Η γνώση για τη γνώση-1ο)
[…]Ο πολιτισμός περνάει όπως το ιώδιο πάνω
στις πονεμένες περιοχές για να τις ιάνει….»
Οδυσσέας Ελύτης / «ΕΝ ΛΕΥΚΩ»1
Ο αναστοχασμός αποτελεί μια μεταγνωστική διαδικασία που επιδιώκει κατά κύριο λόγο την ανατροφοδότηση. Η μεταγνώση είναι όρος που έχει αξιοποιηθεί για να περιγράψει ένα εύρος επιστημονικών διαδικασιών και περιλαμβάνει τη σκέψη για την αντίληψη, την κατανόηση, τη μνήμη. Η μεταγνώση θα μπορούσε να προσδιοριστεί πολύ απλά ως γνώση για τη γνώση, σκέψη για τη σκέψη, αλλά και στοχασμός για τις πράξεις μας.
Με άξονα την παραπάνω σημασιολογική αξία της μεταγνώσης λοιπόν θα επιχειρήσω να επικοινωνήσω σε αφιερώματα μου το επόμενο διάστημα κλιμακωτά (γιατί το ένα προφανώς δεν είναι αρκετό), το πλούσιο σε πολυπρισματικότητα και διαδραστικότητα αποτύπωμα του 11ου Συμβουλευτικού Forum των Πολιτιστικών Διαδρομών, το οποίο πραγματοποιήθηκε στα Χανιά (5-7 Οκτώβρη) αποσπώντας τις καλύτερες κριτικές για την υψηλής ποιότητας φιλοξενία και άρτια από όλες τις απόψεις διοργάνωση. Το παρακολούθησα διεξοδικά στο Minoa Palace με την ιδιότητα της εξειδίκευσης μου στην πολιτιστική διαχείριση, στην πολιτισμική επικοινωνία, αλλά και με την εμπειρία του ρόλου της Ambassador του δικτύου Teachers4Europe Aνατολικής Κρήτης ( Ηράκλειο 2012-2018)
Με το σημερινό μου κείμενο λοιπόν η έμφαση στη γνώση για τη γνώση της ταυτότητας των πολιτιστικών διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά και των ανοιχτών ψηφιακών πόρων για τη δυναμική διάχυση της γνώσης που έχει παραχθεί από την στιγμή δημιουργίας τους έως σήμερα.
Οι Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν οδηγήσει τις χώρες που συμμετέχουν στη διαδικασία της πιστοποίησης σε έναν πολυσήμαντο δημιουργικό διάλογο του πολιτισμού με τον τουρισμό και την εκπαίδευση, με έμφαση στην κρίσιμη συνεκτική ερμηνεία και πρόσληψη της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς στην ανθρωπότητα με το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης των τοπικών κοινοτήτων .
Στον ιστότοπο του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της χώρας μας διαβάζουμε αναλυτικά με παραπομπή στους αντίστοιχους υπερσυνδέσμους για τον σκοπό, τις θεμελιώδεις αρχές των Πολιτιστικών Διαδρομών για τη θεσμοθετημένη σύσταση της διευρυμένης μερικής συμφωνίας και το σχετικό ψήφισμα των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης , τις χώρες κράτη που συμμετέχουν, τις πολιτιστικές διαδρομές ανά χώρα, τις πιστοποιημένες πολιτιστικές διαδρομές με ελληνική πρωτοβουλία, την αποστολή του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Πολιτιστικών Διαδρομών, αλλά και τον ρόλο του Συμβουλευτικού FORUM
Το πρόγραμμα Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης ξεκίνησε το 1987 με σκοπό να αναδείξει, μέσα από ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο, τους τρόπους με τους οποίους η πολιτιστική κληρονομιά των διαφόρων χωρών και πολιτισμών της Ευρώπης συμβάλλει στην κοινή ευρωπαϊκή υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά.
