Tην εκπόνηση μελέτης με συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση της δακοκτονίας προτείνει ο Σ.Ε.ΔΗ.Κ. (Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης) προκειμένου να περιοριστούν τα προβλήματα που κάθε χρόνο εντοπίζονται στη δακοκτονία.
Στο κείμενο προτάσεων για τη δακοκτονία που εισηγήθηκε στην πρόσφατη συνέλευση του Σ.Ε.ΔΗ.Κ. ο γεωπόνος -εντομολόγος κ. Στέλιος Μιχελάκης σημειώνει ότι «τη μελέτη θα πρέπει να την εκπονήσει μία ολιγομελής ομάδα από εκπροσώπους του Σ.Ε.ΔΗ.Κ., της Περιφέρειας, του ΓΕΩΤΕΕ, του Ινστιτούτου Ελιάς και του Οικονομικού Επιμελητηρίου, έτσι ώστε να καταλήξουμε σε μία σταθερή και αποτελεσματική διαδικασία δακοπροστασίας στην Κρήτη».
ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Στην εισήγησή του ο γεωπόνος επισημαίνει πως «ο δάκος δεν είναι σε όλη τη Μεσόγειο εξ ίσου ένα σοβαρό πρόβλημα. Παραδείγματος χάριν στις βόρειες Αφρικανικές χώρες η δράση του δάκου περιορίζεται από την υψηλή θερμοκρασία του καλοκαιριού. Επίσης, σε περιοχές όπως η Ελλάδα και η Ιταλία προς τη βόρεια ζώνη της ελιάς, ο δάκος περιορίζεται από το κρύο του χειμώνα. Η Κρήτη αντίθετα, στο κέντρο της ζώνης της ελιάς στη Μεσόγειο, με το ήπιο και γλυκό κλίμα της είναι ιδανικός τόπος για τον πολλαπλασιασμό του εντόμου. Ιδιαίτερα στην παραλιακή ζώνη της Κρήτης το έντομο είναι σε δραστηριότητα όλο τον χρόνο και οι παγίδες δείχνουν κίνηση του δακοπληθυσμού ακόμα και τον χειμώνα, με συνολικά πολύ μεγαλύτερο αριθμό γενεών σε σχέση με άλλα μέρη. Η Δυτική Κρήτη, με το πλήθος των μικροκλιμάτων στους ελαιώνες που διαθέτει καθώς και με το δροσερό και πιο υγρό κλίμα της σε σχέση με άλλες περιοχές της Κρήτης, κάνει ακόμη πιο ευνοϊκές τις συνθήκες για το έντομο και επομένως δυσκολότερη την αντιμετώπισή του. Στις ζημιές του δάκου υπολογίζαμε πριν μερικά χρόνια μόνο τις άμεσες επιπτώσεις, δηλαδή την πρώιμη πτώση του ελαιοκάρπου, τη μείωση της ποσότητας του παραγόμενου λαδιού λόγω της προσβολής, αλλά και την υποβάθμιση της ποιότητας του λαδιού που προέρχεται από τους προσβεβλημένους καρπούς. Σήμερα όμως το θέμα της ποιότητας έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Τότε η κατηγοριοποίηση της ποιότητας γινόταν με βαθμούς (βάση 5η έλεγαν), ενώ σήμερα γίνεται με διαφορά δέκατου του βαθμού».
Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
«Υπολογίζοντας μόνο τους δύο πρώτους αυτούς παράγοντες, ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (Σ.Ε.ΔΗ.Κ.) με ομάδα συνεργατών απ’ όλη την Κρήτη, εξέδωσε ανακοίνωση για τη δακοκτονία του 2011 και υπολόγισε τότε ότι με απώλεια παραγωγής της τάξεως του 4 – 5% στη μέση παραγωγή της Κρήτης των 100.000 τόνων, η ποσοτική ζημιά εκτιμάται στα 10 εκ. ευρώ. Επιπλέον με υποβάθμιση της ποιότητας του λαδιού κατά 0,3 βαθμούς και με κλιμακούμενη μείωση της τιμής κατά 0,03€ ανά 0,1 βαθμό οξύτητας η απώλεια από την υποβάθμιση της ποιότητας ανήλθε στα 9 εκατ. ευρώ. Προκλήθηκε δηλαδή συνολικά απώλεια 19 εκατ. ευρώ από τη μειωμένη αποτελεσματικότητα εφαρμογής της δακοκτονίας στην Κρήτη, ποσό που υπερβαίνει κατά πολύ τις συνολικές δαπάνες δακοκτονίας στο νησί, οι οποίες εκτιμώνται στα 12 – 15 εκατ. ευρώ ετησίως», λέει ο κ. Μιχελάκης συμπληρώνοντας ότι «σήμερα όμως πρέπει να προσθέσουμε και άλλους παράγοντες, ιδιαίτερα σε σχέση με την ποιότητα, όπως τα υπολείμματα των φυτοπροστατευτικών ουσιών όταν τέτοιες ουσίες χρησιμοποιηθούν απερίσκεπτα και ανεξέλεγκτα για την αντιμετώπιση του δάκου. Σήμερα σε αντίθεση με το παρελθόν μιλάμε για λάδι Π.Ο.Π., Π.Γ.Ε., βιολογική γεωργία και με το όνομα “ΚΡΗΤΗ”, όπως έχει καθιερωθεί τελευταία από την Περιφέρεια Κρήτης. Μία απερισκεψία ενός ελαιοπαραγωγού μπορεί να υποβαθμίσει το λάδι ενός μεγάλου αποθηκευτικού χώρου, π.χ. μίας δεξαμενής σε ένα ελαιουργείο που ο παραγωγός θα παραδώσει για πώληση ή για φύλαξη το λάδι του. Μία επιπλέον σοβαρή ζημιά στην ποσότητα της ελαιοπαραγωγής, η οποία συνδέεται με την προβληματική προστασία από τον δάκο οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετοί ελαιώνες σε αρδεύσιμες ζώνες της Κρήτης μένουν χωρίς άρδευση από τον φόβο των παραγωγών ότι στις αρδευόμενες ελιές το πρόβλημα του δάκου είναι εντονότερο. Αποτέλεσμα αυτού είναι η μείωση της παραγωγής με την πάροδο των ετών. Γι’ αυτούς τους λόγους, ιδιαίτερα για την Περιφέρεια της Κρήτης, θέμα άμεσης προτεραιότητας πρέπει να αποτελέσει ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού προγράμματος καταπολέμησης, που να σέβεται την ποιότητα του προϊόντος αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Επομένως, χωρίς καμία αμφιβολία και αντίρρηση πρέπει, χωρίς επιπλέον χρονοτριβές, να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Ετσι μόνο θα προστατευθεί το ποιοτικό προϊόν της Κρήτης με όποιο όνομα κυκλοφορεί (“ΚΡΗΤΗ”, ΠΟΠ, ΠΓΕ κ.ά.).Πρέπει όμως από την αρχή να μιλούμε για σωστή εφαρμογή της μεθόδου των γενικών δολωματικών ψεκασμών. Είναι η καλύτερη διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδος αντιμετώπισης του δάκου. Αποτελεσματική όταν εφαρμόζεται όπως πρέπει, ενώ παράλληλα σέβεται την ποιότητα του λαδιού και την ισορροπία του οικοσυστήματος. Οι ατομικές παρεμβάσεις από τους παραγωγούς μπορούν να εφαρμόζονται μόνο συμπληρωματικά, με πολύ προσοχή και σύμφωνα με τις κατάλληλες οδηγίες. Η μέθοδος του γενικού δολωματικού ψεκασμού (Πρόγραμμα Συλλογικής Καταπολέμησης του Δάκου), η οποία εφαρμόζεται από το 1953 σαν εθνικό πρόγραμμα στους ελαιοκομικούς Νομούς της Ελλάδας, χρειάζεται ασφαλώς μία συνολική βελτίωση και έναν εξορθολογισμό των δαπανών, έτσι ώστε να επιτυγχάνονται καλύτερα αποτελέσματα. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια αυτό που διαπιστώνουμε είναι μία συνεχής μείωση του απασχολούμενου προσωπικού και καθυστερήσεις στη διαδικασία των διαγωνισμών προμήθειας υλικών και πρόσληψης προσωπικού, τα οποία συμβάλλουν στη μειωμένη αποτελεσματικότητα της καταπολέμησης.
Είναι επομένως πασιφανές ότι το πρόγραμμα Συλλογικής Καταπολέμησης του Δάκου, όπως ονομάζει το Υπουργείο τους γενικούς δολωματικούς ψεκασμούς, χρειάζεται εξορθολογισμό και αναδιάρθρωση, ώστε να καταλήξουμε επιτέλους σε μία διαδικασία σταθερή και μόνιμη για την αντιμετώπιση του δάκου στην Κρήτη».
Ερωτήματα και προτάσεις για τη δακοκτονία
• Γιατί οι διαγωνισμοί υλικών γίνονται ουσιαστικά την τελευταία στιγμή; Μήπως οι διεθνείς διαγωνισμοί πρέπει να αντικατασταθούν με μικρότερους -σε επίπεδο Δήμου- ώστε να είναι πιο σύντομοι;
• Μήπως το 2% που εισπράττεται από τους παραγωγούς σαν τέλος δακοκτονίας, μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα για πιο αποτελεσματική δακοκτονία σε επίπεδο Δήμου;
• Πώς μπορεί να γίνει καλύτερη επιλογή πρωτεϊνών και εντομοκτόνων για τους δολωματικούς ψεκασμούς σε άμεση συνεργασία με τα ερευνητικά ιδρύματα;
• Μήπως η παρακολούθηση του δακοπληθυσμού, μετά την αποδυνάμωση και υποστελέχωση των υπηρεσιών θα είναι καλύτερη σε επίπεδο Δήμου;
• Σήμερα έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές παγίδες διαφόρων τύπων μαζικής παγίδευσης του δάκου. Μήπως πρέπει να χρησιμοποιούνται σε κάποιες προβληματικές περιοχές, έστω ως συμπλήρωμα των δολωματικών ψεκασμών;
• Η επιλογή του προσωπικού, ιδιαίτερα του επιστημονικού να γίνεται με καθαρά αξιοκρατικά κριτήρια;
• Μήπως η εποπτεία και ο έλεγχος των εργαζομένων είναι καλύτεροι όταν ασκούνται σε επίπεδο Δήμου;
• Ο Δήμος άμεσα συνδεδεμένος με τους δημότες, τους παραγωγούς και τα προϊόντα του Δήμου θα δείχνει ασφαλώς περισσότερο ενδιαφέρον.
• Ο Δήμος πρέπει άμεσα να φροντίσει και να οργανώσει τον Αγροτικό Συνεταιρισμό στην περιοχή του με ότι αυτό συνεπάγεται για την Αγροτική Οικονομία της περιοχής του.
• Εφαρμογή της τεχνολογίας GPS για παρακολούθηση των εργασιών των τρακτέρ με τα βυτία ψεκαστικού υλικού.
• Ειδική μέριμνα για τις βιοκαλλιέργειες για να μην αποτελούν εστίες του δάκου.
• Τρόπος ή χρόνος πληρωμής του προσωπικού της δακοκτονίας
• Η οργάνωση και εκτέλεση της δακοκτονίας χρειάζονται μεθοδευμένες και γρήγορες αποφάσεις και ενέργειες γι αυτό πρέπει να απομακρυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από το γραφειοκρατικό υπηρεσιακό μηχανισμό και να περάσει στα χέρια συλλογικών οργανώσεων παραγωγών ή της τοπικής αυτοδιοίκησης.
