Η απάντηση είναι ότι πάντα ξεχνούσαµε. Σήµερα όµως αυτό γίνεται περισσότερο εµφανές, ίσως επειδή µας λείπει χρόνος.
Για περίπου 20 χρόνια οργάνωνα στα Κέντρα Παιδικής ∆ηµιουργίας του ∆ήµου Χανίων την δραστηριότητα ‘‘Πώς να γίνω ένας µικρός εφευρέτης’’. Ανταποκρινόµενος στο αίτηµα παιδιών είχα ενσωµατώσει στις 2ήµερες δραστηριότητες µας την κατασκευή -µε ανακυκλώσιµα υλικά- ενός οικογενειακού πίνακα ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗΣ. Τα παιδιά που παραπονιόταν ότι οι γονείς τους ξεχνούσανε, κατασκεύαζαν ένα πίνακα στον οποίο έγραφαν µε κεφαλαία ΘΥΜΗΣΟΥ.
Στο σηµείωµα παραθέτω περιστατικά ξεχνονούσηδων κάθε ηλικίας και ευρήµατα που δικαιολογούν τέτοιες συµπεριφορές.
Παιδιά ξέχασα το τεστ
Γνωρίζουµε ότι δηµοφιλές σπορ των µαθητών όλων των γενιών είναι να προσποιούνται ότι ξέχασαν είτε να φέρουν, είτε να κάνουν µια σχολική εργασία. Η φράση «Το ξέχασα κυρία» ακούγεται καθηµερινά σε κάθε ώρα διδασκαλίας. Το παράδοξο είναι να ξεχάσει η καθηγήτρια ότι είχε να προετοιµάσει ένα τεστ, όπως είχε προειδοποιήσει τους µαθητές της. «Την άλλη εβδοµάδα έχετε τεστ Ιστορίας».
Κάποιοι ευσυνείδητοι µαθητές ξενύχτησαν µερικές βραδιές µελετώντας. Όµως έπεσαν από τα σύννεφα όταν η εκπαιδευτικός τους ανακοινώνει «Το ξέχασα. Το τεστ θα γίνει την επόµενη εβδοµάδα»
Είναι φυσιολογικό; Ναι, θα απαντούσα αν δεν επρόκειτο για ∆ηµόσιο Σχολείο και για µαθητές Λυκείου που προετοιµάζονται για εξετάσεις.
Το τρισάγιο αναβλήθηκε
Μάταια περίµεναν συγγενείς και φίλοι σε κοιµητήριο της περιοχής να γίνει το τρισάγιο την προκαθορισµένη ώρα. Ο ιερέας δεν εµφανιζόταν. Όταν απελπίστηκαν αποφάσισαν να τον ψάξουν. Κάποιος που γνώριζε πού έµενε ο ιερέας πήγε στο σπίτι του.
«Πού είναι ο παπάς; Γιατί δεν έρχεται για το τρισάγιο;», ρωτά την παπαδιά. «Παιδί µου, έφυγε νωρίς για το λιόφυτο», η απάντηση της. Όπως ήταν επόµενο το τρισάγιο αναβλήθηκε. Κι ο ξεχνονούσης παπάς ζήτησε συγγνώµη.
Συζήτηση χωρίς ουσιαστικά
∆ύο καλοστεκούµενες 70χρoνες κυρίες συναντιούνται ενώ έκαναν τα ψώνια τους στο µπακάλικο της γειτονιάς -ναι υπάρχουν ακόµη- και πιάνουν κουβέντα. Έλα που δεν θυµούνται τα ονόµατα η µια της άλλης. Έτσι χρησιµοποιούν επίθετα όπως ‘‘Καλή µου’’ η µια, ‘‘Χρυσή µου’’ η άλλη. Η ελαφριά κουβέντα συνεχίζεται µέχρι που η µια πληροφορεί «Ξέρεις ο γιος µου πήγε µακρινό ταξίδι». «Που ακριβώς;», ρωτά από ευγένεια η άλλη.
«Κάπου στην Ασία, αλλά δεν θυµάµαι τον τόπο».
∆εν πήγα στην εκδήλωση
Μεγάλη εκδήλωση προς τιµή εκλεκτού συµπολίτη είχε οργανωθεί πριν χρόνια από φορέα της πόλης. Την εποµένη ρωτώ φίλο µου «Πήγες στην εκδήλωση;». Το θεώρησα βέβαιο ότι θα είχε πάει αφού ήταν µέλος της οργανωτικής επιτροπής.
