Την περασμένη εβδομάδα στα Ηνωμένα Έθνη αναβίωσε για άλλη μια χρονιά η αρχαία Βαβέλ. Ακούστηκαν όλες οι γλώσσες του κόσμου. Χωρίς όμως να υπάρχει χάος στην επικοινωνία.
Για όσους παρακολουθήσαν, έστω και λίγο, την απευθείας μετάδοση αυτής της Συνέλευσης, μέσω twitter, ήταν χάρμα ακουσμάτων.
Για παράδειγμα, μπορούσες να ακούσεις Αγγλικά της Οξφόρδης από τον πρωθυπουργό της St. Lucia, ενός μικροσκοπικού νησιού στην Καραϊβική, καθαρά Ισπανικά από τον πρωθυπουργό της Ανδόρρας και Hindi από τον πρωθυπουργό της Ινδίας.
Στο σημείωμα παρουσιάζω τα ευρήματα μιας πρόσφατης έρευνας μου για την γλωσσομάθεια των Χανιωτών και ένα τυχαίο δείγμα λέξεων από το Δυτικό-Κρητικό μας ιδίωμα.
Το Δυτικό-Κρητικό ιδίωμα
Δυτικό-Κρητικό ιδίωμα Καθομιλουμένη
σάλευγε βάδισε, φεύγα
γαέρνω, γαερμός γύρνα, γυρισμός
ξεπαράλυω ξεμπλέκω, ομολογώ
καταχανάς βρικόλακας
ξετελέματα κατορθώματα, τέλη
μπροσκάδα ενέδρα, χωσιά
μανίζω θυμώνω – μήνις
κοπελίζω παιδιαρίζω
κονταρίδα συντομότερος δρόμος
ετά, επά εκεί εδώ
πορίζω βγαίνω έξω
πόρος πέρασμα
μπουτσουνάρα υδρορροή
δρακόνι Σκληρή πέτρα
για ακόνισμα μαχαιριών
κάνω σουχλιά σπέρνω διχόνοια, δυσφημώ
αναμαζωξιάρης μέτοικος
ξεγιβεντίζω προσβάλλω βαριά
κακόσειρος κακό σόι, κακομοίρης
γροικώ ακούω
γιουρουντώ επιτίθεμαι
πορτέγο ισόγειο κρητικού σπιτιού
σουρομαδιώ σέρνω από τα μαλλιά
Μου βάλε μια πόστα καυγάδισε
αβιζέρνω συμβουλεύω
ντρέτα ίσια, κατευθείαν, ειλικρινά
γούζιεται γογγύζω- γοάω
χιράμι υφαντό μάλλινο
εβάρηκα και κακοσήνεψε μου… χτύπησα και μολύνθηκε
το τραύμα μου
να πας γερά γερά να πας γρήγορα
μεσοκαιρίτης μεσήλικας
αμπλά αδελφή
Η τυχαία επιλογή των εκφράσεων έγινε από πρόσφατες αναρτήσεις στο facebook στην ομάδα “Κρητική διάλεκτος ντοπιολαλιά” (20700 μέλη) και από το μοναδικό λεξικό του Α. Ξανθινάκη ‘Το γλωσσικό ιδίωμα της Δυτικής Κρήτης’ (1996).
Γλωσσομάθεια στα Χανιά
Στόχος της ανώνυμης έρευνάς μας ήταν να διαπιστώσουμε το βαθμό της γλωσσομάθειας στην περιοχή. Η έρευνα έγινε την προηγούμενη εβδομάδα και κάλυπτε τα Χανιά, την Παλαιόχωρα και την Κάντανο.
Τα ευρήματα αφορούν 168 ενήλικα άτομα για τα οποία έφηβοι μαθητές μας έδωσαν αξιολογήσεις.
1. Το 35% εμφανίζεται να γνωρίζει ή να ομιλεί σε κάποιο βαθμό το Δυτικό-κρητικό ιδίωμα. Είναι ένα ευοίωνο στοιχείο που κατά τη γνώμη μας οφείλεται και στην ενεργοποίηση σχετικών ομάδων στο facebook. Ίσως το ποσοστό να ήταν ψηλότερο αν περιορίζαμε το δείγμα σε άτομα με κρητική καταγωγή.
2. Ένα μεγάλο ποσοστό 71% για τους άνδρες και 69% για τις γυναίκες που μιλάνε ΑΓΓΛΙΚΑ είναι πολύ καλοί ομιλητές της γλώσσας. Δηλαδή, το επίπεδο τους κυμαίνεται από Β2 (Λόουερ) έως C2 (Proficiency).
Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση για μαθήματα Αγγλικής σε αυτά τα επίπεδα από το 1990 και μετά στα Κέντρα Ξένων Γλωσσών του Νομού μας.
3. Οι Χανιώτισσες είναι περισσότερο πολύγλωσσες από τους άντρες με εξαίρεση την Αγγλική. Αυτό επιβεβαιώνεται από την παρακολούθηση μαθημάτων Ευρωπαϊκών γλωσσών σε Κέντρα Ξένων Γλωσσών και σε ιδιαίτερα μαθήματα από το 1990 και μετά.
4. Συνολικά το ποσοστό των ενηλίκων Χανιωτών που μιλά ΑΓΓΛΙΚΑ είναι εξαιρετικά υψηλό (72%) ξεπερνώντας το μέσο όρο πολλών Ευρωπαϊκών κρατών. Εξαιρούνται οι σκανδιναβικές χώρες στις οποίες οι ομιλητές της Αγγλικής αγγίζουν το 90% του πληθυσμού.
5. Αναφορικά με τους επώνυμους Χανιώτες η Ντόρα Μπακογιάννη (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά) και ο Μ. Βολουδάκης (Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά) εμφανίζονται οι πλέον πολύγλωσσοι.
Σημειώνω ότι οι πρωτοπόροι εκπαιδευτικοί της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης δίδασκαν -πριν 50 χρόνια- έχοντας μοναδικά εφόδια ένα μαυροπίνακα κιμωλίας και πρωτόλεια αναγνωστικά.
Συμπερασματικά
✓Το υψηλό επίπεδο γλωσσομάθειας στο Νομό μας είναι μοχλός ανάπτυξης και κοινωνικής ανέλιξης.
✓Η πολύ καλή γνώση της Αγγλικής γλώσσας από μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού είναι ένα κριτήριο προτίμησης προορισμού για πολλούς επισκέπτες.
✓Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό ντόπιων πιστεύει ότι καταλαβαίνει το Δυτικό-Κρητικό ιδίωμα.
✓Τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών του Νομού μας προσφέρουν πρωτογενή γνώση με συνέπεια για περισσότερο από μισό αιώνα.
✓Η άριστη γνώση 2 ξένων γλωσσών είναι το απαραίτητο εφόδιο για την κατάκτηση κάθε στόχου.
✓Οι ξένες γλώσσες μας ταξιδεύουν στον κόσμο ουσιαστικά και μεταφορικά.
