Σταμάτης Κριμιζής σε συνεργασία με το Μάκη Προβατά
Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Αθήνα 2020, σελ. 231.
Eνα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο το οποίο αναφέρεται στη ζωή και το επιστημονικό έργο ενός διακεκριμένου Έλληνα της διασποράς -του καθηγητή και Ακαδημαϊκού Σταμάτη Κριμιζή (1938 – )- εξεδόθη πρόσφατα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Το βιβλίο παρουσιάζεται σε μορφή συζήτησης του διακεκριμένου διαστημικού επιστήμονα με το Μάκη Προβατά και στοχεύει στη παρουσίαση της πολυδιάστατης ζωής και του έργου του Σταμάτη Κριμιζή ο οποίος συμμετέχει τις τελευταίες δεκαετίες στις διαστημικές αποστολές των ΗΠΑ σε όλους τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος συμβάλλοντας στην επιτυχία τους με το σχεδιασμό και τη κατασκευή πολύπλοκων και εξειδικευμένων μετρητικών οργάνων. Παράλληλα συμμετείχε σαν επικεφαλής επιστήμονας σε διάφορες διαστημικές εξερευνήσεις ενώ σε πολλές από αυτές διεύθυνε την όλη αποστολή. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο αυτό ο κος Σταμάτης Κριμιζής γεννήθηκε στη Χίο το 1938 και μετά τις γυμνασιακές σπουδές του στο νησί αυτό μετέβη στις ΗΠΑ για πανεπιστημιακή μόρφωση. Οι προπτυχιακές σπουδές του έγιναν στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα καθώς εκεί διέμεναν οι συγγενείς του οι οποίοι τον βοήθησαν οικονομικά για να τις ολοκληρώσει. Τη περίοδο αυτή γνώρισε τον διακεκριμένο Αμερικανό διαστημικό επιστήμονα James Alfred Van Allen (1914-2006), γνωριμία η οποία απετέλεσε ορόσημο για τη μετέπειτα ζωή του. Ο Van Allen ήταν φυσικός ο οποίος ανακάλυψε τις περιοχές σωματιδιακής ακτινοβολίας εγκλωβισμένες στο μαγνητικό πεδίο της γης που ονομάσθηκαν ζώνες Van Allen. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς επιστήμονες της πρώιμης εποχής του διαστήματος και το περιοδικό TIME τον χαρακτήρισε το 1959 σαν τον πιο διάσημο διαστημικό επιστήμονα της εποχής. Η γνωριμία του Στ. Κριμιζή με τον J. A. Van Allen τον οδήγησε το 1967 στο πανεπιστήμιο της Αιόβα. Εκεί συνεργάστηκαν μαζί στο διαστημικό πρόγραμμα ενώ ανέλαβε ταυτόχρονα και διδακτικά καθήκοντα στο πανεπιστήμιο. Τον Οκτώβριο του 1957 εκτοξεύθηκε από τη τότε Σοβιετική Ένωση και τέθηκε σε τροχιά γύρο από τη γη ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος στην ανθρώπινη ιστορία ο Σπούτνικ. Το γεγονός αυτό, αναφέρει ο Στ. Κριμιζής, έκανε αίσθηση στις ΗΠΑ και τις ώθησε να εντείνουν τις προσπάθειες τους στην έρευνα του διαστήματος για να μην μείνουν πίσω από τους Σοβιετικούς την εποχή του ψυχρού πολέμου. Αναφερόμενος στη Σοβιετική διαστημική τεχνολογία της εποχής, ο Στ. Κριμιζής αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια συμμετοχής του σε επιστημονικό συνέδριο στο πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας και κατά την επίσκεψη του στα εργαστήρια ηλεκτρονικής του πανεπιστημίου διαπίστωσε ότι η Σοβιετική τεχνολογία ηλεκτρονικών ήταν πρωτόγονη σε σχέση με την αντίστοιχη Αμερικανική της εποχής. Συνεπώς, αναφέρει, στο τομέα της διαστημικής τεχνολογίας τα Αμερικανικά ηλεκτρονικά συστήματα ήταν πάντα πιο προηγμένα από τα αντίστοιχα Σοβιετικά. Ερωτώμενος από το Μ. Προβατά για το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας θεωρεί ότι αυτό προάγει την απομνημόνευση των γνώσεων σε αντίθεση με άλλα εκπαιδευτικά συστήματα που προάγουν τη κριτική σκέψη και την οποία θεωρεί σαν το μοναδικό τρόπο για τη πρόοδο. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο θέμα της αριστείας το οποίο έχει λάβει και πολιτική διάσταση στη χώρα μας. Πιστεύει ότι κάθε εργαζόμενος θα πρέπει να εργάζεται στο μέγιστο των δυνατοτήτων του για την επίτευξη του βέλτιστου/άριστου αποτελέσματος και έτσι να είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του. Ο Στ. Κριμιζής αναφέρεται στο διεθνές επιστημονικό αποτύπωμα των Ελλήνων το οποίο είναι πολύ μεγάλο σε σχέση με το πληθυσμό της χώρας. Δυστυχώς αναφέρει η μεγάλη πλειοψηφία των ενεργών Ελλήνων επιστημόνων βρίσκεται εκτός της Ελλάδος. Αναφερόμενος στο θέμα της κλιματικής αλλαγής θεωρεί ότι σήμερα υπάρχει τεράστιο θέμα με το διοξείδιο του άνθρακα και την υπερθέρμανση του πλανήτη