«Ο πολιτισμός εκφράζεται και ανθίζει από ανθρώπους και είναι καιρός η συμβολή τους να αναγνωρισθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο!»
Γιώργος Γραμματικάκης
Τα Μουσεία ως φορείς πολιτισμού, ως τμήμα του τοπικού πολιτιστικού προϊόντος των πόλεων ή και των περιφερειών και ως παράγοντες πολιτιστικών υπηρεσιών καλούνται να αναδείξουν τη σημασία του τόπου στον οποίο βρίσκονται και να ενδυναμώσουν θέσει και φύσει τόσο τους κατοίκους και τους επισκέπτες της, όσο και τη ίδια την περιοχή συμβάλλοντας στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων και αποτελεσματικών στρατηγικών δημιουργίας ταυτότητας ενός τόπου.
Η διαδικασία δόμησης της ανταγωνιστικής ταυτότητας τόπου (citybranding), γενικότερα, συνδέεται άρρηκτα με τη στρατηγική της παραγωγής, πρόσληψης και κατανάλωσης των πολιτιστικών προϊόντων, υπηρεσιών και εμπειριών, μέσω της αξιακής προσέγγισης των Μουσείων. Η αξιακή προσέγγιση των Μουσείων και η διαχείριση τους βάσει αυτής της θεώρησης, αναδεικνύει τον κομβικό τους ρόλο στη δυνατότητα του πολιτισμού να επηρεάζει κάθε άτομο ξεχωριστά σε επίπεδο διανοητικό, σωματικό και συναισθηματικό, να επηρεάζει την οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου και να λειτουργεί ως αξία, αλλά και ως χρήση και μη χρήση. Μουσεία δεν είναι μόνο το όραμα και η αποστολή των πολιτιστικών οργανισμών. Είναι κυρίως οι εργαζόμενοι σε αυτούς, που διαμορφώνουν το « ανθρώπινο πρόσωπο» των Μουσείων στον τόπο.
Το ετήσιο συνέδριο των Διεθνών επιτροπών Περιφερειακών Μουσείων (ICR) και Εκπαίδευσης Προσωπικού (ICTOP) πραγματοποιήθηκε στη Νέα Ζηλανδία το διάστημα 5-9 Νοεμβρίου 2018, σε συνεργασία με το ICOM Ν. Ζηλανδίας και το Πανεπιστήμιο του Όκλαντ και ήταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού της ίδιας χώρας. Το θέμα του συνεδρίου ήταν «Μπροστά στις νέες πολιτικο-κοινωνικές αλλαγές και προκλήσεις: η κατάρτιση προσωπικού στα περιφερειακά μουσεία». Στόχος του συνεδρίου να καταγραφούν τα προσόντα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που οφείλουν να έχουν τα διάφορα στελέχη ενός Μουσείου για να μπορούν να διαχειριστούν πολύπλοκα ζητήματα που έχουν παρουσιαστεί ή οξυνθεί την τελευταία δεκαετία. Έτσι, τονίστηκε η ανάγκη οι επαγγελματίες των Μουσείων να διαθέτουν: εξειδικευμένες γνώσεις ψηφιακής τεχνολογίας, ικανότητα αξιολόγησης και αυτό-αξιολόγησης, ευχέρεια στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, επικοινωνιακές δεξιότητες και κοινωνική εμπειρία, συνεργατική διάθεση και ομαδικό πνεύμα, επάρκεια στο στρατηγικό σχεδιασμό, ευρυμάθεια και ευρύτητα πνεύματος, όραμα και στοχοθεσία, χρηστή διαχείριση οικονομικών πόρων.
Επίσης, εντοπίστηκαν οι κυρίαρχες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα Μουσεία σήμερα: χρηματοδότηση και εξεύρεση πόρων, συντήρηση συλλογών, ενίσχυση της δημόσιας αξίας του Μουσείου, εκθεσιακές επιλογές με σύγχρονες αναφορές, προσέλκυση και οργάνωση εθελοντών, θωράκιση και πρόληψη σε φυσικές καταστροφές, διαγενεακή συμμετοχή στη γνώση, προώθηση της πολυ-πολιτισμικότητας , εμπλοκή στο πολιτικό γίγνεσθαι κάθε χώρας.
