Σαν κόρη οφθαλμού περιποιείται ο Κυρ Κώστας τις ολίγες εναπομείνασες τζιτζιφιές που επιμένουν να διαιωνίζουν το είδος τους, χρόνια τώρα στην παραλία του Βλητέ Σούδας, μπροστά από το «Μελτεμάκι», τη γνωστή ψαροταβέρνα κάποτε και τώρα καφετέρια. Κλαδεμένες μερακλίδικα και φυτεμένες στη σειρά εντυπωσιάζουν με τους ασπρισμένους τους κορμούς και τη γκριζοπράσινη παρουσία τους, ειδικότερα την περίοδο της ωρίμασης των καρπών τους, των γνωστών τζίτζιφων.
Τα τζίτζιφα, ή ζίζιφα, όπως τα ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες, τα λησμονημένα αυτά φθινοπωρινά φρούτα που η πιτσιρικαρία της Κάτω Σούδας, η «Σουδιανή μαρίδα», όπως την αποκαλούσαν οι μεγαλύτεροι, τους έδινε κάποτε να καταλάβουν! Τι πετυχημένος στα αλήθεια ο παραλληλισμός της πληθώρας τότε των παιδιών του αλιευτικού οικισμού της Κάτω Σούδας με τις πολυμελείς φαμίλιες του, με την αφθονία του φημισμένου αυτού κάποτε ψαριού στον κόλπο της Σούδας! Τσούρμο ολόκληρο τα παιδιά, δεν άφηναν τζίτζιφο για τζίτζιφο. Τι χρόνια και εκείνα… με τη φύση, όμως να βρίσκεται στο απόγειο της δόξας της!
Και δεν λιγόστεψαν μόνο οι τζιτζιφιές, αλλά και Σουδιανή μαρίδα, χαρακτηριστικό κάποτε ψάρι του κόλπου της Σούδας που κινδυνεύει να εξαφανιστεί παντελώς… Όπως εξαφανίστηκαν και οι φημισμένες τσιπούρες και οι Σουδιανές παλαμίδες από τον κόλπο της Σούδας, αλλά και πολλά άλλα ψάρια και όστρακα, στρείδια, κυδώνια, γυαλιστερές και πεταλίδες. Λιγόστεψαν όλα τούτα μαζί με τα δέντρα της παραλίας του Βλητέ και τις πολύτιμες γεύσεις των χρόνων εκείνων. Γεύσεις δεμένες με νοσταλγικές αναμνήσεις του ουρανίσκου, αλλά και αναμνήσεις από ήχους από τα τζουκ μποξ στις ψαροταβέρνες και τα καφενεία της περιοχής. Με γνωστά τραγούδια, όπως αυτό «Στου Χαροκόπου και στην Καλλιθέα» που συνειρμικά έφερνε στο νου μας τις δικές μας τζιτζιφιές, στο Βλητέ, για τις οποίες νιώθαμε υπερήφανοι.
Λιγόστεψαν λοιπόν οι τζιτζιφιές, όπως λιγόστεψαν και τα αλμυρίκια που απόμειναν σχεδόν μετρημένα στα δάχτυλα, και ας αποτελούσαν δενδροστοιχίες ολόκληρες, όχι μόνο στην παραλία του Βλητέ, αλλά και σε πολλά άλλα σημεία της Σούδας. Και ας έχει ανάγκη η παραλία από την παχιά σκιά τους. Μικρά παιδιά τότε, δοκιμάζαμε την αλμύρα των φύλλων τους, λες και θέλαμε να ετυμολογήσουμε με την παιδική μας περιέργεια έμπρακτα της ονομασία τους. Χώρια που παίζαμε κρυφτό ανάμεσα στα πυκνά κλαδιά τους. Την Άνοιξη πάλι, την περίοδο της ανθοφορίας καμαρώναμε τη ροζουλιά φορεσιά τους που ερχόταν σε αντίθεση με το γαλάζιο της θάλασσας.
Και μια περί ανθοφορίας ο λόγος, εξαφανίστηκαν παντελώς και οι πανέμορφες αμπεριές- γαζίες με τα κίτρινα αρωματικά άνθη τους που ευωδίαζαν από την Άνοιξη έως το Φθινόπωρο. Δεν απόμεινε καμιά, ούτε για δείγμα, με την τελευταία των Μοϊκανών στη δυτική πλευρά, να εξαφανίζεται αμέσως μετά την καραντίνα. Γιατί θυμάμαι καλά, την είχα φωτογραφίσει τότε. Στη βόρεια πλευρά της παραλίας υπάρχει ακόμα μία. Με ενδιέφερε πάντα βλέπετε αυτό το δέντρο… Θυμάμαι ότι με τα άνθη του βάφαμε στο Δημοτικό Σχολείο με κίτρινο τους πολιτικούς χάρτες, ελλείψει ξυλομπογιάδων… που πολύ εύκολα τους μετατρέπαμε σε γεωφυσικούς και ζωγραφίζαμε στην επιφάνεια τους ποτάμια, λίμνες και βουνά με άλλα φυσικά υλικά που ανακαλύπταμε από τον φυσικό πλούτο της περιοχής με την ευρηματικότητά μας.
Λιγόστεψαν επικίνδυνα και η ευκάλυποι και οι σχίνοι και οι μυρτιές και άλλα δέντρα που στόλιζαν την παραλία και την ευρύτερη περιοχή. Και όχι βέβαια από μόνα τους, αλλά με τη βοήθεια ανθρώπινων χεριών… Μια παρέμβαση που με τρομάζει τώρα που η παραλία έγινε πολυσύχναστη… σε μια πόλη που τα δέντρα ολοένα και λιγοστεύουν, χωρίς αιδώ, «εν κρυπτώ και παραβύστω». Άλλοτε γιατί μας κόβουν τη θέα, άλλοτε γιατί εμποδίζουν τις δραστηριότητές μας, άλλοτε γιατί μας ενοχλούν τα φύλλα τους και οι καρποί τους, άλλοτε με το επιχείρημα ότι μπορεί να προκαλέσουν ένα ατύχημα. Και θα μπορούσαν τότε να κοπούν κατάλληλα, αλλά γιατί να μπαίνουμε στον κόπο, ας τα εξαφανίσουμε μια και καλή… Και όλα τούτα συμβαίνουν την ίδια ώρα που η φύση στέλνει μηνύματα, ανησυχητικά μηνύματα, στο μικρόκοσμο που ζούμε και στην παγκόσμια σφαίρα στη δίνη της κλιματική αλλαγής. Μέχρι πότε θα μένουμε αλήθεια αμέτοχοι;
Αρκούν άραγε μόνο οι ψίθυροι και οι εκτεταμένες διάσπαρτες διαμαρτυρίες;
Ωστόσο οι εθελοντές που έχουν υιοθετήσει την παραλία και φυτεύουν καινούργια δεντράκια με πολλή αγάπη, στέλνουν σαφώς ελπιδοφόρα μηνύματα, όχι μόνο με αυτή, αλλά και με άλλες οικολογικές παρεμβάσεις τους, για όλα αυτά που μπορούμε να κάνουμε, όλοι μαζί πολίτες και φορείς. Και βεβαίως πολλά μπορούμε να κάνουμε και με άλλες πιο δυναμικές παρεμβάσεις που είναι καιρός να τις αναλάβουμε, γιατί είμαστε συνυπεύθυνοι για την κοινή φυσική μας κληρονομιά!
*Η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος
Πολλές ομορφιές έχουν λιγοστέψει. Γι’ αυτό έχουμε ανάγκη από πιο δυνατές φωνές…