Οι σημερινοί καιροί είναι η εποχή της ανθρώπινης κυριαρχίας ή το τέλος της ιστορίας;
Ο Προμηθεύς μας απελευθέρωσε με την τεχνική της φωτιάς ή τελικά μετατραπήκαμε εμείς σε αλυσοδεμένους ήρωες;
Παρουσιάζω σήμερα την τελική σύνοψη περί χρόνου των άρθρων μου διαθέσιμα στο διαδίκτυο στα «Χανιώτικα νέα». Ας εξερευνήσουμε το σύγχρονο βλέμμα περί χρόνου, τα θετικά και τα αρνητικά του.
“Ο Ευκαιρόχρονος”: Η λαμπερή πλευρά του τεχνικού χρόνου
Στον τεχνικό χρόνο χάρη στην οργάνωση δημιουργούμε εμείς τις κατάλληλες στιγμές, δεν τις περιμένουμε· τα γεγονότα δεν συμβαίνουν από μόνα τους, γεννούνται από ανθρώπινη βούληση. Η τεχνική αποτελεσματικότητα μετατρέπει τα όνειρα σε πραγματικότητα. Οπότε αυτό το είδος χρόνου κατευθύνεται ιδιαιτέρως προς το μέλλον, η οργάνωση του χρόνου έχει ως σκοπό την εκπλήρωση μίας ιδέας. Κάτι που έχω κάνει λάθος στο παρελθόν μπορώ να το διορθώσω αύριο. Ο τεχνικός χρόνος είναι ο χρόνος της ολικής λύτρωσης από τα λάθη. Τα λάθη από αυτή την άποψη αποκτούν μία ιδιαίτερη ουδετερότητα και μετατρέπονται σε απλά σφάλματα. Ο τεχνικός χρόνος είναι ένας αισιόδοξος ορίζοντας όπου το μέλλον είναι ένα ανοιχτό σενάριο προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, όλα είναι δυνατά. Tα χαρακτηριστικά του χρόνου του μετρήματος και του καιρού των αρχαίων – του πεδίου της απρόβλεπτης ευκαιρίας – μετατρέπουν οποιαδήποτε στιγμή σε εύκαιρη στιγμή. Όλος ο χρόνος γίνεται εύκαιρος.
Θα μπορούσαμε οπότε να ονομάσουμε τους σημερινούς καιρούς, τον σημερινό χρόνο, ως Ευκαιρόχρονος.
«Η αυτόματη εποχή»: Η σκοτεινή πλευρά του τεχνικού χρόνου
Η φιλοσοφία σήμερα θεωρεί την τεχνική ως ανεξάρτητο υποκείμενο. Ο μέγιστος ορθολογισμός αυτονομείται και εισβάλλει σε όλους τους τομείς της ζωής, υποτάσσοντας ακόμα και εμάς που, από χρήστες εργαλείων, γινόμαστε εργαλεία. Κατά τον φιλόσοφο Μάρτιν Χάιντγκερ, το τεχνικό πνεύμα φανερώνεται όταν λέμε «έτσι προβλέπεται». Μα ποιος προβλέπει; δεν υπάρχει υποκείμενο· λείπει ο άνθρωπος, αντικαταστάθηκε από ένα σχέδιο που αυτό-πραγματοποιείται, μία πολύ ακριβή περιγραφή της κοινωνίας που ζούμε, της κοινωνίας όπου όλα γίνονται αυτόματα. Η σκοτεινή πλευρά της τεχνικής φανερώθηκε στο ολοκαύτωμα των Εβραίων. Το πρωί ερχόταν ένα τρένο με χιλιάδες άτομα προς εκτέλεση μέχρι το μεσημέρι, και αμέσως μετά ερχόταν το δεύτερο τρένο με εξίσου άλλα άτομα προς εκτέλεση. Οπότε το πιο απίστευτο είναι πόσο φυσικά, πόσο ευρυθμικά γινόντουσαν όλα αυτά, σαν να είχαν αυτοί ένα κουμπί για τα συναισθήματα που αναβόσβηνε. Στη φιλοσοφία θεωρείται ότι η ιστορία έφτασε στο τέλος επειδή στην πορεία του χρόνου δεν πρωταγωνιστεί πια ο άνθρωπος που γίνεται απλός εκτελεστής ενός ακέφαλου σχεδίου.
Εικόνα άρθρου : Προμηθεύς δεσμώτης, (1879), Eduard Müller
