Σήµερα παρουσιάζεται η τέταρτη σύνοψη περί χρόνου των άρθρων µου, διαθέσιµα στο διαδίκτυο στα «Χανιώτικα νέα». Ας εξερευνήσουµε το σύγχρονο βλέµµα περί χρόνου και το πως αυτό διαµορφώνεται σε βίωµα.
Οι φύλακες του χρόνου:
Το ρολόι, ο µετρονόµος και το χρονόµετρο
Είµαστε αναπόφευκτα συγχρονισµένοι. Ο υποκειµενικός χρόνος αντικαταστάθηκε από έναν παλµό: τo δευτερόλεπτο . 08:15 το σχολείο ξεκινάει. Στις 07:00 στα σπίτια µας επιδρά ήδη ένας παλµός που µας συγχρονίζει. Ο κοινός χρόνος εισβάλλει στον ιδιωτικό χώρο της οικογένειας και αντικαταστεί τον ιδιωτικό χρόνο. ∆εν υπάρχει µία µάζα «αλλού», συνέχεια της ανήκω. Ψωνίζοντας µόνος µου ανήκω στη µάζα των καταναλωτών, οδηγώντας ανήκω στους οδηγούς : κάνω-δεν κάνω, ανήκω, όπως λέει ο νοµπελίστας Ελίας Κανέτι (1). Ο χρόνος δεν µετριέται µε το ρολόι, µετριέται µε το χρονόµετρο.
Ο ‘‘κρατούµενος’’ χρόνος:
Ο χρόνος της µηχανής
Στις βιοµηχανίες εργαλεία και µηχανήµατα δεν χρειάζονται ούτε ύπνο, ούτε γεύµατα, και ο άνθρωπος προσαρµόζεται στους ρυθµούς τους· όταν αυτός φτάνει στο όριο του απλά αντικαθίσταται µε άλλο εργάτη στην ακόλουθη βάρδια. Ενώ στο παρελθόν το εργαλείο προσαρµοζόταν στο ανθρώπινο χέρι, στην εποχή της τεχνικής είναι ο άνθρωπος που προσαρµόζεται στις δυνατότητες της µηχανής. Το κατοικηµένο περιβάλλον είναι µέρος ενός τεράστιου συστήµατος που µας συµπεριλαµβάνει.∆εν κυκλοφοράµε ελεύθερα, είµαστε πάντα µέσα στο προβλεπόµενο σχέδιο πόλης, θα πάµε «όπου θέλουµε» µόνο από συγκεκριµένες διαδροµές. Η «ελεύθερη µας κίνηση» είναι προβλεπόµενη και ρυθµισµένη από προγραµµατισµένα φανάρια που κρατάνε τον χρόνο, ο χρόνος γίνεται «κρατούµενος».
Ο χρόνος της καθηµερινότητας:
Ο εργάσιµος εορτασµός
Στις µέρες µας ο χρόνος οργανώνει τη µέρα µας µε βάση το εικοσιτετράωρο για να συγχρονιστούν µε ακρίβεια οι ενέργειές µας. Η βιοµηχανική αποδοτικότητα επηρεάζει τις πόλεις µας, τη διάρκεια των γευµάτων, και τις γιορτές· αυτά, από κοινωνικοί συγχρονιστές, έγιναν παύσεις παραγωγής. Αποµεινάρια της αρχαίας έννοιας της γιορτής συναντιούνται ακόµα και σήµερα στα Κρητικά χωριά, όπου µία γιορτή διαρκεί µέρες, δεν είναι περιορισµένη από το ρολόι, είναι δηλαδή µία διαφορετική διάσταση, είναι εορταστικός χρόνος. Ο εορτασµός είναι µια διαφορετική χρονική διάσταση όπου ο χρόνος δεν µετριέται. Σε αυτό το πλαίσιο ο χρόνος δεν είναι ένα αντικείµενο που µετριέται σαν γεωµετρικό πλαίσιο, είναι µία κατάσταση, ένα µέρος που κατοικείται. Στον τεχνικό χρόνο λειτουργούµε σαν µία γραµµή παραγωγής. Ακόµα και όταν πίνω καφέ παρά χαµοµήλι επειδή χρειάζεται να «κάνω δουλειά» . Ουσιαστικά σκεφτόµαστε σε όρους αποδοτικότητας παρά ικανοποίησης .
(1) «Μάζα και Εξουσία», 1960. Ελίας Κανέτι
Εικόνα άρθρου: “Metropolis” Fritz Lang – 1927
*O Tiziano Calabrese είναι σύµβουλος Αρµονικής Σκέψης
e-mail: ask@tizianocalabrese.com
Facebook : «Αρµονική Σκέψη»
