από 3.620 οικίες μόνο 18 έμειναν όρθιες, ενώ κατέρρευσαν τμήματα των τειχών και υπέστη μεγάλη ζημιά ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Μηνά.
Ακόμη το 1857, 1860 και 30 Ιουλίου 1861 σεισμοί στα Χανιά και την 26η Νοεμβρίου, μεσάνυχτα, στα Χανιά, ισχυρή δόνηση με δύο ακόμη τις δύο επόμενες ημέρες.
•Το 1865 18 Ιανουαρίου, ισχυρή δόνηση στα Χανιά, με τις καμπάνες των εκκλησιών της πόλης μετά να καλούν τους πιστούς για ευχαριστία επειδή δεν υπήρξαν καταστροφές και θύματα.
• 1879 την 28η Αυγούστου, μεγάλης διάρκειας σεισμός στο Ηράκλειο και την 10η Σεπτεμβρίου έτερος.
• 1887 την 24-25 Μαρτίου, ισχυρός σεισμός στο Ηράκλειο και την 5η Ιουλίου ισχυρότατη δόνηση 35 δευτερολέπτων που προκάλεσε αφάνταστο πανικό, κυρίως στο Ηράκλειο, εξαιτίας του οποίου πολλοί κάτοικοι παρά τον λιμένα έπεσαν στη θάλασσα νομίζοντες ότι έτσι θα διασωθούν.
• Το 1887 και 1888 ισχυρότατες δονήσεις εις Ηράκλειο.
Δεν υπάρχει καταγραφή έκτοτε αλλά οπωσδήποτε θα υπήρξαν αμέτρητα περιστατικά που δεν ευρέθη κάποιος να καταγράψει δια την ιστορία. Αναφέρεται μόνο ο σεισμός του 1910 με κατάρρευση πολλών οικιών και επισημαίνεται στο βιβλίο ότι δεν υπήρξε χρονιά που να μην “σείεται το έδαφος της Κρήτης”, τουλάχιστον μια φορά. Η επιστημονική καταγραφή των σεισμών στην Κρήτη αναφέρεται ότι άρχισε το έτος 1915 με αναφορά ότι από το έτος 1915 έως το 1920 καταγράφηκαν 70 σεισμοί και από το 1920 μέχρι το 1929 σεισμοί 29 και ως αναφέρει αυτή η καταγραφή πραγματοποιήθηκε από τον Μετεωρολογικό σταθμό του Πρακτικού Λυκείου Χανίων. Ίσως αυτός ο σταθμός να ήταν ο πρώτος ή από τους πρώτους στη χώρα μας.