το οποίο δυστυχώς δεν γίνεται κατανοητό ή υποτιμάται από ορισμένους ηγέτες κρατών. Πιστεύει όμως ότι με τη βοήθεια της τεχνολογίας το πρόβλημα σύντομα θα ελεγχθεί καθώς το ανθρώπινο γένος θα κατανοήσει έστω και αργά τι θα πρέπει να κάνει για να επιβιώσει στο πλανήτη. Μεταξύ των πολλών διαστημικών αποστολών σε διάφορους πλανήτες, δορυφόρους και αστεροειδείς στις οποίες έχει συμμετάσχει ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για το διαστημόπλοιο Cassini το οποίο εκτοξεύθηκε από τη NASA το 1997 και το οποίο θεωρείται σαν ένα ορόσημο στη διαστημική ιστορία. Σκοπός του ήταν να ανακαλύψει διάφορα χαρακτηριστικά του Κρόνου και των δορυφόρων του ενώ οι ανακαλύψεις του Cassini τελικά ξεπέρασαν και τις πιο αισιόδοξες προσδοκίες των σχεδιαστών του. Συνολικά, αναφέρει ο Στ. Κριμιζής, το Cassini μελέτησε για 13 χρόνια το Κρόνο και τους δορυφόρους του στέλνοντας πολύτιμα στοιχεία στη γη μέχρι να πραγματοποιήσει μια βουτιά αυτοκτονίας στη ατμόσφαιρα του πλανήτη αυτού και να εξαερωθεί από την υψηλή θερμοκρασία που αναπτύχθηκε λόγω της τριβής του με την ατμόσφαιρα. Όμως το μεγαλύτερο και σημαντικότερο εγχείρημα στην ιστορία της διαστημικής εξερεύνησης του 20ου αιώνα ο Στ. Κριμιζής θεωρεί τα διαστημόπλοια Voyager 1 και 2. Το διαστημόπλοια αυτά σχεδιάστηκαν και κατασκευάσθηκαν από την ομάδα του Στ. Κριμιζή στο πανεπιστήμιο John Hopkins των ΗΠΑ και θεωρεί ιδιαίτερα τυχερό τον εαυτό του που επελέγη μαζί με τους συνεργάτες του από τη NASA για το σχεδιασμό και τη διεύθυνση της αποστολής αυτής. Το Voyager 1 αλλά και το Voyager 2 που εκτοξεύθηκαν το 1977, με διαφορά λίγων ημερών, έφτασαν στο απώτερο σημείο του ηλιακού μας συστήματος, πέρα από τη ζώνη του Κάϊπερ, και βρίσκονται πλέον στο διαστρικό χώρο. Η απόσταση τους από τη γη είναι περίπου 22,6 δις χλμ. ή 20,6 ώρες φωτός ενώ αναμένεται να ταξιδεύουν για δις χρόνια σε ευθεία γραμμή με ταχύτητα 62.100 χλμ ανά ώρα. Τα δύο Voyager που βρίσκονται πλέον στο διαστρικό χώρο στέλνουν κανονικά σήματα στη γη τα οποία λαμβάνονται περίπου 20 ώρες μετά την αποστολή τους ενώ υπολογίζεται ότι περίπου το 2027 θα σταματήσει η ανίχνευση του σήματος τους στη γη. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αυτού ξετυλίγεται η συναρπαστική ιστορία του Σταμάτη Κριμιζή ο οποίος αποτελεί ένα παράδειγμα για μίμηση όπως πολύ σωστά αναφέρει ο Μάκης Προβατάς. Για πολλές δεκαετίες συμμετείχε ενεργά στο διαστημικό πρόγραμμα της NASA σαν σχεδιαστής εξειδικευμένων μετρητικών οργάνων/συσκευών των διαστημοπλοίων, σαν επικεφαλής επιστήμονας διαστημικών αποστολών και σαν γενικός συντονιστής/διευθυντής διαστημικών αποστολών. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο κος Σταμάτης Κριμιζής στα πλαίσια των δεκάδων ομιλιών του στην Ελλάδα έχει επισκεφθεί την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης όπως επίσης και το Πνευματικό κέντρο Χανίων όπου έχει μιλήσει για το διαστημικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει για πολλές δεκαετίες. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι για τα μοναδικά επιτεύγματα του συνέβαλαν η σταθερή προσήλωση στους στόχους και τα όνειρα του, η αυτοπεποίθηση και η σκληρή εργασία του, το γεγονός ότι βρισκόταν σε ένα περιβάλλον που ευνοούσε τη καινοτομία και την αριστεία καθώς και η ευνοϊκή συγκυρία συνάντησης του με τον J.A. Van Allen ο οποίος του έδωσε τη δυνατότητα να αναδείξει τις ικανότητες του. Το πόνημα αυτό είναι ευανάγνωστο και χρήσιμο, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, ακόμη και για τους μη εξοικειωμένους με τη διαστημική τεχνολογία Έλληνες αναγνώστες.
Ορισμένες από τις βασικές αρχές του Σταμάτη Κριμιζή ή τι θα έλεγα στη νέα γενιά όπως αναφέρονται στο βιβλίο αυτό
1. Αγάπη στη γνώση για την ίδια τη γνώση και όχι για το χαρτί,
2. Σκληρή δουλειά. Σκληρή δουλειά. Σκληρή δουλειά.
Ο Einstein όταν ρωτήθηκε για την ιδιοφυΐα του είπε:
“Είναι 10% ιδιοφυΐα και 90% ιδρώτας”
3. Πάντα αξιοκρατία. Αυτή είναι η αχίλλειος πτέρνα της Ελλάδος,
4. Η αξιολόγηση είναι απολύτως αναγκαία για μια αξιοκρατική κοινωνία,
5. Εντιμότητα, ακεραιότητα, ήθος,
6. Το μυστικό της γνώσης είναι να ακούς, να παρατηρείς και να επεξεργάζεσαι.