«Όχι», µου απαντά µε αφοπλιστική ειλικρίνεια «Το ξέχασα», «Πως έγινε;», τον ρωτώ γιατί ο τιµώµενος ήταν φίλος του.
«Ο πολυχρόνης, φίλε µου, ο πολυχρόνης φταίει για όλα», «Καλά», του λέω. «∆εν είσαι µόνος. Ήµουνα σε εκδήλωση που δεν άρχιζε επειδή αργούσε ο δήµαρχος. Η ώρα περνούσε. Είµαστε ήδη 30 λεπτά καθυστερηµένοι Κάποιοι κινητοποιήθηκαν να τον εντοπίσουν ‘‘Είναι στο δρόµο’’, µας λένε. Πέρασαν άλλα 20 λεπτά µέχρι να εµφανιστεί».
Τα ευρήµατα
Ιππόκαµπος ο κυρίαρχος
Έρευνες έχουν δείξει ότι η εδραίωση της µνήµης βασίζεται σε δύο περιοχές του εγκεφάλου: τον ιππόκαµπο, που αποθηκεύει τις βραχυπρόθεσµες αναµνήσεις και τον φλοιό, που αποθηκεύει τις µακροπρόθεσµες αναµνήσεις.
Στοιχεία δείχνουν ότι ο ιππόκαµπος µεταφέρει βραχυπρόθεσµες µνήµες στον φλοιό κατά την διάρκεια του ύπνου χρησιµοποιώντας εγκεφαλικά κύµατα υψηλής συχνότητας. Νέες έρευνες στο Πανεπιστήµιο Cornell της Νέας Υόρκης επιβεβαίωσαν ότι η διαδικασία αυτή αναστέλλεται -δηλαδή, δεν αποθηκεύονται µελλοντικές µας υποχρεώσεις- αν έχοµε διακοπτόµενο ύπνο. ∆ίδαγµα, οι ξεχνονούσηδες ας κοιµούνται κανονικά τουλάχιστον 7 ώρες.
Η ασπίδα
των δίγλωσσων
Ερευνητές από διάφορες χώρες επιβεβαιώνουν ότι τα άτοµα που µιλάνε περισσότερες από µια γλώσσες έχουν καλύτερη µνήµη, και εµφάνισαν άνοια 5,4 χρόνια αργότερα από τα µονόγλωσσα άτοµα, ανεξάρτητα από την εκπαίδευση, το επάγγελµα, το φύλο ή το µεταναστευτικό τους καθεστώς.
Συγκεκριµένα, δήλωσαν ότι οι ηλικιωµένοι που µιλούν περισσότερες από µία γλώσσες έχουν σαφή πλεονεκτήµατα έναντι της άνοιας.
Θεωρώ ότι οι ερευνητές υπολογίζουν γνώση της 2ης ή 3ης γλώσσας σε άριστο επίπεδο.
Μνήµη και φάσεις
του κύκλου
Η µνήµη µιας γυναίκας επηρεάζεται ανάλογα µε τις φάσεις του κύκλου της.
Αυτό δέχτηκαν νεύρο-επιστήµονες που παραδέχτηκαν ότι ενώ έχουν δεδοµένα νεύρο-επιστήµης 30 ετών δεν µπορούν να τα αναλύσουν αναδροµικά, επειδή δεν συλλέξανε ποτέ από την αρχή δεδοµένα διαχωρισµού φύλου στη νεύρο-επιστήµη.
Συµπερασµατικά
Είναι φυσιολογικό να ξεχνάµε κάτι για το οποίο δεν δώσαµε προσοχή ή δεν το χρησιµοποιούµε συχνά.
Η λήθη µπορεί να είναι απογοητευτική, αλλά γνωστικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι έτσι υποστηρίζεται η ικανότητα του εγκεφάλου µας να επεξεργάζεται αποτελεσµατικά πληροφορίες – και να γενικεύει τις γνώσεις µας.
Λύσεις υπάρχουν. Να παρατηρούµε ενδελεχώς το περιβάλλον µας, να χρησιµοποιούµε µνηµοτεχνικές ή ένα πίνακα ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ και να κοιµόµαστε όσο µας συµβουλεύει ο οικογενειακός µας γιατρός.
*Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη ∆ιά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