Παράλληλα, οι 97 σύνεδροι (από 21 χώρες της Ευρώπης, Ωκεανίας, Ασίας Αμερικής και Αφρικής) αναφέρθηκαν σε διαφαινόμενα παγκόσμια πολιτικά προβλήματα, όπως η γήρανση πληθυσμού, η οικονομική κρίση και έλλειψη κρατικής στήριξης, η αλλοίωση της βιοποικιλότητας ενώ ταυτόχρονα διατύπωσαν προτάσεις για την περαιτέρω εκπαίδευση των στελεχών των Μουσείων όπως η : κτήση εμπειρίας κατά την εργασία, δια βίου υποχρεωτική κατάρτιση σε τακτά χρονικά διαστήματα, πρακτική εξάσκηση σε μεγάλα μουσεία, εντρύφηση σε περιπτωσιολογικές μελέτες, εργαστηριακές ασκήσεις και σεμινάρια από κοινού με την τοπική κοινωνία και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Τέλος, στα συμπεράσματα του συνεδρίου διατυπώθηκαν προτάσεις για την εκπαίδευση των στελεχών των Μουσείων αναφορικά με την απόκτηση εμπειρίας κατά την εργασία, δια βίου υποχρεωτική κατάρτιση σε τακτά χρονικά διαστήματα, περιπτωσιολογικές μελέτες, πρακτική εξάσκηση σε μεγάλα μουσεία, εργαστηριακές ασκήσεις και σεμινάρια από κοινού με την τοπική κοινωνία και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Οι εργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν στο Όκλαντ και ολοκληρώθηκαν στο Ουέλλινγκτον, ενώ υπήρχαν προγραμματισμένες επισκέψεις στα σημαντικότερα Μουσεία της Νέας Ζηλανδίας , όπως το Εθνικό Μουσείο της Νέας Ζηλανδίας Te Papa στο Ουέλλινγκτον που προβάλει ιδιαίτερα τον πολιτισμό των ιθαγενών Maori, το Πολεμικό Μουσείο στο Όκλαντ – όπου παρουσιάζεται εκτενώς η συμμετοχή των Νεοζηλανδών στη Μάχη της Κρήτης κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο-, το Μουσείο Τεχνολογίας ΜΟΤΑΤ στο Όκλαντ , τα δημοτικά Μουσεία πόλεων Όκλαντ και Ουέλλινγκτον, και πολλά αξιόλογα περιφερειακά Μουσεία ιστορίας, τέχνης και καινοτομίας.
Έτσι, οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία ν’ ανταλλάξουν απόψεις με συναδέλφους από τα Μουσεία αυτά, ενώ γνώρισαν το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον της μακρινής αυτής χώρας αλλά και την ιδιαίτερη παράδοση των Maori που τους υποδέχονταν με συγκεκριμένη τελετουργική διαδικασία
Στο συνέδριο η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τον κ. Γιάννη Μαρκάκη μέλος του ICR και διευθυντή του Μουσείου παραδοσιακής ζωής Κρήτης «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ» που με την εισήγησή του «Μια αιωνιότητα και μια μέρα: αλλαγές και προκλήσεις στα περιφερειακά Μουσεία της Κρήτης» παρουσίασε σύντομα και περιεκτικά τις πρόσφατες εξελίξεις και δράσεις των σημαντικότερων Μουσείων της Κρήτης, υπό το πρίσμα της κοινωνικοοικονομικής κρίσης που βιώνει η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία. Την εισήγηση παρακολούθησε και ο Μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας Σεβασμιότατος Μύρωνας, που τίμησε με την παρουσία του το Διεθνές Συνέδριο.
Αξίζει τέλος ν’ αναφερθεί ότι το Μουσείο «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ» σε συνεργασία με την Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα του Ουέλλινγκτον και υπό την αιγίδα της Μητρόπολης Νέας Ζηλανδίας, διοργάνωσε το Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2018, δημόσια προβολή της ταινίας ντοκιμαντέρ «Το μέσα φως». Η προβολή σημείωσε μεγάλη επιτυχία και το πολυπληθές κοινό των Ελλήνων, που παρακολούθησαν την ταινία, βίωσαν – όπως δήλωσε η νέα πρόεδρος, Ειρήνη Αντωνογιαννάκη-, «μια αξέχαστη εμπειρία που τους έφερε πιο κοντά στην πατρίδα».
