«Το µαύρο είν’ οι λέξεις
Που πέσανε η µία πάνω στην άλλη
Τα τυπωµένα ποιήµατα
Το ένα πάνω στ’ άλλο
Κι όλα τα χρώµατα που ζήτησαν εκεί
Το τελικό κρησφύγετο…»
Αντώνης Φωστιέρης1
Ένας ξεχωριστός άγγελος εγκαταστάθηκε στη θέση του στη γωνία του ασπρόµαυρου χώρου του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων.
Αθέατος, αλλά σε στρατηγικό σηµείο, για να προστατεύει και να συνοδεύει κάθε επισκέπτη στα “ασπρόµαυρα ταξίδια” στα οποία φιλοδοξεί να προσκαλεί υποβλητικά το εκθεσιακό αφήγηµα της συγκεκριµένης ενότητας. Φως και σκιές, αρνητικό και θετικό, κενό και πλήρες….Οι ευγενείς και απόλυτες φόρµες του φυσικού χώρου στον οποίο δεσπόζει ο διάλογος του λευκού µε το µαύρο, ενεργοποιούν ευγενή και απόλυτα συναισθήµατα. Φόρµες µε ανάταση και µαζί µε γήινο βάρος στα αναρτηµένα µολυβένια πορτραίτα, αλλά και στιγµιότυπα της καθηµερινότητας µε µαύρο πενάκι µε κάρβουνο µε µολύβι στις φωτεινές φρίζες δεξιά και αριστερά που διεκδικούν το χρώµα σαν µικροί άγνωστοι ήρωες
…Ήρωας κάθε άνθρωπος µε όλες τις πνευµατικές και σωµατικές δυνατότητες του
.Ο καθηµερινός απλός άνθρωπος που χαίρεται τη ζωή και αντιστέκεται σε εµπόδια, στο µέτρο των δικών του ορίων,στο µέτρο των δικών του δυνάµεων…. Τα βλέµµατα των µαθητών και των εκπαιδευτικών λειτουργών, στιγµιότυπα µιας φαινοµενικά πολύ µακρινής εποχής, αντιπαρατίθενται και διασταυρώνονται µε την ίδια τη ζωή που βαθµιαία διεκδικεί πινελιές χρώµατος για να αλλάξει ηρωικά, ζητώντας την ανάταση και την υπεράσπιση σε κάθε τι αντιαισθητικό και τυχαίο, θολό και επιφανειακό, αντιπνευµατικό και µάταιο…
Ο άγγελος είναι διαφορετικός από τα καθιερωµένο εικονοπλαστικό πρότυπο και είναι εικαστικό πορτραίτο που υπονοεί ένα ρωµαλέο σώµα µέσα στη µαύρη κορνίζα του. Το πρόσωπο του παραπέµπει σε “φαγιούµ”, ενώ τα φτερά του είναι µαύρα και κυριαρχούν σε φόντο φωτεινό που προσιδιάζει, σχεδόν ταυτίζεται, µε τους χρωµατικούς τόνους της νέας οπτικής ταυτότητας του Μουσείου. Νεαρό αγόρι µε στοχαστικό θλιµµένο βλέµµα που τα όµορφα χαρακτηριστικά του τονίζονται µε τις αλληλοσυγκρουόµενες δυναµικές γραµµές της εικαστικής µανιέρας του χαρισµατικού ζωγράφου ∆ηµήτρη Αστερίου.
Η στιβαρή δηµιουργία του Αστερίου µε την βαθιά πίστη της τέχνης στον µαχόµενο άνθρωπο, πάσχοντα, απελπισµένο, τραυµατισµένο, αποκλεισµένο, δεν θα µπορούσε να λείπει από το Μουσείο.
