Σήμερα παρουσιάζεται η τρίτη σύνοψη περί χρόνου των άρθρων μου στα «Χανιώτικα νέα» διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Ας εξερευνήσουμε το σύγχρονο βλέμμα περί χρόνου και το πως αυτό διαμορφώνεται σε βίωμα.
Η εποχή της τεχνικής: Επιβιώνουμε με ένα «τέχνασμα», τεχνικά, δηλαδή τεχνητά.
Τεχνική: σύνολο των μέτρων που πλάθουν την πραγματικότητα κατά μέγιστη απόδοση και ορθολογισμό – των εργαλείων, της τεχνολογίας και της οργάνωσης της κοινωνίας μας. Ο άνθρωπος μεταμόρφωσε ένα κλαδί σε ραβδί και αυτό σε δόρυ· έγινε μπαστούνα και μετατράπηκε σε τσάπα. Η τσάπα σε αξίνα, αυτή σε βαριοπούλα, μετά σε σφυρί, σκαρπέλο, βελόνα, μέχρι τα ρομπότ και την «τεχνητή» νοημοσύνη.
Ο άνθρωπος μετά από την θεϊκή αποστολή κυριαρχίας να «…εξουσιάζει επάνω σε ολόκληρη τη γη» (Βίβλος- Γένεση 26), και από το μήνυμα του Χρηστού «…κι αν πεθάνει, θα ζήσει» (Ιωάν. 11’25), αποκτά και το μέσον της επιστημονικής μεθόδου : «Μετρήστε ό,τι είναι μετρήσιμο και κάντε μετρήσιμο αυτό που δεν είναι». (Γαλιλαίος Γαλιλέι)
Ξεπεράσαμε οποιοδήποτε όριο: ο κόσμος δεν είναι πια η φωλιά μας, μετατράπηκε απλά σε εργαστήριο.
Το φυσιολογικό εργαλείο της τεχνικής είναι ο αριθμός και το αντικείμενο του τεχνικού χρόνου είναι η ποσότητα. Ο χρόνος μετατρέπεται σε παράμετρο αποδοτικότητας και ως αντικείμενο αξιολογείται. Σημασία έχει πόσα χρόνια ζει κάποιος παρά πως τα ζει, εν όψη της ποσότητας παρά της ποιότητας. Με την ακριβή μέτρηση η τεχνική κάνει τον χρόνο διαχειρίσιμο σαν την ύλη, πλάθεται πια, είναι «πλαστός». Εάν ο χρόνος μετατρέπεται απλά σε υποδιαιρέσεις και πολλαπλασιασμούς μίας ώρας, το να είναι αυτή άσχημη είναι ασήμαντο. Αντιθέτως μία χαρούμενη ώρα μας κάνει ευτυχισμένους· δεν είναι ποτέ σαν μία άλλη ενώ οι τεχνικές ώρες είναι όλες ίδιες – περιέχουν όλες 60 λεπτά.
Σε αυτό τον στοχασμό μας βοηθάει ο Αριστοτέλης στην «Πραγματεία περί χρόνου» : «Προφανώς ο χρόνος είναι το αριθμούμενο και όχι αυτό μέσω του οποίου αριθμούμε.»
Ο Ευκαιρόχρονος: Η ανοιχτή θύρα της αλλαγής
Ο τεχνικός άνθρωπος δεν προσεύχεται για τις ανάγκες του, πλάθει την πραγματικότητα χάρη στα εργαλεία του. Σήμερα όλες οι στιγμές είναι ευκαιρίες επειδή όλος ο χρόνος είναι εύκαιρος . Δεν χρειάζεται πιά να περιμένουμε κατάλληλους καιρούς, για να αδράξουμε την ευνοϊκή στιγμή. Η τεχνική δημιουργεί ένα καινούργιο πεδίο, τη συμφιλίωση μεταξύ χρόνου και καιρού: τον Ευκαιρόχρονο, τον ευνοϊκό ορίζοντα. Ο χρόνος μετατράπηκε σε αντικείμενο και πλάθεται σύμφωνα με τις επιθυμίες μας. Όταν ηχογραφώ ένα μήνυμα που θα ακουστεί αργότερα, το «τώρα» του μηνύματος μετατρέπεται στο «μετά» του ακροατή. Κατακτήθηκε όλη η Γη, και τώρα όλος ο χρόνος πρέπει να διατεθεί στον άνθρωπο. Νύχτα, εορταστικές μέρες και όλες οι μη παραγωγικές φάσεις μετατρέπονται σε νέα εδάφη προς κατάκτηση, τα χρονικά σύνορα επεκτείνονται διαρκώς, όλος ο χρόνος είναι παραγωγικός και αποκτά τις αρετές του καιρού εφόσον όλος ο χρόνος είναι εύκαιρος.
Εικόνα άρθρου: Charlie Chaplin, “Modern times”, 1936
