Ο πολιτισµός της τέχνης είναι η διαρκής έρευνα για την ελευθερία
Όπως και στην ανθρώπινη ζωή υπάρχει διαρκώς
η έρευνα για την ελευθερία της σκέψης και της πράξης
Το εργαστήριο σύνθεσης τεχνών και οπτικοακουστικής παιδείας του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων επιδιώκει να είναι ταυτόχρονα εκθεσιακός χώρος της µοναδικής συλλογής του εθνικού προγράµµατος “ΜΕΛΙΝΑ- Εκπαίδευση και Πολιτισµός”, αλλά και χώρος έκφρασης και δηµιουργίας από κάθε χρήστη και επισκέπτη. Ταυτόχρονα σχεδιάστηκε για να σηµατοδοτεί έναν δυναµικό συµβολικό τόπο συνάντησης όλων των τεχνών, αλλά και της έκφρασης όλων των ανθρώπων ∆ΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ χωρίς αποκλεισµούς, εµπόδια, στερεότυπα.
Η αποστολή του έχει ήδη αναλυθεί σε προηγούµενο αφιέρωµα ², όµως στο παρόν κείµενο περιγράφεται αδροµερώς η προστιθέµενη αξία του, ως χώρου εσωτερικής ανάγνωσης και ενδυνάµωσης. Kυριαρχεί στην ατµόσφαιρα του η έµπνευση από την οπτική ταυτότητα του “ΜΕΛΙΝΑ” µε τα βασικά χρώµατα κόκκινο, κίτρινο και µπλε που σηµατοδοτούν χρωµατικά του τρεις τοίχους καθώς η λευκή φόρµα του Μ διαπερνά την επιφάνεια τους και υποδέχεται τη σύνθεση γραφών και ερµηνευτικών µέσων του νέου εκθεσιακού αφήγηµατος.
Η οπτικοακουστική έκφραση αποτελεί µια δυναµική διαδραστική παράλληλη γλώσσα που επιτρέπει νοηµατοδοτήσεις και συµβολισµούς, µε κινητές και ακίνητες εικόνες στις οποίες καµιά τέχνη δεν παρακάµπτεται. Eπιπλέον η καλλιτεχνική οπτικοακουστική έκφραση υποστηρίζει µια απεριόριστη ανασηµασιοδότηση. Υπηρετεί µια πολύµορφη συνέχεια µε τις νέες τεχνολογίες να στήνουν ενδιαφέροντες διαλόγους µε όλες τις καλές τέχνες, αλλά και µε τις εφαρµοσµένες. Ταυτόχρονα η αρχιτεκτονική “ως τέχνη της καλαισθησίας της ιδιοφυΐας και της επινόησης”³ συνδράµει δηµιουργικά στον συγκεκριµένο µουσειακό χώρο και δρα ταυτόχρονα µε τη λειτουργική ανάγκη.
Κλίµακες κάδρων φωτεινών και µη, γενικών, µεσαίων και κοντινών, επιχειρούν να αναδείξουν την πολυτρόπικοτητα του καινοτόµου εκπαιδευτικού υλικού της συλλογής του εθνικού προγράµµατος “ΜΕΛΙΝΑ-Εκπαίδευση και Πολιτισµός”⁴ και µε την ευρηµατική αξιοποίηση των ράβδων Cuisenaire προσφέρεται η δυνατότητα να εναλλάσσονται τα στοιχεία που παρουσιάζονται: Κασέτες, δίσκοι, σλάιτς, µποµπίνες, αφίσες διαφορετικών διαστάσεων, σελιδοδείκτες, εξώφυλλα, σκίτσα, µικροαντικείµενα, σελιδοδείκτες, µικρές ιστορίες design…
Η αποκάλυψη της φέρουσας δοµής των “παιχνιδιάρικων χρωµατικών ξύλινων κάδρων των ράβδων Cuisenaire, συµµορφώνονται µε το χρώµα του τοίχου, αλλά αποδοµούνται τολµηρά από τo τυπικό τους σύνολο κοµµατιών που ποικίλει από µήκος 1 έως 10 εκατοστά. Ως µοντέλα µήκους τα ξυλάκια δηµιουργήθηκαν από τον Βέλγο ∆άσκαλο προκειµένου οι µαθητές να τα διαχειρίζονται σε δραστηριότητες σύνθεσης και σύγκρισης µηκών. Οι ράβδοι Cuisenaire έχουν κοµµάτια µε µήκη 1 έως 10 µετρηµένα µε βάση τη µικρότερη ράβδο.Η αντίληψη των αριθµών από το 1-10 γίνεται κατανοητή ως µια σύνδεση µηκών και χρωµάτων⁵
Ο τέταρτος τοίχος του εργαστηρίου σύνθεσης τεχνών και οπτικοακουστικής παιδείας του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων υποδέχεται και παρουσιάζει σε όλη τη µεγαλοπρέπεια το έργο του Piet Mondrian, Σύνθεση µε κόκκινο, µπλε και κίτρινο , 1930, λάδι σε καµβά, 46 x 46 cm (Kunsthaus Zürich) ⁶
