Μία επίκαιρη πρόκληση για παραγωγούς, Φορείς και κυρίως… πολιτικούς!
» Στόχος να μην αναλωθούν οι χρηματοδοτήσεις από επιτήδειους σε αναποτελεσματικές δράσεις!
Η ίδρυση Ομάδων παραγωγών ελαιολάδου που πρόσφατα ανακοινώθηκε με απόφαση του ΥπΑΑΤ, όχι βέβαια σαν δική του πρωτοβουλία, αλλά σαν ενέργεια υλοποίησης Κοινοτικού Κανονισμού, ο όποιος μάλιστα προβλέπει σημαντικές χρηματοδοτήσεις, αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για πολλούς αποδέκτες με κύριους τους πολιτικούς -που τις μέρες αυτές ανασυντάσσουν τα σχέδια και τα προγράμματά τους για τις εκλογές και για το μέλλον!
Βέβαια, ο σύντομος χρόνος που διατίθεται, η σύμπτωση με την προεκλογική περίοδο και οι νωπές μνήμες από ένα τον ερείπωνα που με ευθύνες πολλών άφησε το απερχόμενο Συνεταιρικό Κίνημα, δεν επιτρέπουν επαρκή ενημέρωση των ελαιοπαραγωγών και πολύ περισσότερο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για να υλοποιηθούν εύκολα οι σχετικά απλές οργανωτικές διεργασίες που απαιτούνται για τον νέο θεσμό..
Ωστόσο, οι καιροί είναι χαλεποί και δεν επιτρέπουν ολιγωρία. Η ευκαιρία δεν πρεπει να πάει χαμένη, χρέος και ευθύνη για αυτό έχουν πολλοί, οι σχετικές πιστώσεις να μην αναλωθούν από επιτήδειους σε αναποτελεσματικές δράσεις, αλλά να υπάρξουν ουσιαστικά αποτελέσματα.
Πρωτίστως σοβαρή και μέγιστη ευθύνη για την επιτυχία του νέου θεσμού φέρουν τα πολιτικά κόμματα και τα στελέχη τους, που πρέπει σαν πρώτη ενέργεια να ζητήσουν την παράταση των ασφυκτικών προθεσμιών και εξηγήσεις για τη μη έγκαιρη έκδοση των σχετικών αποφάσεων και ευρεία ενημέρωση των παραγωγών.
Καιρός είναι να δείξουν και ν’ αποδείξουν ότι πράγματι δεν τους ενδιαφέρει μονό η δική τους προσωπική και κομματική επιβίωση αλλά και η επιβίωση των πολιτών!
Υποχρέωση όμως έχουν να κινηθούν άμεσα οι λίγοι έστω Συνεταιρισμοί που εξακολουθούν να «στέκονται στα πόδια τους», αλλά και οι νοικοκυραίοι ελαιοπαραγωγοί που πρέπει σε συνεργασία με ελαιοτριβεία Συν/κα και Ιδιωτικά να προχωρήσουν στην ίδρυση νέων ομάδων ελαιοπαραγωγών κατά περιοχές.
Χρέος όμως έχουν να ασχοληθούν και να συνδράμουν την όλη προσπάθεια έχουν και άλλοι Φορείς όπως η Περιφέρεια και οι Αντιπεριφέρειες με τις Υπηρεσίες τους που είναι και αρμόδιες, οι Δήμοι, οι Σύλλογοι Ελαιοτριβέων και Τυποποιητών και πολλοί άλλοι εμπλεκόμενοι.
Τέλος, συμφέρον να ασχοληθούν με το θέμα έχουν και οι νέοι άνεργοι επιστήμονες (Γεωπόνοι, Οικονομολόγοι κ.ά.) που μπορούν να κατανοήσουν και να υλοποιήσουν καλύτερα και τις διαδικασίες ίδρυσης, αλλά και να σχεδιάσουν τα απαραίτητα προγράμματα κατά τρόπο αποτελεσματικό προς όφελος των παραγωγών και αυτών των ίδιων!
Ιδού η Ρόδος!
Ιδρυση και αναγνώριση ομάδων παραγωγών ελαιολάδου
» Προθεσμίες, χρηματοδότηση, προϋποθέσεις και αρμόδιες Αρχές!
Πολύ σημαντική είναι η ευκαιρία που προσφέρεται για την αναδιοργάνωση και αναβάθμιση του συνεταιρικού κινήματος στον τομέα του ελαιολάδου, με την ενεργοποίηση του καν. 1308/2013 που γίνεται, έστω και με αρκετή καθυστέρηση, με την πρόσφατη απόφαση του ΥπΑΑΤ αριθμ. πρωτ. 5746/157266/11-12-14 με την οποία ορίζονται τα κριτήρια και η διαδικασία αναγνώρισης για πρώτη φορά, ομάδων παραγωγών και στον τομέα του ελαιολάδου.