Ο άγγελος του ∆ηµήτρη Αστερίου ήρθε στην αλλαγή της χρονιάς για να επικυρώσει µε την ταραγµένη νηφαλιότητα του στη “µατωµένη” µετάβαση της απελπισίας και της ελπίδας για το Μουσείο, ότι όλες οι ανθρώπινες ιστορίες αποκλεισµού, κοινωνικών ανισοτήτων, κυνισµού, βίας έχουν θέση και θα έχουν πάντα θέση ∆ΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ στο Μουσείο για να στεριώνουν τα η µηνύµατα που παρακάµπτονται στην κοινωνία “του φαίνεσθαι”. Το συγκεκριµένο ζωγραφικό έργο τέχνης, ο “άγγελος του Μουσείου” εφεξής, δίνει περιεχόµενο και ουσία στην ανθρώπινη αλληλεγγύη, στον σεβασµό στην ανθρώπινη ζωή που διαπλέκεται αυτονόητα µε τη σχολική ζωή…
Αποστολή του σε µια αδιάσπαστη συνέχεια να πλάθει και να ισορροπεί την ηθική και αισθητική του διάσταση του µηνύµατος του µαχόµενου ανθρωπισµού. Επιπλέον να κρατά αναµµένη τη φλόγα της αντίστασης στον τραυµατισµό των αξιών µέσα από την ανατρεπτική εικαστική εµπειρία ΄της απόδοσης του σε έναν σκόπιµα απροσδιόριστο χωροχρόνο…
Η πατριδογνωσία του χρόνου, της ύλης ή µήπως της ψυχής? Για την ακρίβεια η πατριδογνωσία της ψυχικής ανθεκτικότητας που µονάχα ένας τέτοιος άγγελος µπορεί να ακτινοβολήσει µέσα από τον πλουραλισµό των ιδιαίτερων γραµµών που σηµατοδοτούν τη µορφή του. Οι ψυχικοί κραδασµοί υποδηλώνονται στο σµίξιµο τους, καθώς επαναστατούν εντός της φόρµας που δηµιουργεί ο ζωγράφος στην εικαστική αναπαράσταση του.
Ένας άγγελος διαφορετικός που τον χαρακτηρίζουν οι µπερδεµένες γραµµές µε το βαθύ φωτεινό τους χρώµα στο εσωτερικό του καλοσχηµατισµένου σώµατος του, γραµµές ανατρεπτικά δυναµικές που αν και κουβαλούν ένταση , πείσµα, αγώνα, δεν αλλοιώνουν στο ελάχιστο την εκθαµβωτική ιδιότυπη οµορφιά του…Είναι ο άγγελος που υπηρετεί την ανάταση και την γενναία υπεράσπιση της όποιας τραυµατισµένης ελπίδας!!!! Θαρραλέος φρουρός της διαύγειας,της αλήθειας, της περισυλλογής, της αυτοκριτικής, του επαναπροσδιορισµού…
Υπερασπιστής κάθε εσωτερικής Οδύσσειας αναλαµβάνει δικαιωµατικά έναν ρόλο προβληµατισµού σε ένα πεδίο µάχης λευκού και µαύρου, φωτισµένων και σκοτεινών σηµείων…
Ο ταλαντούχος δηµιουργός Αστερίου έχει ανατρέψει ρηξικέλευθα µε το συγκεκριµένο ζωγραφικό έργο του την κλασική οπτική µορφή του αγγέλου µε την ελευθερία της έκφρασης που δικαιωµατικά και εύγλωττα αποδίδει έναν άγγελο- µαχητή των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Γιατί ο Αστερίου πιστεύει ότι ο κόσµος δεν χαρακτηρίζεται από “ευταξία”, αλλά αντίθετα πλήττεται από τον σκοταδισµό και τον κατακερµατισµό των αξιών.
Ο άγγελος του, ως πνευµατική και φυσική παρουσία στα τεκταινόµενα του συµβολικού και αναλογικού χώρου του Μουσείου Σχολικής Ζωής, ως ανατόµος κάθε δυστοπίας ή ουτοπίας, “αναλαµβάνει” το καθήκον του συµπαραστάτη της τέχνης που αντιστέκεται και ενδυναµώνει µε την ελευθερία της, όσους φυσικά την αφουγκράζονται ελεύθεροι…
Το µέτρο του κόσµου είναι ο άνθρωπος και η αξιοπρέπεια του! Ο κόσµος ενιαίος και ακέραιος για λίγους, σε µια κοινωνία κατακερµατισµένη όµως που βρίθει ιδιοτέλειας.
Οι ανθρώπινες ιστορίες των µορφών που ιστορούν και ιστορούνται στην εναλλαγή του άσπρου και µαύρου στη συγκεκριµένη ενότητα της νέας έκθεσης του Μουσείου Σχολικής Ζωής, είναι φαινοµενικά βουβές, αλλά η ανθρώπινη µοίρα κοινή, καθώς ο ιστορικός χρόνος ξεδιπλώνεται…
Οι λιτοί µαυρόασπροι τόνοι, η απουσία χρώµατος συµπυκνώνουν ακριβώς τα άπειρα χρώµατα των ανθρώπινων συναισθηµάτων για να τονιστεί εντονότερα το βαθύτερο ψυχικό τοπίο,η εσωτερικευµένη ψυχική και πνευµατική ενέργεια των µορφών .
