«Η αρχιτεκτονική είναι το σοφό, σωστό και καταπληκτικό παιχνίδι των μορφών κάτω από το φως!»
Λε Κορμπυζιέ, 1887-1965, Γαλλοελβετός αρχιτέκτονας
O αρχιτεκτονικός πολιτισμός είναι τα μνημεία που διαμορφώνουν την ιστορική ταυτότητα μιας πόλης, αλλά και το σύγχρονο αρχιτεκτονικό αποτύπωμα που μπορεί να αναπτύξει αισθητικά και συγκινησιακά εμφανείς και λεπτές ποιότητες στην αντιληπτική ικανότητα των πολιτών.
Το βίωμα του αρχιτεκτονικού πολιτισμού είναι ζητούμενο για την ευαισθητοποίηση των παιδιών ως προς το κτισμένο περιβάλλον του τόπου τους και την συμμετοχή τους στη «παράδοση» ως µια αέναη διαδοχή αξιών του αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Και σαφώς κρίσιμο για τη συνειδητοποίηση της σχέσης τους με τα μνημεία, ως «τα ακίνητα πολιτισμικά αγαθά που αποτελούν υλικές μαρτυρίες και ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους» (Νόμος για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς , Εφημερίδα Κυβέρνησης, αρ. φύλλου 153/28-6-2002) . «Βιώνω τον εαυτό μου στην πόλη, και η πόλη υπάρχει μέσα από την ενσώματη εμπειρία μου. Η πόλη και το σώμα μου συμπληρώνουν και προσδιορίζουν το ένα το άλλο. Κατοικώ την πόλη και η πόλη κατοικεί σ’ εμένα» (Pallasmaa 2012).
Το παραμύθι μπορεί να αποτελέσει ένα από το πιο αποτελεσματικά μέσα για να εγείρει την περιέργεια και τη φαντασία των παιδιών, προκειμένου να επιτευχθεί αρχικά μια αισθητική και γλωσσική οικειοποίηση σε εξειδικευμένους όρους και όψεις ιστορικών κτισμάτων. Είναι δυνατό να οδηγήσει όμως στη συνέχεια και σε συμμετοχή τους σε δραστηριότητες που θα διευρύνουν μακροπρόθεσμα θετικά τη σχέση με την σύγχρονη αρχιτεκτονική ταυτότητα της πόλης Ο δομημένος δημόσιος χώρος, ο δρόμος, η πλατεία, το κτίριο και πως όλα αυτά μαζί συναπαρτίζουν ένα αστικό περιβάλλον, από τι αποτελείται μια πολεοδομική ενότητα, πως πολλές πολεοδομικές ενότητες συνθέτουν έναν χωροταξικό σχεδιασμό, αποτελούν όρους που συμπεριλαμβάνονται επίσης στην αρχιτεκτονική γλώσσα και εντάσσονται στις επιδιώξεις του αρχιτεκτονικού εγγραμματισμού.
Η αρχιτεκτονική εκπαίδευση διευκολύνει τη δημιουργική σκέψη και δράση. Δημιουργεί μια καλύτερη κατανόηση της πόλης, στην οποία ζούμε και ενεργούμε ως πολίτες. Η παιδαγωγική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς αν περιορίζεται όμως στο ζήτημα της διατήρησης των μνημείων στη σύγχρονη πόλη είναι μονοσήμαντη. Κάθε αρχιτεκτονικό κτίσμα ω; στοιχείο του υλικού πολιτισμού υπόκειται σε προσεγγίσεις και αναγνώσεις και διαφορετικές οπτικές και αποκτά νόημα και αξία ανάλογα με την αντίληψη εκείνου που το ερμηνεύει . Είναι όμως και πρόκληση για έμπνευση, έκφραση και δημιουργία. “ Η αρχιτεκτονική παράγει πολιτισμό; Έναν πολιτισμό που δεν είναι καν εφήμερος, μένει για 100 χρόνια ή και πολύ περισσότερα, διαμορφώνει το περιβάλλον μας» είχε επισημάνει ο αρχιτέκτων κ. Γιάννης Κίζης όταν κλήθηκε να σχεδιάσει το Θεματικό Μουσείο Μαστίχας στην Χίο. «Στόχος είναι το κτίριο να ανοίγει σαν στόμα το για να καταπιεί τη θέα προς τον βορρά, προς το χωριό Πυργί και πιο πέρα τη θάλασσα» εκμυστηρεύτηκε στη συνέχεια..