Ο κ. Μαρκάκης αναφέρει χαρακτηριστικά :
«Μπορεί η συνάντηση με την ομογένεια της Ν. Ζηλανδίας, & συγκεκριμένα της πρωτεύουσάς της Ουέλλινγκτον, να μην ήταν η αιτία του ταξιδιού μας, ήταν όμως η κορυφαία στιγμή του. Κοντά τους μας έφερε στις 10 Νοεμβρίου η προγραμματισμένη προβολή της βραβευμένης ταινίας -σε σκηνοθεσία Στ. Ψυλλάκη & παραγωγή Μουσείου “ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ”- “Το Μέσα Φως”. Εκεί συναντήσαμε μια άλλη Ελλάδα, ζωντανή και δυναμική. Έλληνες πρώτης, δεύτερης αλλά και τρίτης γενιάς, άνθρωποι που ζουν στη μακρινή χώρα πάνω από 30 χρόνια, αλλά και οικογένειες που ήρθαν πριν από λίγα χρόνια ή νέοι επιστήμονες που βρήκαν στη μακρινή χώρα επαγγελματικές προοπτικές, τη σταδιοδρομία και την ανέλιξη που η Ελλάδα της κρίσης τους στέρησε. Ο καθένας τους με τη μοναδική, προσωπική ιστορία του, και όλοι τους δημιουργικό, πολύτιμο κομμάτι της τοπικής κοινωνίας, που πάντως δεν ξεχνάνε έμπρακτα να καλλιεργούν τη σχέση με την πατρίδα. Κι ας είναι αυτή η πατρίδα που τους κρατάει σε απόσταση, τους ξεχνάει -ας σημειωθεί ότι σε ολόκληρη τη Ν. Ζηλανδία με τους 6.000 περίπου ομογενείς δεν υπάρχει Ελληνική Πρεσβεία, παρά μόνο ένα προξενείο στην πρωτεύουσα το οποίο μάλιστα λειτουργεί εθελοντικά ο επίτιμος πρόξενος κ. Γιώργος Νεονάκης! Οι εγκαταστάσεις της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας του Ουέλλινγκτον εξαιρετικές (με γραφεία, ελληνικό σχολείο που λειτουργεί απογευματινές ώρες για παιδιά και ενήλικες, πλούσια βιβλιοθήκη, χώρους κοινωνικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων), η οργάνωση της εκδήλωσης άριστη, η φιλοξενία εγκάρδια…».
Η δημιουργικότητα, η συμμετοχική δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη , η ενσυναίσθηση, η διαδραστική ερμηνεία, αποτελούν πλέον έννοιες-κλειδιά στην τρέχουσα μουσειολογία. Η αξιακή προσέγγιση των μουσείων, που τα τελευταία χρόνια έχει εντατικοποιηθεί σε ερευνητικό και εφαρμοσμένο επίπεδο, και συνακόλουθα η διαχείρισή τους βάσει αυτής θα πρέπει να επενδύει στρατηγικά στην κατάρτιση του έμψυχου δυναμικού των μουσείων αφού αυτοί είναι εκείνοι που αλληλεπιδρούν με τους πολίτες του τόπου –επισκέπτες των μουσείων .Αναζητείται κατά συνέπεια ένα μοντέλο ανάπτυξης των μουσειακών οργανισμών που θα λαμβάνει πιο ενεργά υπόψη τις ιδέες και τις απόψεις των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών. Ο κ. Μαρκάκης απαντώντας στην ερώτηση μας «Τι χρειάζονται τα περιφερειακά Μουσεία της Κρήτης για να διαχειριστούν τις νέες προκλήσεις» επισημαίνει:
« Προφανώς, τα περιφερειακά Μουσεία της Κρήτης – δημόσια και ιδιωτικά στον αστικό ιστό ή στην ενδοχώρα- έχουν το καθένα από αυτά τις δικές τους ιδιαιτερότητες και ανάγκες.
Όμως, μπροστά στις νέες πολιτικο-κοινωνικές αλλαγές και προκλήσεις τα μουσεία οφείλουν αφενός να ενισχύσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα και τον εκπαιδευτικό τους ρόλο
και αφετέρου τη συνεργασία και δικτύωση μεταξύ τους ώστε να μεγιστοποιήσουν την παρέμβασή τους στην τοπική κοινωνία!».
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
https://www.icr2018ictop.com/
http://www.lychnostatis.gr/