Οι πιστοποιημένες Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης εφαρμόζουν στην πράξη τις θεμελιώδεις αρχές του Οργανισμού: ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτιστική δημοκρατία, πολιτιστική πολυμορφία και ταυτότητα, διάλογος, αμοιβαίες ανταλλαγές και πολιτιστικός πλούτος πέρα από σύνορα, δια μέσου των αιώνων.
ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΜΕΡΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
Τον Δεκέμβριο 2010 με το Ψήφισμα CM/Res(2010)53 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θεσπίστηκε, για μια αρχική περίοδο τριών ετών, η Διευρυμένη Μερική Συμφωνία Πολιτιστικών Διαδρομών (ΔΜΣ). Η σύσταση της ΔΜΣ επιβεβαιώθηκε το 2013 με το Ψήφισμα CM/Res(2013)66, με σκοπό να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη των Πολιτιστικών Διαδρομών. Η Διευρυμένη Μερική Συμφωνία επιδιώκει να ενισχύσει το δυναμικό των Διαδρομών για πολιτιστική συνεργασία, βιώσιμη εδαφική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή, με ιδιαίτερη έμφαση στις θεματικές που έχουν συμβολική σημασία για την ευρωπαϊκή ενότητα, ιστορία, πολιτισμό και αξίες, καθώς και την ανακάλυψη λιγότερο γνωστών προορισμών.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΔΜΣ απονέμει την πιστοποίηση «Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης» και διενεργεί τακτικές αξιολογήσεις των πιστοποιημένων διαδρομών, σύμφωνα με το Ψήφισμα CM/Res(2013)67 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο οποίο ορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της πιστοποίησης.
α. Κατάλογος κρατών που έχουν προσχωρήσει στη Διευρυμένη Μερική Συμφωνία
β. Πολιτιστικές Διαδρομές ανά χώρα
Επισημαίνεται ότι η Ελλάδα είναι μέλος της Διευρυμένης Μερικής Συμφωνίας από το 2011 και μετέχει στο Διοικητικό της Συμβούλιο μέσω της Διεύθυνσης Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Οι Δρόμοι της Ελιάς και ο Δρόμος Ιστορικών Καφέ αποτελούν ελληνικής πρωτοβουλίας πιστοποιημένες Πολιτιστικές Διαδρομές, ενώ η Ελλάδα έχει διασυνδεθεί με τις παρακάτω Διαδρομές: Δρόμοι των Φοινίκων, Ευρωπαϊκοί Δρόμοι του Μότσαρτ, Iter Vitis, Ευρωπαϊκή Διαδρομή Κοιμητηρίων, Ευρωπαϊκή Διαδρομή Ιστορικών Λουτροπόλεων, Προορισμός Ναπολέων, Δρόμοι του Ιμπρεσιονισμού, Ευρωπαϊκή Διαδρομή Βιομηχανικής Κληρονομιάς, Δρόμος του Σιδηρού Παραπετάσματος, Ευρωπαϊκή Διαδρομή Ιστορικών Κήπων, Δρόμος της Απελευθέρωσης της Ευρώπης, Διαδρομή των Κυρίλλου και Μεθοδίου, Δρόμος του Αινεία και Ευρωπαϊκή Διαδρομή Παραμυθιού. Παράλληλα, επιχειρείται η ενίσχυση της ελληνικής παρουσίας στις υφιστάμενες διαδρομές και ταυτόχρονα διερευνάται η δυνατότητα υποβολής νέων προτάσεων ελληνικού ενδιαφέροντος.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ
Το 1998 ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πολιτιστικών Διαδρομών – EICR, φορέας με αρμοδιότητες τεχνικής υπηρεσίας και κέντρου τεκμηρίωσης. Το EICR συστάθηκε σε σύμπραξη με το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου για να καλύψει επιχειρησιακές ανάγκες και από το 2011 αποτελεί την έδρα της ΔΜΣ. Ρόλος του είναι να επιβλέπει τον τριετή κύκλο αξιολόγησης των πιστοποιημένων Πολιτιστικών Διαδρομών, να εξετάζει τις αιτήσεις νέων προγραμμάτων, να παρακολουθεί τις δραστηριότητες στον τομέα των Διαδρομών, καθώς και να συντονίζει το έργο οργανώσεων – εταίρων.
ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ FORUM
Το Συμβουλευτικό Forum αποτελεί μείζον γεγονός στην ετήσια ατζέντα των Πολιτιστικών Διαδρομών. Σύμφωνα με το καταστατικό της ΔΜΣ για τις Πολιτιστικές Διαδρομές, το Forum έχει ως σκοπό να συγκεντρώσει όλους τους ενδιαφερόμενους από διαφορετικά πεδία δράσης (εκπρόσωποι των φορέων διαχείρισης των Διαδρομών, εκπρόσωποι υποψήφιων Διαδρομών, κεντρικές και περιφερειακές αρχές, διεθνείς οργανισμοί, εμπειρογνώμονες, επιμελητήρια, Πανεπιστήμια, δίκτυα κ.ά) προκειμένου να συζητηθούν οι τάσεις και οι προκλήσεις του Προγράμματος, να ανταλλαγούν εμπειρίες, να γίνει ανασκόπηση της προόδου και να δρομολογηθούν καινούριες πρωτοβουλίες και συνεργασίες. Επισημαίνουμε ότι τα πρώτα δύο Fora των Πολιτιστικών Διαδρομών διοργανώθηκαν στους Δελφούς το 2006 και το 2010 αντίστοιχα, πριν από την ίδρυση της ΔΜΣ.
1. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι ο κορυφαίος
οργανισμός της ηπείρου για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Περιλαμβάνει 46 κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων όλων των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλα τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μια συνθήκη που αποσκοπεί στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιβλέπει την εφαρμογή της Σύμβασης στα κράτη-μέλη.
Στον ιστότοπο του Συμβουλίου της Ευρώπης παρουσιάζονται αναλυτικά η διάρθρωση του προγράμματος καθώς και οι πρωτότυπες θεματικές των 48 πιστοποιημένων Πολιτιστικών Διαδρομών της Ευρώπης (Council of Europe, 2023) Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πιστοποιημένες Πολιτιστικές Διαδρομές αξιολογούνται κάθε τρία χρόνια. Οι νέες Πολιτιστικές Διαδρομές πιστοποιούνται από το Συμβούλιο της Ευρώπης, εφόσον πληρούν τα παρακάτω κριτήρια:
*Απεικονίζουν ένα θέμα αντιπροσωπευτικό των ευρωπαϊκών αξιών, το οποίο είναι κοινό σε τουλάχιστον τρεις ευρωπαϊκές χώρες
*Αποτελούν αντικείμενο διακρατικής, διεπιστημονικής έρευνας
*Ενισχύουν την ευρωπαϊκή μνήμη, ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά και συμβάλλουν στην ερμηνεία της σημερινής ποικιλομορφίας της Ευρώπης
*Υποστηρίζουν τις πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ανταλλαγές για τους νέους
*Αναπτύσσουν υποδειγματικά και καινοτόμα σχέδια στον τομέα του πολιτιστικού τουρισμού και της βιώσιμης πολιτιστικής ανάπτυξης
*Αναπτύσσουν τουριστικά προϊόντα που απευθύνονται σε διαφορετικές ομάδες.
Αναλυτικότερα για όλα τα παραπάνω:
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας
https://www.culture.gov.gr/el/service/SitePages/view.aspx?iID=3225
Συμβούλιο της Ευρώπης και πολιτιστικές διαδρομές
www.coe.int/routes
**Στο επόμενο αφιέρωμα σκέψεις για το σκεπτικό, τη μεθοδολογία, τις πρακτικές, την ανθρώπινη δύναμη των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης που παρουσιάστηκαν
***Οι φωτογραφίες ανήκουν στο φωτογραφικό οργανισμό ΦΩΤΟΠΟΛΙΣ και ευχαριστώ θερμά τον κ. Δημήτρη Κυριακάκη για την παραχώρηση τους για τις ανάγκες του 1ου αφιερώματος μου στο 11ο Συμβουλευτικό Forum των Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης
