Να είσαι ευτυχής αν τη ζωή σου συντροφεύουν οι Τρεις Χάριτες, οι τρεις θεότητες: Ιατρική επιστήμη, η Ψυχολογία και η Λογοτεχνία, οι οποίες συγχωνεύονται σε μια θεότητα που ονομάζεται Τέχνη.
Διαποτίζουν τον ψυχοπνευματικό σου κόσμο με γνώσεις, εμπνεύσεις, φαντασία, επινοητικότητα και ενθουσιασμό. Είναι ένας ιδεώδης συνδυασμός πνευματικών και καλλιτεχνικών δυνάμεων, που συμβάλλουν στη συγκρότηση της ανθρώπινης υπόστασης, ενώ κινητοποιούν ταυτόχρονα τις δυο μεγάλες αγάπες της θεάς (Τέχνης), τη σκέψη και τη συγκίνηση!
Βοηθούν να κατανοήσεις περισσότερο (όχι να το λύσεις, ασφαλώς) το αίνιγμα του κόσμου και της ζωής μας,το ακόμη μεγαλύτερο αίνιγμα του εαυτού σου, του Εαυτού μέσα στον κόσμο. Να νοηματοδοτήσεις την ύπαρξή σου και να προσδιορίσεις τον ρόλο της στη ζωή. Ασκούν διαπλαστική επιρροή και επιτελούν ανθρωπογνωστική λειτουργία.
Διαβάζοντας ένα λογοτεχνικό έργο, το φωτίζουμε, ενώ ταυτόχρονα, μέσα από αυτη τη διαδικασία, φωτίζεται τόσο ο εαυτός μας όσο και ο κόσμος του δημιουργού αυτού του έργου. Μαθαίνουμε να συγκροτούμε τον εαυτό μας μέσα από τους ήρωες του έργου, καθώς ζούμε, κατά κάποιο τρόπο, τα ψυχικά πάθη, τα διλήμματα, τους διχασμούς, τις αντιφάσεις. Νιώθουμε την εσωτερική προτροπή να αναζητήσουμε μέσα μας τον συν-Θεό, να αναγνωρίσουμε τον Ένθου,κατά τους αρχαίους Έλληνες (από την ίδια ρίζα προκύπτει η λέξη ενθουσιασμός) και να αναζητήσουμε το εσωτερικό, το ουσιώδες, το ανθρώπινο.
Αν μετά από πολλές επίπονες προσπάθειες συναντήσει κάποιος αυτόν τον συν-Θεό, χρειάζεται μόνο με ευσέβεια να σιωπήσει, δίχως να παραπονεθεί, δίχως να αναστενάξει. Περιττά είναι και δεν έχουν νόημα τα λόγια. Ήδη, το χρέος του έχει επιτελέσει και, με τη δύναμη αυτής της επίγνωσης, μπορεί να συνεχίσει αταλάντευτα τον δρόμο της αποστολής του.
Η Ψυχολογία ως επιστήμη με τον στοχασμό και το συναίσθημα,μα πάνω απ’ όλα με το διεισδυτικό βλέμμα της, ανακαλύπτει χώρους που δεν έχουν σχέση με τη βούληση και το πνεύμα και στους οποίους βασιλεύει το αόριστο, το άπιαστο. Διεισδύει με έναν ισχυρό, ιδιότυπο τρόπο, με την υπομονή και την κατανόηση μέσα σε ένα περιβάλλον απελπισίας και απόγνωσης, εκεί που μια φωνή γοερά απευθύνει έκκληση βοήθειας και συντρόφευσης.
Με τη συντροφιά/ανθρώπινη παρουσία, την κατανόηση και τον συμμερισμό, βλάσταίνει το σωτήριο. Η συμπόρευση, η έκφραση της ενσυναίσθησης, με τη μεγάλη της καρδιά επισκέπτεται το παρελθόν της φωνής που απευθύνει έκκληση, με σκοπό τα όνειρα που έμειναν όνειρα να μπορέσουν να γίνουν ελπίδες.
Αγλαϊα, Ευφροσύνη, Θάλεια: οι Τρεις Χάριτες της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας, θεότητες της ομορφιάς και της χαράς. Ιατρική Επιστήμη, Ψυχολογία, Λογοτεχνία: οι τρεις σύχρονες Χάριτες. Οι θεότητες που λυτρώνουν τον άνθρωπο από τα πάθη του, συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του και προάγουν τον πολιτισμό.