Το παραμύθι με θέμα την Αρχιτεκτονική της Κρήτης και τίτλο “Α-ρωτόκριτος, Β-αρετούσα, ΓΔου” έκδοση της ΚΕΠΕΔΗΧ ΚΑΜ το 2015 με την επιστημονική επιμέλεια της κ. Αμαλίας Κωτσάκη, τότε Προέδρου της ΚΕΠΕΔΗΧ ΚΑΜ αποτελεί μια ξεχωριστή έκδοση με αποδέκτες τα παιδιά, αλλά συγκεντρώνει τόσα πολλά επιτυχημένα χαρακτηριστικά στο περιεχόμενο, στη σύλληψη της ιδέας, στην απόδοση, στην εικονογράφηση, που το καθιστούν αναμφισβήτητα ένα ανεκτίμητο διαχρονικό παιδαγωγικό και ερμηνευτικό μέσο της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης.
Το ευφάνταστο παραμύθι έγραψε η διακεκριμένη Παυλίνα Παμπούδη , την ευαίσθητη εικονογράφηση ανέλαβε η εικαστικός Σοφία Βλαζάκη ,ενώ την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε η αρχιτέκτων Λουκία Μάρθα.
Σύμβουλος έκδοσης η κ. Αμαλία Κωτσάκη. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πολυτεχνείου Κρήτης, που διδάσκει «Ιστορία και Θεωρία της Αρχιτεκτονικής: Νεώτερη και σύγχρονη εποχή» Η κ. Κωτσάκη σημείωσε στην παρουσίαση του βιβλίου , ότι «πρόκειται για ένα παραμύθι που αναφέρεται σε ολόκληρη την αρχιτεκτονική της Κρήτης. Είναι μια ρομαντική ιστορία, την οποία έγραψε η συγγραφέας Παυλίνα Παμπούδη και η οποία μας μεταφέρει σε διαφορετικούς χρόνους από το φανταστικό στο πραγματικό. Το παραμύθι ακολουθεί την αλφάβητο, όπου κάθε γράμμα αντιπροσωπεύεται από ένα αρχιτεκτονικό τύπο κτηρίου, ή κάποιο αρχιτεκτονικό στοιχείο, όπως για παράδειγμα το γράμμα “Α” παραπέμπει στη Δημοτική Αγορά των Χανίων, το “Β” στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο κ.ο.κ. Ό,τι αναφέρεται μέσα στο βιβλίο τεκμηριώνεται φωτογραφικά και σχεδιαστικά, ενώ την εικονογράφηση έχει κάνει η ταλαντούχος εικονογράφος, συντοπίτισσα μας, Σοφία Βλαζάκη».
Το συγκεκριμένο παραμύθι είναι ένα πολύτιμο δυναμικό παιδευτικό μέσο αρχιτεκτονικού εγγραμματισμού που παρέχει πολλαπλές δυνατότητες ερμηνευτικής αξιοποίησης σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς. Το στοιχείο του χωροχρόνου στην απόδοση του παραμυθιού, άρει ευρηματικά τους τυπικούς χρονολογικούς κανόνες της χαρτογράφησης των τόπων της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Κρήτης. Αιφνίδια η σύνδεση με τον εξωγήινο συμπρωταγωιστή που δίνει άπλετους βαθμούς ελευθερίας κίνησης με άνεση στους ήρωες Α-ρωτόκριτοκαι Β-αρετούσα σε όλο το νησί.. Εύστοχη η εναλλαγή του ασπρόμαυρου στον χώρο, της πολυχρωμίας στις σελίδες, αλλά και της έγχρωμης απόδοσης των ηρώων για να αναδειχθεί και η θέση που παίρνουν στον χώρο. Η τοποθέτηση τους τολμηρή σε σημεία απροσδόκητα στο χωρικό περιβάλλον από την εικονογράφο Σοφία Βλαζάκη με μια σκανδαλιάρικη εκφραστικότητα που υπονοεί το παιχνίδι και την παιδική φύση.
Τα γράμματα στο αρχιτεκτονικό αλφαβητάρι τροφοδοτούν αδιάκοπα, τόσο το ενδιαφέρον των παιδιών, όσο και εκτοξεύουν κατακόρυφα την έμπνευση των συντελεστών του βιβλίου. Η αφήγηση με το νήμα της αρχιτεκτονικής γλώσσας υπηρετεί έξυπνα μια διττή αποστολή σε κάθε γράμμα αφετηρία. Αξιοποιεί ευρηματικά ένα πλούτο λέξεων που επιλέγει να ξεκινούν από το συγκεκριμένο γράμμα και ενσωματώνονται πολύ αρμονικά στον ειρμό της πλέκοντας περίτεχνα τον αφηγηματικό καμβά του παραμυθιού. που παρακολουθεί το ταξίδι των ηρώων. Ξεχειλίζοντας από λέξεις που αρχίζουν από το συγκεκριμένο γράμμα κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον του παιδιού αλλά και οδηγεί αβίαστα στη λέξη- κλειδί που ταυτόχρονα παραπέμπει στην αρχιτεκτονική ορολογία, αλλά και στο μνημείο, την ιστορική του ταυτότητα και το πώς συνδέεται με αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό που αποδίδεται με τη συγκεκριμένη λέξη.