Ο Piet Mondrian (1872-1944) ήταν Ολλανδός καλλιτέχνης και πρωτοπόρος της αφηρηµένης τέχνης. Συνδέθηκε στενά µε το κίνηµα De Stijl, ένα ολλανδικό καλλιτεχνικό και σχεδιαστικό κίνηµα που βασίζεται στις αρχές της απλότητας και της αρµονίας. Το χαρακτηριστικό του στυλ,γνωστό ως νεοπλαστικισµός, που χαρακτηρίζεται από ένα πλέγµα κάθετων και οριζόντιων γραµµών και µπλοκ βασικών χρωµάτων, έγινε το σήµα κατατεθέν του κινήµατος είχε ως στόχο να δηµιουργήσει µια αίσθηση αρµονίας και τάξης µέσω της χρήσης απλών µορφών και χρωµάτων.⁷
Ο Piet Mondrian πίστευε ότι η αφαίρεση του θα µπορούσε να χρησιµεύσει ως µια παγκόσµια εικονογραφική γλώσσα που αντιπροσωπεύει τις δυναµικές, εξελικτικές δυνάµεις που διέπουν τη φύση και την ανθρώπινη εµπειρία. Στην πραγµατικότητα, πίστευε ότι η αφαίρεση παρέχει µια πιο αληθινή εικόνα της πραγµατικότητας από τις ψευδαισθησιακές απεικονίσεις αντικειµένων στον ορατό κόσµο. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που ο Mondrian χαρακτήρισε το στυλ του ως «αφηρηµένη πραγµατική» ζωγραφική. ⁸Τα αφηρηµένα του έργα δεν ήταν µαθηµατικές ασκήσεις αλλά µια έκφραση της αναζήτησης εκ µέρους του µιας συµπαντικής αρµονίας.⁹
Οι απέριττες όψεις των κάδρων του δηµοφιλούς έργου “Σύνθεση µε κόκκινο κίτρινο µπλε” του Piet Mondrian, δηµιουργούν µια “λειτουργική ευταξία και µια φανερή στερεότητα”10 µε παιχνίδια φωτός στο εσωτερικό τους και επιλεκτικά στα λευκά τετράγωνα του έργου τέχνης αναδεικνύονται λέξεις- κλειδιά από τον στρατηγικό σχεδιασµό του προγράµµατος ΜΕΛΙΝΑ-Εκπαίδευση και Πολιτισµός”: “Οι λέξεις αποτελούµενες από γράµµατα, από κινητά στοιχεία που εναρµονίζονται σε προτάσεις, εικονοποιούν τις έννοιες των ιδεών Οι λέξεις δονούν, δεν είναι στατικά σύµβολα, έχουν ήχο και σχήµα..” 11Τα φωτεινά περιγράµµατα των υπόλοιπων ξύλινων κάδρων στο εργαστήριο, σε όλους τους τοίχους, συνδράµουν στην επιµελητική πρόταση να φωτίσει τροπικότητες, µέσα, περιεχόµενα, ενότητες, το εύρος, την πολυµορφία, αλλά και την πολυπρισµατικότητα της συλλογής του εκπαιδευτικού υλικού “ΜΕΛΙΝΑ”…
Η απλότητα των κάδρων του Oλλανδού ζωγράφου της αφαίρεσης, Mondrian, επιλέχτηκε από την επιµελήτρια12 σηµειωτικά, αλλά και αισθητικά,- προκειµένου να συµβάλλει σε µια θεαµατική συνοχή και ιδεατή σύνθεση των χαρακτηριστικών των τριών υπόλοιπων τοίχων και των συστατικών τους. Η σύλληψη του εκθεσιακού αφηγήµατος στο εργαστήριο από το δάπεδο έως την οροφή, του µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να διδάξει τα πρώιµα στάδια αριθµητικής. Αφορµή όλων αυτών ήταν η αποδοχή ότι το παιδί πρέπει να µάθει και να διδαχθεί, µέσα από την πράξη η οποία θα τον βοηθήσει να αποκτήσει την απαιτούµενη αυτοπεποίθηση. Μέσα από έρευνες ανακάλυψε ότι παιδιά µεταξύ ηλικίας 6-7 ετών που χρησιµοποίησαν τα ξυλάκια απέκτησαν άριστες επιδόσεις στην αριθµητική. Οι παρατηρήσεις του προκάλεσαν ενδιαφέρον και ενθουσιασµό, καθώς επιβεβαιώθηκαν από χιλιάδες δασκάλους σε περισσότερες από 60 χώρες, µε αποτέλεσµα να διαδοθούν οι ράβδοι Cuisenaire από δάσκαλο σε δάσκαλο και άρα από σχολείο σε σχολείο. Στη συνέχεια σε συνεργασία µε τον Caleb Gattegno η δουλειά του έγινε ευρύτερα γνωστή.
Το εργαστήριο ένα ανοιχτό ερώτηµα, ένα ανοιχτό σύστηµα ανάδρασης ένα διαχρονικό σηµείο επαφής- σύµβολο έντεχνων συναντήσεων και ενσώµατων εµπειριών έκφρασης και δηµιουργίας της κοινότητας.