Η αιωνιότητα είναι σιωπηλή και ο άγγελος υπενθυµίζει ότι ο πόνος της απώλειας είναι µέσα στη ζωή και ότι ο στοχασµός είναι αναγκαίος και λυτρωτικός ταυτόχρονα για την ανθρώπινη µοίρα,την ατοµική µοίρα που συστοιχίζεται µε τη µοίρα πολλών ανθρώπων αέναα…
Τα µάτια του εκτοξεύουν τον σπινθήρα της ζωής στην υποβλητική ατµόσφαιρα των πληγωµένων ξύλινων θρανίων από τις χαρακιές του αµείλικτου χρόνου και µέσα από το βλέµµα του όσοι συνοµιλούν θαρραλέα µαζί του σκέφτονται, δοκιµάζονται αντιστέκονται, νιώθουν, λυγίζουν, αλλά ζουν…
Ο ∆ηµήτρης Αστερίου καταφέρνει να µετουσιώσει τον άγγελο του σε ένα δοξαστικό σύµβολο της εγκαρτέρησης και του σθένους, σε έναν αγγελιοφόρο της “διαρκούς παρουσίας µιας απουσίας” που αναφέρεται στο πάθος και στο φως στη διαχρονία!!!! Η τέχνη του Αστερίου µέσα από τις ανήσυχες γραµµές του στο εσωτερικό της µορφής του αγγέλου, καταφέρνει να απελευθερώνει µια ιδιότυπη ενέργεια.
Μετατρέπει το τραύµα σε δύναµη και την τέχνη της ζωγραφικής σε µια έκφραση που αντιστέκεται, αγωνιά, συµπάσχει και εναντιώνεται µε πείσµα στην κοινωνία του εφησυχασµού , της αποµόνωσης και των αποκλεισµών. Ο άγγελος του µε το σκούρο του δέρµα ανάµεσα στο λευκό και το µαύρο, στο φως και το σκοτάδι, κάνει τα πράγµατα που συµβαίνουν “εντός και εκτός” των συνοµιλητών του, να αντανακλούν τη µνήµη του χρονικού βάθους και να αποκτούν υπόσταση και διάρκεια. Αυτό που κυριαρχεί και εκπέµπεται µέσα στην φαινοµενική ακινησία του σταµατηµένου χρόνου, η διαρκής και θαυµαστή κίνηση της ζωής και των ποικίλων µορφών της.
“Η τέχνη αναδιπλώνεται και θυµάται Μια αδιάσπαστη γραµµή συνδέει µέσα στους αιώνες την έκφραση µια συνολικής ανθρώπινης εµπειρίας πάντα καινούριας και πάντα ίδιας. Η γέννηση, ο θάνατος και το ενδιάµεσο…΄” ( Ψυχοπαίδης, ό.π. :254)
Ψυχοπαίδης, Γ. ( 2021) Πρόσωπα της τέχνης Μικρά κείµενα για τις µορφές και τους δηµιουργούς, εκδόσεις ΚΕ∆ΡΟΣ, Αθήνα
*Τα µολυβένια πορτραίτα και τα έργα τέχνης στις φωτεινές φρίζες ανήκουν στη ζωγράφο Κατερίνα Γεωργαντά βλ.
Ως ‘‘µολυβένια πορτραίτα’’ – Χανιώτικα Νέα (haniotika-nea.gr)
* Η Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων, Παιδαγωγός και Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις :
Στον επίσηµο ιστότοπο του Μουσείου Σχολικής Ζωής www.school-life.gr µόλις ολοκληρωθεί το έργο αποκατάστασης και νέας έκθεσης του που υλοποιείται αποκλειστικά µε την υποστήριξη του ∆ήµου Χανίων ( υπεύθυνος Αντιδήµαρχος Πολιτισµού Ιωάννης Γιαννακάκης ) και στον δίγλωσσο κατάλογο που θα εκδοθεί για τη νέα µουσειολογική του αφήγηση µε την υποστήριξη της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων ( υπεύθυνος Αντιπεριφερειάρχης Νικόλαος Καλογερής)
1. Ψυχοπαίδης, Γ. ( 2021:37)