Βέβαια, τα διάφορα γεγονότα και οι εμπειρίες της ζωής έχουν αποδείξει, έως τώρα, ότι καμμία δύναμη εγκόσμια δεν είναι ικανή να θεραπεύσει, να απαλλάξει τον άνθρωπο από τα πάθη του, ούτε από τη συναισθηματική μοναξιά, η οποία καθίσταται μεγαλύτερη με την πάροδο των χρόνων. Είναι, όμως, σημαντικό κάθε άνθρωπος να μπορέσει να γνωρίσει τα πάθη αυτά, να τα ονοματίσει και, ως ένα βαθμό, να βαδίσει προς την αλλαγή.
Ας μου επιτραπεί να ανaφερθώ σε κάποιο απόσπασμα της συνομιλίας, πάνω σε θέματα λογοτεχνίας, δύο εξόχων εργατών του πνεύματος, των Σταύρου Ζουμπουλάκη και Στρατή Μπουρνάζου. Στον διάλογο αυτό διατυπώνεται ρητά ο σκεπτικισμός ως προς την αισιόδοξη θέση του Διαφωτισμού ότι η παιδεία αποτελεί απάντηση σε όλα τα προβλήματα. Η παιδεία από μόνη της -μάλιστα η συμβατική και μη ουσιαστική παιδεία, στα πλαίσια που θα αντιστοιχούσαν καλύτερα στον όρο “εκπαίδευση” – σαφώς και δεν αποτελεί πανάκεια. Αυτή, λοιπόν, η θέση του Διαφωτισμού, όπως επισημαίνουν οι δύο σοφοί άνδρες, κάθε άλλο παρά επιβεβαιώθηκε τον 20ο αιώνα με τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους και με τους ολοκληρωτισμούς. Αντίθετα, αμφισβητήθηκε σε μέγιστο βαθμό (Άουσβιτς, Γκουλάγκ, Καμπότζη). Στον διάλογο αυτό γίνεται αναφορά στον Πολ Ποτ, στυγνό δικτάτορα της Καμπότζης, ο οποίος έφθασε πιο κοντά από όλους τους τυράννους στην πραγματοποίηση του ολοκληρωτικού εφιάλτη. Αξίζει να σημειωθεί πως ήταν γαλλοσπουδαγμένος (η Καμπότζη υπήρξε αποικία της Γαλλίας) και λάτρης της ποίησης του Βερλαίν.
Ο Ντουκ, αρχιβασανιστής της φυλακής της Καμπότζης, υπήρξε, ως γνωστόν, ένα από τα μεγαλύτερα ανθρωπόμορφα τέρατα της ιστορίας. Μια μέρα του Απριλίου του 2009 απήγγειλε ενώπιον των δικαστών, στη γαλλική γλώσσα, τους τελευταίους στίχους από το διάσημο ποίημα του Alfred de Vigny “Ο Θάνατος του Λύκου”:
“…Mην κλαις και μην αναστενάζεις και μην παρακαλεις, άνανδρο είναι. Το επίπονο μέγα χρέος σου να κάνεις ορθός εκεί όπου η Μοίρα σε έχει στήσει.Κι υστερα πια, ως εγώ όμοια να πονέσεις και να πεθάνεις δίχως να μιλήσεις”.
Είχε μάθει αυτούς τους θαυμάσιους στίχους σε γαλλικό σχολείο της Πνομ Πενχ (πρωτεύουσας της Καμπότζης) όπου φοίτησε. Προφανώς ουδέποτε κατενόησε (ή διαστρέβλωσε κατά το δοκούν) το βαθύτερο περιεχόμενό τους.
Στον αντίποδα μιας επιφανειακής ανάγνωσης,οι λογοτέχνες (και εν γένει οι καλλιτέχνες) αναδεικνύουν, καθώς δημιουργούν, την εσώτερη, μη ορατή ομορφιά της ζωής, την οποία θάλπουν οι Τρεις Χάριτες, οι τρεις θεμελιώδεις λίθοι (Ιατρική-Λογοτεχνία-Ψυχολογία) για τη στήριξη και τη συγκρότηση της ανθρώπινης υπόστασης.
Αφορμή για το κείμενο αυτό αποτέλεσε η πληροφορία ότι η αγαπητή συνάδελφος Πηνελόπη Ντουντουλάκη, ποιήτρια και συγγραφέας, αποπεράτωσε τις σπουδές της στη Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεία.
*Ο Νικόλαος Ανδρουλάκης
είναι συνταξιούχος ιατρός