Προθεσμίες: Οι ομάδες παραγωγών ελαιολάδου πρέπει να υποβάλλουν τα δικαιολογητικά τους για αναγνώριση μέχρι 13 Φεβρουαρίου 2015 και όταν αναγνωριστούν, μπορούν να υποβάλλουν για χρηματοδότηση ειδικά προγράμματα τριετούς διάρκειας για συγκεκριμένες δραστηριότητες μέχρι την 1η Απριλίου 2015.
Χρηματοδότηση: Τα προγράμματα των Ο.Π. ελαιολάδου της Ελλάδας χρηματοδοτούνται με το συνολικό πόσο των 11.098.000 ευρώ ετησίως στο οποίο η συνεισφορά της Ε.Ε. είναι 75%.
Το ποσό αυτό είναι εκείνο που μέχρι τώρα πήγαινε στις γνωστές Ε.Ο.Φ. (Οργανώσεις Ελαιουργικών Φορέων), οι οποίες πλέον παύουν να έχουν ισχύ με την προηγούμενη μορφή τους για τα σχετικά προγράμματα, αφού και ο καν. ΕΚ 867/2008, με βάση τον οποίο είχαν θεσπιστεί και ίσχυε για τις τριετίες 2008 – 2012 και 2012 – 2015 καταργείται πλέον και αντικαθίσταται με δύο νέους Κανονισμούς της Επιτροπής τους αρ. 611 και 615 του 2014.
Ετσι οι παλαιές Οργανώσεις Ελαιουργικών Φορέων (Ο.Ε.Φ.) -όπως ηταν οι πρώην ΕΑΣ στην Κρητη- δεν μπορούν πλέον να είναι επιλέξιμες ως ομάδες παραγωγών ελαιολάδου εκτός αν αποτελούνται μόνο απο ελαιοπαραγωγούς, η εάν ιδρύσουν στο εσωτερικό τους ειδικές ομάδες παραγωγών στις οποιες θα μετέχουν μόνο ελαιοπαραγωγοί και θα αποτελούν αυτόνομες οντότητες νομικά και διαχειριστικά σε σχέση με τη Συνεταιρική Οργάνωση στην οποία ανήκουν.
Προϋποθέσεις: Δικαίωμα αναγνώρισης ως ομάδων παραγωγών (ΟΠ.) στον τομέα του ελαιολάδου και των επιτραπέζιων ελιών έχουν οι νομικές οντότητες ή τα σαφώς οριζόμενα μέρη αυτών, οι οποίες:
1. Αποτελούνται από εκατό (100) τουλάχιστον ελαιοπαραγωγούς μέλη και οι οποίοι καλλιεργούν συνολικά τουλάχιστον δυόμισι χιλιάδες (2.500) στρέμματα ελαιώνων, βάσει των ενιαίων δηλώσεων εκμετάλλευσης του Ο.Σ.Δ.Ε. του προηγούμενου ημερολογιακού έτους και δεν ανήκουν σε άλλη αναγνωρισμένη οργάνωση παραγωγών.
2. Πληρούν τις απαιτήσεις του άρθρου 154 παρ. 1 στοιχεία (α), (γ) και (δ) του κανονισμού 1308/2013 και του άρθρου 4 της αριθ. πρωτ. 5746/157266/11-12-14 απόφασης του αναπληρωτή υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Δικαίωμα αναγνώρισης ως «Ενώσεις Ομάδων Παραγωγών» (Ε.Ο.Π) στον τομέα του Ελαιολάδου έχουν οι Οργανώσεις που αποτελούνται από αναγνωρισμένες Ομάδες Παραγωγών, σύμφωνα με το άρθρο 156 παρ. 1 του κανονισμού 1308/2013.
Αρμόδιες Αρχές για την αναγνώριση, την ανάκληση της αναγνώρισης των Ο.Π. και των Ε.Ο.Π. και τη διενέργεια των ελέγχων σε αυτές, ορίζονται οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας των Περιφερειακών Ενοτήτων της χώρας, ενώ αρμόδια αρχή για την κοινοποίηση των σχετικών με τις Ο.Π. και τις Ε.Ο.Π. στοιχείων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζεται το τμήμα Ελαίας της Δ/νσης ΠΑΠ Δενδροκηπευτικής του ΥπΑΑΤ που είναι και αρμόδια αρχή για τη σχετική πληροφόρηση για τα προγράμματα (Τηλ. 210 2124177, 210 21224221 & 210 2124168, e-mail: ax2u080@minagric.gr & ax2u271@minagric.gr).