Και αν φυσικά τηρηθεί η προϋπόθεση της βιωματικής προσέγγισης όλων αυτών των πληροφοριών στο πλαίσιο αλληλουχίας εκπαιδευτικών επισκέψεων στους χώρους πολιτισμικής αναφοράς που αναδεικνύονται μέσα από τη νόρμα που οδηγεί το αρχιτεκτονικό αλφαβητάρι του παραμυθιού, το βιβλίο αποκτά δικαιωματικά ρόλο οδηγού για εκπαιδευτικές επισκέψεις και όχι μόνο. Θα μπορεί έτσι να λειτουργήσει ως μια δημιουργική αφετηρία σχεδιασμού πολιτιστικών διαδρομών για την τάξη και το σχολείο ή στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου της οικογένειας. Με την ανάλογη εμψύχωση δίνει ανεξάντλητες ευκαιρίες στο παιδί «να συναισθανθεί τις ιστορικές του καταβολές να τις εκτιμήσει και να τις αγαπήσει. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μάθει να αναγνωρίζει παρόμοια στοιχεία άλλων πολιτισμών και λαών , προσεγγίζοντας και συναισθηματικά την παγκοσμιότητα τη έννοιας άνθρωπος» Η αντιληπτική απόκριση του παιδιού στις οπτικές μορφές της αρχιττεκτονικής γλώσσας ενδυναμώνεται από τους συμβολισμούς και τις συνδηλώσεις του κτισμένου χώρου «αν ενθαρρύνουμε την προσωπική συγκίνηση που εμπνέει η ψιθυριστή συνομιλία με το παρελθόν και τις πολιτισμικές καταβολές» (Παΐζης Ν& Θεοδωρίδης Μ, 1995)
Το παραμύθι ευνοεί πολύ αποτελεσματικά αυτή τη στόχευση. Πυκνό σε νοήματα και ευρηματικό σε αφηγηματικές τεχνικές με μια εικονογράφηση εναρμονισμένη δημιουργικά στην παιδαγωγική στόχευση να διαμορφωθούν τα παιδιά κριτικοί αναγνώστες όχι μόνο του βιβλίου, αλλά μέσω του βιβλίου αποδέκτες ικανοί να διαβάζουν το περιβάλλον τους τα σημεία του χρόνου, του τόπου και του «ανήκειν».
Έτσι διαμορφώνεται η στάση μικρών και μεγάλων για την αναζήτηση του εκφραστικού νοήματος των οπτικών μορφών και έτσι απλά ένα συναρπαστικό παραμύθι μαζί με το βίωμα της επίσκεψης στον χώρο, οδηγεί αβίαστα σε μια ολοκληρωμένη αντίληψη του αρχιτεκτονικού πλούτου της πόλης του νησιού Η αντίληψη των οπτικών χωρικών μορφών συντελείται ολοκληρωμένα όταν δεν περιορίζεται στην αισθητηριακή εμπειρία, αλλά και στη σημασία του νοήματος αυτής της εμπειρίας για τον άνθρωπο. Με την υπενθύμιση τελικά ότι το νόημα μιας οπτικής μορφής στην αρχιτεκτονική, αλλά και σε όλες τις τέχνες δεν ανάγεται μόνο σε λέξεις.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
https://www.haniotika-nea.gr/architektoniko-paramithi-gia-pedia/
https://www.avgi.gr/arheio/168419_rotokritos-ena-arhitektoniko-paramythi-stin-kriti
https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=963
https://popaganda.gr/people/giannis-kizis/
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ –ΠΗΓΕΣ
Pallasma Juhani (2012). The eyes of the skin. Sussex: John Wiley & Sons Ltd
Παΐζης,Ν. & Θεοδωρίδης, Μ. (1995a) Εκπαίδευση και Πολιτισμός. Πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ,Αθήνα:ΥΠΠΟ-ΥΠΕΠΘ-ΓΓΕΕ, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα
( Συλλογή εκπαιδευτικού υλικού προγράμματος ΜΕΛΙΝΑ: Εκπαίδευση και Πολιτισμός, Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων)
[…] Πηγή:www.haniotika-nea.gr […]