Αναλυτικότερα:
Στον επίσηµο ιστότοπο του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων
www.school-life.gr και δια ζώσης στις ανοιχτές προσκλήσεις και ξεναγήσεις που θα πραγµατοποιηθούν στον χώρο µε την ολοκλήρωση του έργου
Από τον κατάλογο της µεγάλης αναδροµικής έκθεσης «Γιώργος Χατζηµιχάλης. Έργα από το 1966 έως το 2022», Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2023-2024
J.F.BLONDEL: Cours d’architecture( 1771, σς 132-3)
Το εκπαιδευτικό υλικό του “ΜΕΛΙΝΑ” φιλοξενείται σε απόλυτη πληρότητα στο Μουσείο Σχολικής Ζωής µαζί µε διοικητικά και άλλα τεκµήρια που σηµατοδοτούν τη γενίκευση του εθνικού προγράµµατος στα Χανιά την πρώτη πόλη πιλότο για την πολιτισµική αγωγή τη χρονική περίοδο 2001-2004
http://digitallearning.ece.uth.gr/ltme/?q=node/2058 βλ. εργασία διερεύνησης παιδαγωγικού υλικού, Τσόγια Θεοδώρα, Καραφαντάλου Αθανασία, Αντωνιουδάκη Γεωργία , ακαδηµαϊκό έτος 2013-2014 Ο George Cuisenaire: ήταν Βέλγος δάσκαλος δηµοτικού σχολείου ο οποίος εφεύρε τα ξυλάκια Cuisenaire για να διδάξει µαθηµατικά. Το 1952 έκδωσε το πρώτο του έργο µε τίτλο “Numbers in color”. Με τον τρόπο αυτό έδειξε στον κόσµο πως το έργο του µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να διδάξει τα πρώιµα στάδια αριθµητικής. Αφορµή όλων αυτών ήταν η αποδοχή ότι το παιδί πρέπει να µάθει και να διδαχθεί , µέσα από την πράξη η οποία θα τον βοηθήσει να αποκτήσει την απαιτούµενη αυτοπεποίθηση. Μέσα από έρευνες ανακάλυψε ότι παιδιά µεταξύ ηλικίας 6-7 ετών που χρησιµοποίησαν τα ξυλάκια απέκτησαν άριστες επιδόσεις στην αριθµητική. Οι παρατηρήσεις του προκάλεσαν ενδιαφέρον και ενθουσιασµό, καθώς επιβεβαιώθηκαν από χιλιάδες δασκάλους σε περισσότερες από 60 χώρες, µε αποτέλεσµα να διαδοθούν οι ράβδοι Cuisenaire από δάσκαλο σε δάσκαλο και άρα από σχολείο σε σχολείο. Στη συνέχεια σε συνεργασία µε τον Caleb Gattegno η δουλειά του έγινε ευρύτερα γνωστή..
https://www.khanacademy.org/humanities/ap-art-history/later-europe-and-americas/modernity-ap/a/mondrian-composition
https://www.artmajeur.com/el/magazine/5-istorias-tes-technes/piet-mondrian/333178
https://www.khanacademy.org/humanities/ap-art-history/later-europe-and-americas/modernity-ap/a/mondrian-composition
https://ideostrovilos.gr/texnes/ta-xromata-tou-mondrian
Μαρτινίδης Π. (1997), “Μεσιτείες του ορατού.Ζητήµατα Θεωρίας της κριτικής στην αρχιτεκτονική και την τέχνη”, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, σελ. 311
Αρβανίτης ∆. (2011) Μικρές ιστορίες για το design, εκδ. Gramma, Aθήνα , σελ. 32
Ιδέα µουσειογραφικός -µουσειολογικός σχεδιασµός-επιµέλεια Μ.Α.∆ρακάκη Το νέο αφήγηµα στο κύριο κέλυφος του Μουσείου φέρει τον τίτλο “ΣΑΝ ΕΡΩΤΗΜΑ ΑΝΟΙΧΤΟ” και υλοποιείται αποκλειστικά µε την υποστήριξη του ∆ήµου Χανίων και της ΚΕΠΠΕ∆ΗΧ ΚΑΜ µε υπεύθυνο τον Αντιδήµαρχο Πολιτισµού κ. Γιαννακάκη Ιωάννη.
Η µατιά των εικαστικών, Η µατιά των εικαστικών είναι Ασκήσεις και Παιδαγωγικές οδηγίες για της διδασκαλία των εικαστικών στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση που αναπτύχθηκε για τις ανάγκες του .προγράµµατος ΜΕΛΙΝΑ-Εκπαίδευση και Πολιτισµός (Υπεύθυνος συγγραφής του υλικού Χαρίκλεια Μυταρά) διαθέσιµο στο https://www.iema.gr/eikastika www.school-life.gr και δια ζώσης στις ανοιχτές προσκλήσεις και ξεναγήσεις που θα πραγµατοποιηθούν στον χώρο µε την ολοκλήρωση του έργου