Επομένως Υπουργείο και Υπηρεσίες Αγροτικής Αναπτυξης αλλά και άλλοι ενδιαφερόμενοι Φορείς και παραγωγοί, θα πρέπει να κινηθούν με ταχύτατους ρυθμούς για την έγκαιρη αναγνώριση και υποβολή προγραμμάτων σύμφωνα με τους κανονισμούς 1308/2013, 611/2014 & 615/2014.
Δράσεις που μπορούν να χρηματοδοτηθούν
Οι δράσεις των ομάδων παραγωγών ελαιολάδου που θεωρούνται επιλέξιμες για χρηματοδότηση από την Ε.Ε. με βάση τεχνικές προδιαγραφές που καθορίζονται από την αρμόδια εθνική αρχή, σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 1 του καν. (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 για την ερχόμενη περίοδο είναι οι εξής:
(α) Παρακολούθηση και διαχείριση αγοράς:
• Συγκέντρωση στοιχείων για τον κλάδο και την αγορά.
• Εκπόνηση μελετών σχετικά με τα μέτρα που προβλέπονται στο πρόγραμμά τους.
(β) Περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ελαιοκαλλιέργειας:
• Συλλογικές εργασίες διατήρησης ελαιώνων υψηλής περιβαλλοντικής αξίας.
• Ανάπτυξη ορθών γεωργικών πρακτικών ελαιοκαλλιέργειας με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια.
• Μέτρα επίδειξης τεχνικών αντικατάστασης των χημικών προϊόντων της καταπολέμησης του δάκου καθώς και μέτρα παρατήρησης της εξέλιξής του.
• Μέτρα πρακτικής επίδειξης περιβαλλοντικών τεχνικών ελαιοκαλλιέργειας (βιολογική, ορθολογική, ολοκληρωμένη γεωργία, προστασία από τη διάβρωση).
• Μέτρα προστασίας των ανθεκτικών και των απειλούμενων ποικιλιών.·
(γ) Βελτίωση ανταγωνιστικότητας:
• Βελτίωση των συστημάτων άρδευσης και των τεχνικών καλλιέργειας.
• Αντικατάσταση μη παραγωγικών ελαιόδεντρων με νέα ελαιόδεντρα.
• Κατάρτιση των παραγωγών σε νέες τεχνικές καλλιέργειας.
• Μέτρα κατάρτισης και επικοινωνίας.
(δ) Βελτίωση ποιότητας ελαιολάδου
• Βελτίωση των συνθηκών καλλιέργειας, συγκομιδής, παράδοσης και αποθήκευσης των ελιών πριν από τη μεταποίησή τους.
• Βελτίωση των ποικιλιών των ελαιώνων ιδιωτικών εκμεταλλεύσεων.
• Βελτίωση των συνθηκών αποθήκευσης ελαιολάδου, αξιοποίηση των υπολειμμάτων της παραγωγής ελαιολάδου και βελτίωση των συνθηκών εμφιάλωσης του ελαιολάδου.
• Παροχή τεχνικής βοήθειας στην παραγωγή, στα ελαιοτριβεία και συσκευαστήρια σχετικά με την ποιότητα.
• Δημιουργία και βελτίωση εργαστηρίων ανάλυσης παρθένου ελαιολάδου.
• Κατάρτιση γευσιγνωστών για ελέγχους των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών.
(ε) Ιχνηλασιμότητα, πιστοποίηση και προστασία της ποιότητας.
• Δημιουργία και διαχείριση συστημάτων ιχνηλασιμότητας των προϊόντων.
• Δημιουργία και διαχείριση συστημάτων πιστοποίησης της ποιότητας.
• Δημιουργία και διαχείριση συστημάτων παρακολούθησης της τήρησης των προτύπων γνησιότητας, ποιότητας και εμπορίας του ελαιολάδου.
(στ) Διάδοση πληροφοριών για τα μέτρα βελτίωσης της ποιότητας:
• Διάδοση πληροφοριών για τα μέτρα που υλοποιούν οι οργανώσεις
• Δημιουργία και λειτουργία δικτυακού τόπου σχετικού με τα μέτρα που υλοποιεί η ομάδα
Δραστηριότητες μη επιλέξιμες.
Δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση δραστηριότητες των ομάδων όπως οι δράσεις που αποσκοπούν στην άμεση αύξηση της παραγωγής, αποθεματοποίησης μεταποίησης, εμπορικής προώθησής του προϊόντος ή έχουν επιπτώσεις στις τιμές.
Δεν είναι επιλέξιμες επίσης οι δράσεις για την καταπολέμηση του δάκου εκτός των μέτρων που αναφέρονται στην περίπτωση β (Περιβαλλοντικές επιπτώσεις).
Ανάγκη για χωροταξικό σχεδιασμό των ομάδων και ενημέρωση των παραγωγών
Οπωσδήποτε το δικαίωμα για την ίδρυση και συμμετοχή σε ομάδες παραγωγών ελαιολάδου βασικά ανήκει στους ιδίους τους ελαιοπαραγωγούς, οι όποιοι μπορούν να επιλέξουν αν θα ενταχτούν σε κάποια ομάδα κοντά ή μακριά από την περιοχή της καλλιέργειάς τους.
Ωστόσο, σε μια περιοχή με έντονο ελαιοκομικό χαρακτήρα όπως η Κρήτη, οι ομάδες που πρακτικά μπορούν να ιδρυθούν, για μια σειρά απο λόγους, διοικητικούς και οικονομικούς, πρέπει να έχουν μια συγκεκριμένη γεωγραφική ζώνη, η οποία να εξασφαλίζει:
• Εύκολη επαφή των παραγωγών με τη διοίκηση της ομάδας και χαμηλό κόστος διακίνησης, συγκέντρωσης και διάθεσης του προϊόντος.
• Αξιόλογο μέγεθος παραγωγής το οποίο να επιτρέπει συμφέροντες όρους εμπορίας του χύμα και μικρή επιβάρυνση κόστους προώθησης και προβολής ανά μονάδα προϊόντος για το τυποποιημένο.
Με βάση τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη ότι:
(α) Η παραγωγή (Πιν.1) αλλά και οι ελαιουργικές υποδομές (ελαιοτριβείων και τυποποιητηρίων) που υπάρχουν στην Κρήτη είναι σχετικά ομοιόμορφα κατανεμημένες και επιτρέπουν μια αναλογική γεωγραφική κατανομή και των ομάδων παραγωγών.
(β) Το κρίσιμο μέγεθος για την βιωσιμότητα μιας επιχείρησης διάθεσης χύμα και τυποποιημένου, όπως έχει αποδειχτεί στην πράξη, πρέπει να είναι 6.000 – 10.000 τόνοι ετησίως. Εύκολα συνάγεται ότι στο νησί μπορούν να ιδρυθούν και να επιβιώσουν το πολύ 10 – 15 ομάδες παραγωγών ελαιόλαδου και ένας μικρότερος αριθμός –αν αυτό απαιτείται- Ενώσεων Ομάδων Παραγώγων.
Αυτό, βέβαια αποτελεί μια εκτίμηση, η οποία μπορεί να εξεταστεί με μια πλέον τεκμηριωμένη μελέτη που μπορούν και πρέπει να κάνουν η Περιφέρεια και οι Αντιπεριφέρειες που έχουν τα στοιχεία και την αρμοδιότητα της αναγνώρισης.
Δυνατότητες για εξωτερικούς συνεργάτες
Με βάση το άρθρο 155 του καν. (ΕΕ) 1308/2013) επιτρέπεται η ανάθεση σε εξωτερικούς συνεργάτες της υλοποίησης των μέτρων που προβλέπονται στις περιπτώσεις των δράσεων β, γ, και δ. (Περιβαλλοντικές επιπτώσεις, βελτίωση ανταγωνιστικότητας και Βελτίωση ποιότητας), υπό τον όρο σύναψης γραπτής σύμβασης μεταξύ της Ομάδας και Εξωτερικών συνεργατών.
Ωστόσο, η Ομάδα Παραγωγών παραμένει υπεύθυνη για την υλοποίηση του μέτρου, καθώς και για τον συνολικό διαχειριστικό έλεγχο και τη γενική εποπτεία της γραπτής σύμβασης.
Επομένως, παρέχεται η ευκαιρία σε νέους Επιστήμονες (Γεωπόνους, Οικονομολόγους κ.α.) ή και διάφορα σχετικά Γραφεία η Εταιρείες Συμβούλων, όπως αφού μελετήσουν τη σχετική Κοινοτική και Ελληνική Νομοθεσία ασχοληθούν και με τις ιδρυτικές διαδικασίες και με την υλοποίηση των προγραμμάτων.
* ο δρ Νίκος Μιχελάκης είναι επιστ. σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ και πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων, διευκρινίζει ότι τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Η αναδημοσίευσή τους επιτρέπεται μετά από άδεια του ιδίου. “nmixel@otenet.gr”
